Πριν μερικά χρόνια, την εποχή υποτίθεται της προσπάθειας των Αμερικανών να μετατρέψουν το Αφγανιστάν σε δημοκρατία, η Ουάσινγκτον έθεσε μία ερώτηση σε έναν κατασκευαστή αυτοκινήτων: «Πώς οι Ταλιμπάν διαθέτουν τόσα δικά σας αυτοκίνητα;». Ο αποδέκτης της ερώτησης ήταν η Τoyota. Και η πηγή της πληροφορίας δεν ήταν άλλη από τα αναρίθμητα, συχνά σοκαριστικά, βίντεο που ανέβαζαν οι φανατικοί ισλαμιστές από τις δραστηριότητές τους στο Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, όπου φαινόταν κάποιο Toyota στο βάθος. Ή και σε πρώτο πλάνο. Περήφανο και αρματωμένο.
Ήδη το 2001, ακριβώς είκοσι χρόνια πριν, ένα άρθρο στους New York Times είχε χαρακτηρίσει τα αυτοκίνητα των Ταλιμπάν ως «ιδανική πλατφόρμα εκφοβισμού και επιβολής». Τότε η Toyota προφανώς ενοχλημένη είχε απαντήσει ότι «δεν διατηρούσε δίκτυο πωλήσεων στο Αφγανιστάν, ούτε έκανε εξαγωγές σ’ αυτήν τη χώρα».
Η σύνδεση της Toyota με τις εικόνες των Ταλιμπάν δεν σταμάτησε. Και χρόνια αργότερα, το 2015, ο εκπρόσωπος του ιαπωνικού κολοσσού, απάντησε πως η εταιρεία βρισκόταν σε συνεργασία με την αλυσίδα εφοδιασμού στη Μέση Ανατολή και πως εφάρμοζε το πλάνο που, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς, προέβλεπε να μην καταλήγουν δυτικά προϊόντα στα χέρια του ISIS.
Σήμερα βέβαια, μετά την πτώση και της Καμπούλ, η προηγούμενη πρόταση ακούγεται σαν κακόγουστο αστείο, τη στιγμή, δηλαδή, που οι Ταλιμπάν ποζάρουν με τα άκρως εξοπλισμένα Hummer, τα τετρακίνητα «τέρατα» της ερήμου αλλά και με πληθώρα δυτικής προίκας.
Τότε, όμως, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων των Ταλιμπάν, τα Toyota ήταν το δημοφιλές αυτοκίνητό τους. Οπλισμένα στην καρότσα, με τα φώτα ανοιχτά και το σήμα στο καπό. Ήταν απεχθές το θέαμα; Αναλόγως προτεραιοτήτων, θα ‘λεγα. Μπορεί ο εκπρόσωπος της εταιρείας να έλεγε ότι η Toyota ήταν εξαιρετικά αυστηρή στο να εμποδίζει αυτοκίνητά της να πωλούνται σε όσους μπορεί να τα μετέτρεπαν σε ημιστρατιωτικά οχήματα ή για τρομοκρατικούς σκοπούς, όμως πρόσθεσε πως της ήταν αδύνατον να ελέγξει κλεμμένα Toyota ή πώς κάποια δικά της αυτοκίνητα μετατρέπονταν από ενδιάμεσους άγνωστους τύπους σε τροχοφόρα αιματηρής προπαγάνδας.
Πάντως ο εκπρόσωπος του Ιράκ στα Ηνωμένα Έθνη είχε δηλώσει στο ABC ότι η κυβέρνησή του πίστευε πως «εκατοντάδες εντελώς καινούργια Toyota είχαν πουληθεί στον ISIS», αφήνοντας να εννοηθεί πως ο έλεγχος δεν ήταν και τόσο αυστηρός. Ταυτόχρονα, οι ειδήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, όπως αυτή του 2014 που έλεγε ότι περισσότερα από 800 Toyota είχαν «κλαπεί» από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας με πιθανό αποδέκτη το ISIS.
Και από την άλλη; Το να βλέπεις αγρίους από τα σπήλαια που κατάφεραν να αντισταθούν στην αμερικανική υπεροπλία οδηγώντας pick-up της συγκεκριμένης εταιρείας, λειτουργεί ως μία επιβεβαίωση παράφρασης του λαϊκού κλισέ που λέει «ομάδα που δεν σπάει, δεν την αλλάζεις».
Τα Toyota, ίσως άθελά τους στην προκειμένη περίπτωση, μου έφερναν ξανά και ξανά στο μυαλό το ανθεκτικόν του πράγματος. Άλλωστε είναι γνωστό ότι περισσότερα από 150.000 Toyota έχει αποκτήσει ο Ερυθρός Σταυρός και ο ΟΗΕ τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες για τις ειρηνικές τους επιχειρήσεις. Τα αυτοκίνητά της είναι ντούρασελ, δεν καταλαβαίνουν από καταπόνηση, αναρίθμητοι «Λόρενς της Αραβίας» έχουν διασχίσει ερήμους με Land Cruiser και διάφορα Hilux «τογιοτέα» και, ναι, πιστεύω ακράδαντα πως υπάρχει από πίσω μια μηχανολογία αντοχής περασμένη πόντο-πόντο στο σασί και τα μηχανολογικά εντόσθια. Πολεμικός χαρακτήρας, τετρακίνητα και αντοχή στην καταπόνηση. Τα υπόλοιπα ας τα έβρισκαν οι Αμερικανοί.