Μπορεί να τρίμαρε τη γενειάδα, να έβαλε κοστούμι και να άλλαξε όνομα, όμως o νέος de facto ηγέτης της Συρίας, ο Μοχάμεντ αλ Τζολάνι που έγινε Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαρά, αρνήθηκε να σφίξει το χέρι της γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, την περασμένη Παρασκευή, όταν εκείνη τον επισκέφτηκε στη Δαμασκό, σηματοδωτόντας έτσι ότι οι αλλαγές που ευαγγελίζεται ίσως δεν θα έρθουν τόσο εύκολα όσο θα ήθελε η Δύση να πιστεύει.
«Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε από την άρνηση του νέου ηγέτη της Συρίας, Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαρά να δώσει το χέρι του στη γερμανίδα υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, κατά την άφιξή της στη Δαμασκό με τον γάλλο ομόλογό της, Ζαν-Νοέλ Μπαρό;», αναρωτήθηκε μετά το πρόσφατο αυτό περιστατικό το Politicο.
Και κάποιοι θυμήθηκαν μια άλλη μη χειραψία:
To 2017, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η τότε γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ αγνόησαν το αίτημα εκπροσώπων του Τύπου να τους χαρίσουν μια χειραψία. Η φαινομενικά ασήμαντη αυτή κίνηση, προμήνυε πόσο δύσκολη θα ήταν η σχέση μεταξύ των δύο ηγετών.
Κατά τη διάρκεια της Covid 19, εκείνοι που ήταν ιδεολογικά αντίθετοι στα lockdowns και τους περιορισμούς, χρησιμοποιούσαν έντονες και παρατεταμένες χειραψίες για να επικοινωνήσουν τη διαφωνία τους αυτή. Οι επισκέπτες του Κογκρέσου των ΗΠΑ, εκείνη την εποχή, παρατήρησαν ένα έντονο πολιτικό χάσμα μεταξύ των Ρεπουμπλικανών νομοθετών που επέμεναν να δίνουν τα χέρια και των Δημοκρατικών που χαιρετούσαν από μακριά ή με σφιγμένη τη γροθιά.
Το ταξίδι της Αναλένα Μπέρμποκ και του Ζαν-Νοέλ Μπαρό στη Δαμασκό, το πρώτο που πραγματοποιούν κορυφαίοι ευρωπαίοι διπλωμάτες εδώ και χρόνια, ήταν μέρος μιας προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ενθαρρύνει την ειρηνική μετάβαση της εξουσίας στη Συρία. Η Γαλλία και η Γερμανία είναι οι πιο πρόθυμες από τις χώρες της ΕΕ να προσεγγίσουν την ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), την κύρια ανταρτική ισλαμιστική φατρία που μπήκε στη Δαμασκό τον περασμένο μήνα, τερματίζοντας την 54χρονη απολυταρχία της δυναστείας των Ασαντ.
Αλλες δυτικές χώρες είναι πιο επιφυλακτικές, καθώς μελετούν τις ενδείξεις για το ποιος είναι πραγματικά ο αινιγματικός νέος κυβερνήτης της Συρίας και τι σχεδιάζουν η HTS και οι ηγέτες της για το μέλλον μετά τον Ασαντ: Ενα περιεκτικό κράτος που θα αγκαλιάζει την ποικιλομορφία της χώρας, τις θρησκευτικές αιρέσεις και τις εθνικές μειονότητες ή ένα ισλαμιστικό κράτος που θα καταπιέζει, θα επιβάλλει συντηρητική διακυβέρνηση και θα ευνοεί τη σουνιτική πλειοψηφία; Ή, ίσως, κάπου ενδιάμεσα;
Μέχρι στιγμής, παρατήρησε το Ρolitico, ο Αλ Σαρά έχει μιλήσει για πλουραλισμό και την επιθυμία του για συμπερίληψη, αλλά η στάση του απέναντι στην Μπέμποκ δημιούργησε τεράστια δυσπιστία και αν μη τι άλλο, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς είναι πιθανό να αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στη «δικιά του» Συρία.
Ο Αλ Σαρά, ο οποίος κάποτε ορκίστηκε πίστη στην Αλ Κάιντα και πολέμησε τις δυτικές δυνάμεις στο Ιράκ, μόλις πρόσφατα απενδύθηκε το αντάρτικο προσωνύμιό του με το οποίο απέκτησε οπαδούς: Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι. Τις σχέσεις του με την Αλ Κάιντα της είχε διαρρήξει από το 2016 και τώρα προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από το εξτρεμιστικό παρελθόν του.
Ο Αλ Σαρά, ο οποίος παράτησε την ιατρική σχολή της Δαμασκού για να γίνει αντάρτης, άλλαξε και την εμφάνισή του και εγκατέλειψε το look Οσάμα Μπιν Λάντεν για μια πιο περιποιημένη γενειάδα και πράσινη στολή εκστρατείας στο στιλ του ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Σήμερα φοράει πλέον κοστούμια και γραβάτες σε απόλυτα ευρωπαϊκο στιλ.
«Ενα άτομο στα είκοσί του έχει διαφορετική προσωπικότητα από κάποιον στα τριάντα ή στα σαράντα του, και σίγουρα από κάποιον στα πενήντα του. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση», διαβεβαίωνε το CNN την παραμονή της πτώσης του Ασαντ.
Αλλά η απροθυμία του να σφίξει το χέρι της γερμανίδας πολιτικού υποδηλώνει το πού ακριβώς μπορεί να βρίσκεται ο Αλ Σαρά στο φάσμα του ριζοσπαστικού πολιτικού Ισλάμ, καθώς και τα όρια του πρόσφατου εκσυγχρονισμού του. Μπορεί επίσης να υποδεικνύει τους περιορισμούς που πρέπει να τηρεί για να κρατήσει τους ισλαμιστές μαχητές του στο πλευρό του, παρατηρεί το Politico.
Η Μπέρμποκ, από την πλευρά της, προσπάθησε να αποκλιμακώσει την κατάσταση, λέγοντας στους τηλεοπτικούς σταθμούς: «Καθώς ταξίδευα εδώ, ήταν σαφές για μένα ότι προφανώς δεν θα υπήρχαν συνηθισμένες χειραψίες».
Ομως, η άρνηση να κοιτάξει κάποιος μια γυναίκα στα μάτια ή να της σφίξετι το χέρι, είναι σαφώς μια δυσοίωνη ένδειξη, όταν μιλάμε για συμπεριληπτικότητα, επισημαίνει το Politico. Επίσης, λέει πολλά για το πόσο ρεαλιστής είναι ένας ηγέτης.
Φυσικά, πολλοί συντηρητικοί μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι οι μη σχετιζόμενοι μεταξύ τους άνδρες και γυναίκες δεν πρέπει ποτέ να αγγίζουν ο ένας τον άλλον, ωστόσο έχουν καταγραφεί εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, στη διεξαγωγή της διπλωματίας, μια χειραψία -ο σύγχρονος χαιρετισμός για τους παγκόσμιους πολιτικούς και επιχειρηματίες- είναι κάτι που οι παραδοσιακοί ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων φάνηκαν σύντομα έτοιμοι να υιοθετήσουν. Το 1987, ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, Φαχντ, δεν είχε κανένα πρόβλημα να σφίξει το χέρι της τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, καταλαβαίνοντας ότι η χειρονομία σηματοδοτεί εμπιστοσύνη ή τουλάχιστον μια ετοιμότητα για τη σύναψη σχέσεων.
Εν τω μεταξύ, το περιστατικό μεταξύ του Αλ Σαρά και την Μπέρμποκ έχει πυροδοτήσει μια έντονη συζήτηση στα συριακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δείχνει ότι ο νέος ηγέτης της Συρίας δεν είναι τόσο μετριοπαθής όσο θα ήθελε να πιστέψουμε; Κάποιοι από τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των γυναικών στη χώρα το πιστεύουν και ανησυχούν ότι όταν μιλά για «συμπερίληψη», δεν το εννοεί. Η κυριαρχία του HTS στο Ιντλίμπ, τον θύλακα που διοικούσε η ομάδα επί οκτώ χρόνια, δεν διακρίθηκε για την αποδοχή των γυναικών πολιτικών, καθώς καμία δεν διορίστηκε ποτέ στην τοπική κυβέρνηση.
Οι ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας ανησυχούν επίσης από τον διορισμό του Σαντί αλ Ουαΐσι από τον Σαρά στη θέση του προσωρινού υπουργού Δικαιοσύνης της χώρας. Πρόσφατα ανακαλυφθέντα βίντεο στα οποία φαίνεται ο Αλ Ουάισι να καταδικάζει γυναίκες σε θάνατο για μοιχεία και πορνεία στο Ιντλίμπ και να επιβλέπει τις εκτελέσεις τους έχουν προκαλέσει σάλο και πολύς κόσμος απαιτεί την απόλυσή του.
Μια άλλη πιθανή ερμηνεία είναι ότι ο ίδιος ο Σαρά αντιμετωπίζει ένα δίλημμα: «Βρίσκεται διχασμένος μεταξύ του να καθησυχάσει τη διεθνή κοινότητα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ από τη μια πλευρά, και να κατευνάσει πολλούς σκληροπυρηνικούς μαχητές του HTS, με τάση προς την αλ Κάιντα, από την άλλη», είπε στο Politico η σύρια δημοσιογράφος Λίνα Σαουάφ.
Η Σαουάφ ήταν εξέχουσα τηλεοπτική προσωπικότητα στη Δαμασκό έως ότου έφυγε από τη χώρα το 2011, αφού τάχθηκε στο πλευρό της λαϊκής εξέγερσης εναντίον του Ασαντ. Οπως λέει, «στους φανατικούς του HTS δεν αρέσουν οι αλλαγές στη δημόσια εμφάνιση και τη στάση του Σαρά. Πρόσφατα, ζήτησε από μια ντόπια δημοσιογράφο να φορέσει μαντίλα για να του πάρει συνέντευξη. Δύσκολα μπορούσε να το κάνει αυτό και μετά την επόμενη στιγμή να σφίξει το χέρι της Μπέρμποκ».
Ισως. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, όπως παραδέχτηκε η ίδια η Μπέρμποκ μετά την επίσκεψή της στη Δαμασκό: «Αυτός θα είναι ένας δύσκολος δρόμος».