Τα βραβεία Sidewise for Alternate History ασχολούνται με αυτό που λέει η φράση: βιβλία που φαντάζονται ότι η Ιστορία κάπως, κάπου, πήρε διαφορετική τροπή από εκείνη που γνωρίζουμε. Το είδος της μυθοπλασίας What If (Τι θα συνέβαινε αν…;) διευρύνεται με ταχύτατους ρυθμούς, με έργα εκπληκτικής ποιότητας και πρωτοτυπίας. Τελευταίος νικητής των βραβείων Sidewise ήταν το βιβλίο «Cahokia Jazz» του Φράνσις Σπάφορντ. Είναι ένα θρίλερ νουάρ που διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1920 και φαντάζεται μια Αμερική στην οποία ο γηγενής πληθυσμός δεν έχει σχεδόν αφανιστεί από την ευλογιά.
Αλλοι νικητές του βραβείου, που κλείνει τα 29 χρόνια του, περιλαμβάνουν το «Civilizations» του Λόρεντ Μπίνετ, ο οποίος φαντάζεται ότι οι Ινκας εισέβαλαν στην Ευρώπη το 1531, σχεδόν 40 χρόνια αφότου ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν ανακάλυψε την Αμερική.
Η «διασκευή» της Ιστορίας είναι βέβαιο ότι αποτελεί πολύ διασκεδαστική διαδικασία για τους μυθιστοριογράφους αλλά και για τους αναγνώστες, γράφει ο Economist: οι ηττημένοι γίνονται νικητές αλλά δεν αλλάζουν τα πάντα στον κόσμο. Τι θα γινόταν, φερειπείν, αν ο στρατηγός Λι και οι Νότιοι είχαν κερδίσει τους Βόρειους στη μάχη του Γκέτισμπεργκ, που έκρινε τον αμερικανικό εμφύλιο; Τι θα γινόταν αν ο Ναπολέων είχε κερδίσει τον Ουέλινγκτον στο Βατερλό;
Οι Ναζί υπερεκπροσωπούνται στον τομέα εναλλακτικής Ιστορίας, όπως άλλωστε και σε άλλα τμήματα των περισσότερων βιβλιοθηκών. Το «The Plot Against America» του Φίλιπ Ροθ, για παράδειγμα, τοποθετεί τον Τσαρλς Λίντμπεργκ, ο οποίος ήταν γνωστό ότι συμπαθούσε τους Ναζί, στον Λευκό Οίκο. Από κοντά και ο Τζον Φ. Κένεντι, ο οποίος ίσως παραλείπει τη μοιραία επίσκεψη στο Ντάλας ή ίσως έπεσε θύμα της μαφίας, των Κουβανών, των Ρώσων ή του Λίντον Τζόνσον! Ο Economist προτείνει πέντε μυθιστορήματα εναλλακτικής Ιστορίας, που δείχνουν ότι «ο κόσμος των εναλλακτικών παρελθόντων είναι δυνητικά ατελείωτος».
«The Alteration» (Η Αλλοίωση), Κίνγκσλεϊ Εϊμις (New York Review Books)
Ο Μαρτίνος Λούθηρος δεν ηγήθηκε της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης. Αντιθέτως, έγινε πάπας και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία συνέχισε να κυριαρχεί σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είναι το φόντο του «The Alteration». Η δράση εκτυλίσσεται στην Αγγλία το 1976 (τη χρονιά που εκδόθηκε το βιβλίο), αλλά είναι μια Αγγλία που κυβερνάται από μια θεοκρατική κυβέρνηση και έχει κολλήσει στον Μεσαίωνα.
Η Εκκλησία έχει καταστείλει την επιστημονική επανάσταση, επομένως δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, οι ιππήλατες άμαξες μοιράζονται τους δρόμους με πετρελαιοκίνητα «πολυλεωφορεία» και οι περισσότεροι ζουν στην ύπαιθρο. Οι άνθρωποι ντύνονται με καφετί χιτώνες και στενά παντελόνια. Ο Εϊμις αμβλύνει κάπως την κριτική του στον Καθολικισμό, επιτρέποντας στην τέχνη και στην αρχιτεκτονική να ανθήσουν!
Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον δεκάχρονο Χιούμπερτ Ανβιλ, μέλος χορωδίας «με φωνή αγγέλου». Οι εκπρόσωποι του πάπα Ιωάννη XXIV αποφασίζουν ότι πρέπει να γίνει «καστράτο» (ευνούχος) ώστε να συνεχίσει να τραγουδά για τη δόξα του Θεού στη Ρώμη. Ο Χιούμπερτ το σκάει και βρίσκει καταφύγιο σε μια ομάδα πολύχρωμων χαρακτήρων στο Λονδίνο, στήνοντας ένα θρίλερ που είναι εμποτισμένο με αυτό που ο Economist αποκαλεί «το κομψό κωμικό στιλ του Εϊμις».
«The Trial and Execution of the Traitor George Washington» (Η δίκη και η εκτέλεση του προδότη Τζορτζ Ουάσινγκτον), Τσαρλς Ρόζενμπεργκ (Hanover Square Press)
Για το συγκεκριμένο βιβλίο, ο ίδιος ο τίτλος είναι spoiler. Το 1780, με την Αμερικανική Επανάσταση σε πλήρη εξέλιξη, ο λόρδος Νορθ, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, εξουσιοδοτεί μια συνωμοσία για τη σύλληψη του αρχιστράτηγου του Επαναστατικού Στρατού, Τζορτζ Ουάσινγκτον. Ο ειδικός πράκτορας Τζερεμάια Μπλακ αναλαμβάνει να ταξιδέψει στην Αμερική. Εκεί, με τη βοήθεια πιστών του Στέμματος θα απαγάγει τον Ουάσινγκτον και θα τον φέρει πίσω στο Λονδίνο, για να φυλακιστεί στον Πύργο και να δικαστεί για εσχάτη προδοσία.
Ο Τσαρλς Ρόζενμπεργκ, σύμφωνα με τον Economist, άντλησε έμπνευση από τις φήμες ότι ο διορισμένος από τους Βρετανούς κυβερνήτης της Νέας Υόρκης όντως σχεδίαζε να συλλάβει τον Ουάσινγκτον με τη βοήθεια της προσωπικής του μονάδας ένοπλης προστασίας, της Life Guard. Το μυθιστόρημα του Ρόζενμπεργκ δεν έχει την υψηλή λογοτεχνική αξία εκείνου του Εϊμις, αλλά είναι μια έξυπνη αναπαράσταση μιας ταραγμένης περιόδου της βρετανοαμερικανικής Ιστορίας.
«Resurrection Day» (Ημέρα της Ανάστασης), Μπρένταν ΝτιΜπουά (CreateSpace)
Τον Οκτώβριο του 1962 ο κόσμος συγκεντρώθηκε γύρω από τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα προσευχόμενος να επιλύσουν ο Κένεντι και ο Νικίτα Χρουστσόφ, ο ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης, την κρίση των πυραύλων της Κούβας.
Το «Resurrection Day» φαντάζεται ότι απέτυχαν. Μια δεκαετία αργότερα ο πυρηνικός πόλεμος έχει μετατρέψει τη Σοβιετική Ενωση σε στάχτη. Οι ΗΠΑ τα πήγαν λίγο καλύτερα αλλά έχασαν τη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον. Μεγάλο μέρος της υπόλοιπης χώρας είναι έρημο. Η βοήθεια από τη Βρετανία και τον Καναδά συντηρεί τον μειωμένο κατά πολύ αμερικανικό πληθυσμό.
Εδώ μπαίνει στην υπόθεση ο Καρλ Λάντρι, ένας νεαρός ρεπόρτερ της Boston Globe, ο οποίος ξεκινά ένα οδοιπορικό στο ρημαγμένο τοπίο προκειμένου να ερευνήσει τη δολοφονία ενός βετεράνου, το 1962. Η δολοφονία, όπως μαθαίνει, είναι το κλειδί για την αποκάλυψη μιας τρομακτικής συνωμοσίας γύρω από την κρίση των πυραύλων.
Το «Resurrection Day» συνδυάζει διάφορα είδη, γράφει ο Economist: αστυνομικό παραμύθι, πολιτικό θρίλερ, δυστοπική μυθοπλασία και εναλλακτική Ιστορία. Είναι και ένας νηφάλιος προβληματισμός για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Σε μια μετα-αποκαλυπτική σκακιέρα, ο Μπρένταν ΝτιΜπουά κινεί τα πιόνια με τον πλέον πειστικό τρόπο.
«Dominion» (Κυριαρχία), Σι Τσέι Σάνσομ (Little, Brown)
Τα μυθιστορήματα που φαντάζονται ότι οι Ναζί κέρδισαν τον πόλεμο είναι αμέτρητα. Περιλαμβάνουν το «The Man in the High Castle» του Φίλιπ Ντικ, το οποίο παρουσιάζει μια γερμανο-ιαπωνική εκδοχή της Αμερικής. Από την άλλη, το «Fatherland», του Ρόμπερτ Χάρις, διαδραματίζεται το 1964 στο ναζιστικό Βερολίνο. Το καλύτερο, κατά την άποψη του Economist, είναι το «Dominion», του Σι τζέι Σάνσομ, ο οποίος πέθανε τον περασμένο Απρίλιο.
Η δράση τοποθετείται στο 1952. Η Βρετανία, που κυβερνάται από τον συμβιβαστικό λόρδο Χάλιφαξ, είχε παραδοθεί στη Γερμανία χωρίς μισό πυροβολισμό, τον Μάιο του 1940. Τώρα είναι ένας κατεστραμμένος δορυφόρος του Τρίτου Ράιχ. Ο λόρδος Μπίβερμπρουκ, μεγιστάνας του Τύπου, είναι πρωθυπουργός. Ο φασίστας Οσβαλντ Μόσλεϊ είναι υπουργός Εσωτερικών. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ηγείται της αντίστασης από την ύπαιθρο.
Συγγραφείς που επικρίνουν το Ράιχ, όπως ο Τζον Μπόιντον Πρίστλεϊ, ο Ε.Μ. Φόρστερ και ο Ουίσταν Οντεν, έχουν διαγραφεί από την Ιστορία. Μια γιγάντια εικόνα του Φύρερ κρέμεται στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων. Οπως και ο Χάρις, ο Σάνσομ γεμίζει τον επανασχεδιασμένο κόσμο του με υποβλητικές λεπτομέρειες, από τα τούβλα, κατάμαυρα από την αιθάλη του Λονδίνου, μέχρι τους ναζιστές γραφειοκράτες του Γουάιτχολ.
Στην καρδιά του το «Dominion» είναι ένα κατασκοπευτικό θρίλερ: Ενας δημόσιος υπάλληλος, ο Ντέιβιντ Φιτζέραλντ, τροφοδοτεί με πληροφορίες την αντίσταση του Τσόρτσιλ. Αλλά υπάρχει ένα μεγαλύτερο μυστικό που θα αποκαλύψουν ο Φιτζέραλντ και η σύζυγός του Σάρα.
«Rodham», Κέρτις Σίτενφελντ (Random House)
Η Κέρτις Σίτενφελντ φαντάζεται τι θα μπορούσε να είχε συμβεί στη Χίλαρι Ρόνταμ Κλίντον και στην αμερικανική πολιτική εάν η ίδια και ο Μπιλ Κλίντον είχαν χωρίσει το 1975. Η Χίλαρι γίνεται πολιτικός και ο Μπιλ αφήνει την πολιτική και γίνεται πλούσιος επιχειρηματίας τεχνολογίας. Οι δρόμοι τους διασταυρώνονται ξανά με εκπληκτικό τρόπο το 2016, όταν κάνει την εμφάνισή του και ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η Σίτενφελντ βρίσκει έναν τρόπο να συμπεριλάβει στο βιβλίο της τη διάσημη συνέντευξη των Κλίντον στο «60 Minutes» το 1992, στην οποία η Χίλαρι δήλωσε ότι δεν είναι η Τάμι Γουινέτ, που «στέκεται δίπλα στον άντρα της». Η γοητεία, η τραχύτητα και η καθαρότητα της αμερικανικής πολιτικής αποτυπώνονται καλά στο βιβλίο, γράφει ο Economist. Πάνω από όλα, η Σίτενφελντ μας μεταφέρει πειστικά στον εσωτερικό κόσμο της Χίλαρι. Η εκπληκτική κατάληξη του βιβλίου φαίνεται απολύτως εύλογη.