Πρώτος σεισμός που σχετίζεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα στην Ελλάδα ήταν στον Μαραθώνα το 1938, μεγέθους 5,7 βαθμών | Shutterstock
Θέματα

Τι κουνάει και δεν είναι (τεκτονικός) σεισμός;

«Ιατροδικαστές εδάφους»: μία νέα επιστημονική ειδικότητα που ανθεί λόγω των συχνών ανθρωπογενών δονήσεων στη Γη, οι οποίες προκαλούν μαζικές καταστροφές
Protagon Team

Η Γη δεν τραντάζεται μόνο από τις μετακινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών ή από άλλα φυσικά φαινόμενα. Σεισμούς δημιουργεί και ο άνθρωπος, με παρεμβάσεις που κάνει πάνω ή κάτω από την επιφάνειά της. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 1.169 ανθρωπογενείς σεισμοί και οι έξι από αυτούς ήταν στην Ελλάδα. Ο πιο «εντυπωσιακός» από όλους όμως, ήταν αυτός τη Νότιας Κορέας.

Ο σεισμός 5,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ είχε γίνει τον Νοέμβριο του 2017. Δεν ήταν φυσιολογικό, βάσει των γεωλογικών φαινομένων, να γίνει τόσο μεγάλος σεισμός σε εκείνο το σημείο τη συγκεκριμένη εποχή. Αυτός ήταν και ο λόγος που αναζητήθηκαν άλλες αιτίες.

Πρόσφατα, και δύο χρόνια μετά το γεγονός, χωρίς να υπάρχει επιστημονική «σύμπνοια», ανακοινώθηκε ότι το φαινόμενο που έπληξε την πόλη Ποχάνγκ, πιθανότατα προκλήθηκε από έναν πειραματικό γεωθερμικό σταθμό.

Οι πολίτες στράφηκαν κατά της κυβέρνησης για τους 135 τραυματίες και 1.700 πολίτες που παρέμειναν άστεγοι για μήνες, η κυβέρνηση ζήτησε συγνώμη και παράλληλα ανακοίνωσε ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να μπει λουκέτο στον γεωθερμικό σταθμό που βρίσκεται 370 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σεούλ, όπως αναφέρει το BBC.

Αποψη του γεωθερμικού σταθμού που προκάλεσε τον σεισμό στην Ποχάνγκ (ΕPA)

Ο γεωθερμικός σταθμός της Νότιας Κορέας κατασκευάστηκε το 2012 και λειτουργεί στέλνοντας όγκους νερού στο υπέδαφος, πιέζοντάς το να μετατρέπεται σε ατμό και ακολούθως σε ενέργεια. Σύμφωνα με ειδικούς, αυτό ενδεχομένως να αποδυνάμωσε το έδαφος στην περιοχή, προκαλώντας τον σεισμό.

Τεχνητοί σεισμοί

Ο σεισμός του 2017 ήταν ο δεύτερος πιο ισχυρός που έχει ζήσει η Νότια Κορέα και οφειλόταν σε ανθρώπινο λάθος. Δεν ήταν όμως ο μόνος τέτοιος που έχει γίνει στην Ιστορία.

Μέχρι σήμερα εκτιμώνται 1.169 καταγεγραμμένοι σεισμοί στον πλανήτη, που οφείλονται σε διάφορες ανθρώπινες παρεμβάσεις και όχι σε καθαρά φυσικά αίτια. Τα δεδομένα αυτά καταγράφονται από βρετανούς ειδικούς στη βάση δεδομένων Human-Induced Earthquake Database (HiQuake).

Οι πιο συχνές αιτίες «τεχνητών» σεισμών

Οι γεωεπιστήμονες που είναι υπεύθυνοι για τη Βάση Δεδομένων Ανθρωπογενών Σεισμών και θεωρούνται οι ιατροδικαστές της Γης, αναφέρουν ότι οι κυριότερες αιτίες πρόκλησης σεισμών είναι τρεις: οι εξορυκτικές-μεταλλευτικές δραστηριότητες (37% – συχνά εξαιτίας της κατάρρευσης στοών), η δημιουργία μεγάλων υδροφραγμάτων  (23%) και οι συμβατικές μέθοδοι άντλησης πετρελαίου και αερίου (15%).

Δεν είναι όμως μόνο αυτές. Οι δραστηριότητες γεωθερμικής ενέργειας (8%), οι υπόγειες πυρηνικές εκρήξεις (3%), ακόμη και η ανέγερση μεγάλων ουρανοξυστών που ασκούν μεγάλο βάρος στο υπέδαφος (0,5%), αποτελούν επίσης αιτίες πρόκλησης σεισμών.

Η δημιουργία μεγάλων υδροφραγμάτων είναι μία από τις κυριότερες αιτίες πρόκλησης σεισμών

Ο παλαιότερος ανθρωπογενής σεισμός που βρίσκεται στη βάση δεδομένων, είναι από το 1868 στην Αυστραλία και αποδίδεται σε εξορυκτική δραστηριότητα.

Οι περισσότεροι ανθρωπογενείς σεισμοί είναι μικροί, της τάξης των τριών έως τεσσάρων βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, αλλά ορισμένοι είναι πολύ ισχυροί. Ο ισχυρότερος από αυτούς είχε ισχύ 7,9 βαθμών, και προκλήθηκε στην περιοχή Σετσουάν της Κίνας το 2008, πιθανώς λόγω της δημιουργίας ενός μεγάλου υδροφράγματος σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το επίκεντρο. Μεγάλος ήταν και ο πιο πρόσφατος καταστροφικός σεισμός του Νεπάλ ισχύος 7,8 Ρίχτερ, που έγινε το 2015 και αποδόθηκε από ορισμένους επιστήμονες στην άντληση υπογείων υδάτων.

Στην Ελλάδα

Στη χώρα μας, σύμφωνα πάντα με τη Βάση Δεδομένων Ανθρωπογενών Σεισμών, έχουν γίνει έξι σεισμοί σχετιζόμενοι με την ανθρώπινη δραστηριότητα, όλοι στο πλαίσιο της δημιουργίας φραγμάτων και αντίστοιχων τεχνητών λιμνών που συγκρατούν μεγάλους όγκους νερού.

Τα σημεία της Ελλάδας όπου έχουν γίνει ανθρωπογενείς σεισμοί

Ο πρώτος ήταν στον Μαραθώνα (1938 – 5,7 βαθμοί), ο δεύτερος κοντά στη λίμνη Κρεμαστών Αιτωλοακαρνανίας-Ευρυτανίας (1966 – 6,2 βαθμοί), ο τρίτος ήταν του Καστρακίου Αιτωλοακαρνανίας-Αχελώου (1969 – 4,6 βαθμοί), ο τέταρτος στη λίμνη Πουρναρίου Αρτας-Αράχθου (1981 – 5,6 βαθμοί), ο πέμπτος στη λίμνη Ασωμάτων Βέροιας (1984 – 5,4 βαθμοί) και ο έκτος στη λίμνη Πολυφύτου Κοζάνης-Αλιάκμονα (1995 – 6,5 βαθμοί), που ήταν και ο ισχυρότερος ανθρωπογενής σεισμός στη χώρα μας.

Ο επικεφαλής της ομάδας υδρογεωλόγος Μάιλς Ουίλσον τόνισε πώς  «όλες οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επηρεάζουν τις δυνάμεις που δρουν στο φλοιό της Γης, για παράδειγμα προσθέτοντας ή αφαιρώντας μάζα, συνεπώς δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ότι η Γη αντιδρά σε αυτές τις αλλαγές, μερικές φορές με πρόκληση σεισμών».

Παράλληλα προειδοποίησε πώς οι ανθρωπογενείς σεισμοί θα αυξηθούν στο μέλλον, καθώς οι πιέσεις στη Γη θα αυξηθούν, λόγω της εντεινόμενης αναζήτησης και αξιοποίησης της υπόγειας γεωθερμικής ενέργειας ή της μελλοντικής υπόγειας αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα.