Μετά τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων -μόλις έντεκα- ημερών οι άγνωστοι στην εξίσωση της Συρίας είναι πάρα πολλοί και κανείς δεν γνωρίζει τι μέλλει γενέσθαι. Το διδακτορικό καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ αποτελεί παρελθόν, ωστόσο οι νικητές αντικαθεστωτικοί καλούνται να βρουν άμεσα έναν τρόπο διακυβέρνησης μιας κατεστραμμένης χώρας, «ώστε να αποφευχθούν το χάος, οι βεντέτες, η οργή κατά μιας εξουσίας υπεύθυνης για σοβαρά εγκλήματα», όπως γράφει σε ανάλυσή του ο Γκουίντο Ολίμπιο της Corriere della Sera. «Η ευφορία της απελευθέρωσης μετά από δεκαετίες καταστολής μπορεί να δημιουργήσει έδαφος για οτιδήποτε», προσθέτει ο ιταλός δημοσιογράφος.
Τα συμβιβαστικά/συμφιλιωτικά, πρώτα, μηνύματα του αρχηγού της τζιχαντιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι και οι κινήσεις για ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας καταδεικνύουν καταρχάς πως υπάρχει διάθεση για άμεση διαχείριση της κρίσης αλλά και ότι οι αντάρτες κινούνται βάσει ενός καλά μελετημένου σχεδίου.
Υπάρχουν, φυσικά, και εκείνοι που επικαλούνται καταστροφικά προηγούμενα -το Ιράκ μετά από την αμερικανική εισβολή, τη Λιβύη μετά από το τέλος του Καντάφι, ακόμη και την πιο μακρινή Σομαλία- γεγονός που εξηγεί γιατί όλες οι ξένες κυβερνήσεις απευθύνουν έκκληση στη Δαμασκό για «σταθερότητα» στη χώρα.
Η HTS αναδύθηκε από τους κόλπους της Αλ Κάιντα, ως παρακλάδι της στη Συρία, ωστόσο αφού ήρθε σε ρήξη με τη μητρική οργάνωση, επιδίωξε να προβάλλει μια διαφορετική εικόνα και πρόσφερε εγγυήσεις για την αποκήρυξη του διεθνικού τζιχαντισμού, εστιάζοντας περισσότερο στον εθνικισμό από πολιτική άποψη, αν και εφάρμοσε τη σαρία στις περιοχές υπό τον έλεγχό της.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο αναλυτής της Corriere, υπάρχει γενικευμένη ανησυχία για τη σύσταση ενός κράτους πάνω σε ισλαμιστικές βάσεις ενώ ζήτημα αποτελούν τα πιο εξτρεμιστικά στοιχεία στις τάξεις των ανταρτών, περιλαμβανομένων ξένων μαχητών από την Κίνα, την Τσετσενία, το Ουζμπεκιστάν και την Αλβανία. «Εχουν κουραστεί από τους πολέμους ή θα αναζητήσουν νέους εχθρούς;», διερωτάται ο Γκουίντο Ολίμπιο. Υπάρχει, φυσικά, και το Ισλαμικό Κράτος, εχθρός των ανταρτών, το οποίο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την τρέχουσα κατάσταση, ώστε να ανασυγκροτηθεί στην κεντρική Συρία, γεγονός που εξηγεί γιατί οι ΗΠΑ έσπευσαν να πλήξουν δεκάδες στόχους της οργάνωσης την Κυριακή.
♦ Διαβάστε: Ερχεται η νέα «βόρεια Κύπρος»;
Οσο για τους Κούρδους, αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό της Τουρκίας, η οποία επιδιώκει να στρέψει εναντίον τους τις φιλοτουρκικές, καθότι υποστηριζόμενες από την Αγκυρα, ομάδες ανταρτών. Αναφέροντας πως έχουν ήδη σημειωθεί συγκρούσεις, ο Γκουίντο Ολίμπιο σημειώνει πως όποιος αναλάβει στην εξουσία στη Δαμασκό θα πρέπει να κάνει τα πάντα, ώστε να αποφευχθεί το άνοιγμα ενός νέου εσωτερικού μετώπου. Ωστόσο οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι καλές.
Το θέμα αφορά, βεβαίως, και την Ουάσιγκτον: ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να εμπλακούν ενώ κανείς δεν γνωρίζει εάν, αφού αναλάβει τα καθήκοντά του, θα επιλέξει να αποσύρει τους περίπου 900 αμερικανούς στρατιωτικούς που επιχειρούν ακόμα στη βορειοανατολική Συρία, στο συριακό Κουρδιστάν και στην στρατηγικής σημασίας περιοχή αλ Τανφ, στα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ και την Ιορδανία. Στην παρούσα φάση οι ΗΠΑ ανησυχούν περισσότερο για πιθανά εναπομείναντα αποθέματα χημικών όπλων του καθεστώτος Ασαντ, με το Πεντάγωνο να προειδοποιεί πως θα μπορούσαν να καταλήξουν σε λάθος χέρια.
Οσον αφορά τους λοιπούς, πέρα από την Τουρκία, εξωτερικούς παίκτες, αναμφίβολα ο μεγάλος χαμένος είναι το Ιράν: «η συριακή επικράτεια ήταν θεμελιώδης για τον Αξονα της Αντίστασης, τον συνασπισμό των πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν, και κυρίως για την τροφοδοσία της λιβανέζικης Χεζμπολάχ, η οποία τώρα χάνει τα βασικά της υλικοτεχνικά μετόπισθεν. [Η Τεχεράνη] θα πρέπει να επανεξετάσει τα σχέδιά της και να λάβει υπόψη τις νέες πιέσεις των ΗΠΑ που θα μπορούσε να ασκήσει ο Τραμπ. Δεν αποκλείεται οι Φρουροί της Επανάστασης να αποπειραθούν να παρεμποδίσουν τα σχέδια της νέας Συρίας», αναφέρει σχετικά ο δημοσιογράφος της Corriere.
Σχετικά με την «ταπεινωμένη» Ρωσία, όπως την χαρακτηρίζει, σημειώνει πως κατέληξε να παρακολουθεί τις ραγδαίες εξελίξεις ανήμπορη να αντιδράσει. Ο Γκουίντο Ολίμπιο κάνει λόγο για εμπειρία ανάλογη με εκείνες που βίωσαν οι Αμερικανοί στη Σαϊγκόν και την Καμπούλ, ισχυρισμός μάλλον υπερβολικός. Ωστόσο αποτελεί γεγονός πως το σύμφωνο με τη Δαμασκό του Ασαντ επέτρεψε στη Μόσχα να επιστρέψει δυναμικά στη Μέση Ανατολή, αποκτώντας σημαντικές βάσεις και διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ τώρα το Κρεμλίνο ζητά από τους αντάρτες εγγυήσεις για την ασφάλεια των εγκαταστάσεών της και του προσωπικού τους.
Σε αυτό το πλαίσιο το Ισραήλ έσπευσε να αποστείλει δυνάμεις στην αποστρατικοποιημένη ζώνη στα Υψίπεδα του Γκολάν, περνώντας, μάλιστα, για πρώτη φορά από το 1973, στη συριακή πλευρά, όπου καταλήφθηκαν θέσεις με στόχο τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας. Στο Τελ Αβίβ η ικανοποίηση για την πτώση του φιλο-ιρανικού καθεστώτος Ασαντ αντισταθμίζεται από ανησυχίες για νέες πιθανές απειλές.