Οι ιατρικοί ερευνητές που ασχολούνται με τις διαταραχές του ύπνου γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι υπάρχει μια μυστηριώδης σχέση μεταξύ χρόνιου πόνου και απώλειας ύπνου: για όσους υποφέρουν από χρόνιο πόνο, η απώλεια ύπνου ενισχύεται.
«Είναι ένας φαύλος κύκλος» δήλωσε στο Harvard Gazette ο Weihua Ding, εκπαιδευτής έρευνας στο πρόγραμμα εντατικής θεραπείας και ιατρικής του πόνου στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και διδάσκων στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Η απώλεια ύπνου εντείνει τον πόνο, αλλά και ο πόνος μπορεί να προκαλέσει απώλεια ύπνου. Το γιατί όμως το ένα γεννά το άλλο έχει σε μεγάλο βαθμό καλυφθεί από αβεβαιότητα – μέχρι τώρα.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια σημαντική ανακάλυψη;
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications, ο Ding και μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης εντόπισαν τουλάχιστον έναν πιθανό σύνδεσμο που κλειδώνει την έλλειψη ύπνου και τον χρόνιο πόνο, σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο. Η ανακάλυψη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πρακτική λύση ώστε να διακοπεί αυτός ο κύκλος.
Τι ορίζεται ως χρόνιος πόνος;
Ο χρόνιος πόνος αναφέρεται στον πόνο που επιμένει ή υποτροπιάζει για περισσότερο από τρεις μήνες Ο χρόνιος πόνος καταχωρήθηκε για πρώτη φορά ως ανεξάρτητη ασθένεια στη Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών, που αναθεωρήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 2018.
Τι ποσοστό του πληθυσμού πάσχει από χρόνιο πόνο;
Περίπου το 13%-25% του γενικού πληθυσμού πάσχει από χρόνιο πόνο, ο οποίος αποτελεί κρίσιμο κλινικό ζήτημα και μία από τις κύριες αιτίες παγκόσμιας εξασθένησης. Πολλοί ασθενείς με χρόνιο πόνο υποφέρουν από κακή ποιότητα ζωής, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων ύπνου, άγχους και κατάθλιψης.
Υπάρχουν δεδομένα για την οικονομική επιβάρυνση;
Σύμφωνα με μια έκθεση έρευνας στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ετήσια οικονομική ζημία που προκαλείται από τον χρόνιο πόνο ανέρχεται σε περίπου 560-635 δισ. δολάρια.
Πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος σε σχέση με τον χρόνιο πόνο;
Ο ύπνος είναι μια σημαντική φυσιολογική διαδικασία για τη διατήρηση της ομοιόστασης και της λειτουργίας του οργανισμού. Πάνω από το 65% των ασθενών με χρόνιο πόνο αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου, γεγονός που το καθιστά ένα από τα κύρια παράπονά τους. Τα προβλήματα ύπνου περιλαμβάνουν δυσκολία στον ύπνο, ανεπάρκεια ύπνου και χαμηλή ποιότητα ύπνου, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ευρύ φάσμα σωματικών και ψυχικών προβλημάτων.
Υπάρχει σχέση μεταξύ του βαθμού που ο ύπνος είναι προβληματικός και της έντασης του πόνου;
Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ του βαθμού των προβλημάτων ύπνου και της έντασης του πόνου. Για παράδειγμα, η ινομυαλγία μπορεί να μεταβάλει σημαντικά την ποιότητα του ύπνου. Παρομοίως, ο κακός ύπνος έχει αρνητικές επιπτώσεις στον χρόνιο πόνο.
Σύμφωνα με τη μελέτη Trøndelag Health (HUNT), η οποία παρακολούθησε 10.000 συμμετέχοντες για διάστημα έως και 22 έτη, τα άτομα που ανέφεραν ότι είχαν συμπτώματα αϋπνίας για περισσότερα από 10 χρόνια διέτρεχαν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν υποτροπιάζοντα πόνο στη σπονδυλική στήλη, ενώ η βελτίωση των συμπτωμάτων αϋπνίας σχετιζόταν με ευνοϊκή πρόγνωση.
Ενας μικρός νευροδιαβιβαστής, γνωστός ως NADA, θα μπορούσε να είναι το κλειδί;
Το NADA είναι ένας τύπος νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται ενδοκανναβινοειδές, πράγμα που σημαίνει ότι στοχεύει έναν υποδοχέα κανναβινοειδών στον εγκέφαλο. Το NADA, διαπίστωσε η ομάδα, φαίνεται να στοχεύει τον ίδιο υποδοχέα με ορισμένα στελέχη μαριχουάνας, έναν υποδοχέα που φαίνεται να βοηθά στον έλεγχο της αντίληψης του πόνου από τον οργανισμό.
Πώς σχετίζεται η διαταραχή στον ύπνο με τον NADA ;
Η στέρηση ύπνου –που περιλαμβάνει την αϋπνία ή ακόμη και την κακή ποιότητα ύπνου λόγω του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών ή της υπνικής άπνοιας– φαίνεται να μειώνει τα αποθέματα NADA του εγκεφάλου, σύμφωνα με τη μελέτη. Χωρίς αρκετό NADA μπορεί να μην πονάμε περισσότερο από ό,τι το προηγούμενο βράδυ, αλλά να αισθανόμαστε τον πόνο πιο έντονα, ώστε να φαίνεται χειρότερος.
Οπως δήλωσε στο Harvard Gazette o Shen, ο ύπνος και ο χρόνιος πόνος είναι σύνθετες προκλήσεις που απαιτούν σύνθετες λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής του ύπνου και της θεραπείας της ψυχικής υγείας. Αλλά η βιολογική πτυχή φαίνεται προφανής. Οταν η ομάδα πρόσθεσε περισσότερο NADA σε ένα σύστημα στέρησης σε μοντέλα ποντικών, η χημική ουσία αναιρούσε την αυξημένη αντίληψη του πόνου που προκαλούσε η απώλεια ύπνου.
Στη συνέχεια η ομάδα σχεδιάζει να διερευνήσει αν το NADA θα μπορούσε να παρέχει το ίδιο αναλγητικό αποτέλεσμα στους ανθρώπους. Εάν ναι, θα μπορούσαν να σχεδιάσουν μια νέα, μη ναρκωτική θεραπεία, για να διαχειριστεί τον χρόνιο πόνο που σχετίζεται με την απώλεια ύπνου.
Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, επιστημονικός συνεργάτης της Α’ Παθολογικής Κλινικής Α.Π.Θ. (ΑΧΕΠΑ), μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ιατρών Βελονιστών (BMAS)