Πριν από μερικές ημέρες η «Αμελί» έγινε είκοσι χρόνων. Η πρεμιέρα της ταινίας του Ζαν-Πιερ Ζενέ, που έφτασε να θεωρείται σήμα κατατεθέν της σύγχρονης γαλλικής κουλτούρας, έγινε την 25η Απριλίου του 2001.
Ωστόσο ο παραμυθένιος κόσμος της Αμελί παρέμεινε ίδιος και απαράλλαχτος: η κόμμωση α λα Λούις Μπρουκς της αδέξιας, ντροπαλής και γλυκυτάτης νεαρής, η οποία μιλάει με τα μάτια και το χαμόγελο της (γεννημένης για τον ρόλο) Οντρέ Τοτού, το καρτποσταλικό, πολύχρωμο και αχρονικό Παρίσι που κατοικείται από ανθρώπους με ανεκπλήρωτα όνειρα, ραγισμένες καρδιές και μελαγχολικές ζωές, οι μικρές ιεροτελεστίες της καθημερινότητας, όπως η χαρά τού να σπάζεις την κρούστα της creme brulèe με το κουτάλι, ο άκρατος ρομαντισμός, η παιδική αθωότητα, η υπόσχεση ευτυχίας.
Ο κόσμος (ή μικρόκοσμος) της Αμελί βρίσκεται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο παραμύθι και εκεί επέλεξε να τον κρατήσει ο δημιουργός του, απορρίπτοντας προτάσεις για τηλεοπτικές σειρές και ριμέικ, πέρα από ένα μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ, το οποίο ο Ζαν-Πιερ Ζενέ δεν είδε ποτέ.
Με αφορμή την επιστροφή της ταινίας στους κινηματογράφους της Ιταλίας, ο 67χρονος γάλλος σκηνοθέτης και σεναριογράφος μοιράστηκε τις σκέψεις του για την Αμελί με την Αριάνα Φίνος της La Repubblica. Σύμφωνα με την ιταλίδα δημοσιογράφο, ο Ζενέ μιλούσε «με την αγάπη ενός πατέρα για το λατρευτό παιδί του». Αναφέροντας η συνομιλήτριά του ότι πολλές πρωταγωνίστριες της τηλεόρασης και του κινηματογράφου είναι τρόπον τινά και για πολλούς λόγους θυγατέρες της Αμελί, ο Ζενέ συμφώνησε απόλυτα.
«Αλλά αυτό δεν με δυσαρεστεί. Η Κοκό Σανέλ έλεγε “αντιγράψτε ελεύθερα τις ιδέες μου, θα έχω άλλες”. Μερικές φορές πρόκειται περί απόδοσης τιμής, άλλες φορές περί απλής λογοκλοπής. Αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα, o (βέλγος σκηνοθέτης και σεναριογράφος) Γιάκο φαν Ντορμάελ επέλεξε να μηνύσει πολλούς που τον αντέγραψαν μετά την ταινία “Τότο, ο ήρωας”, εγώ επέλεξα να μην το κάνω. Πρόκειται περί απόδοσης τιμής», επανέλαβε ο Ζενέ.
Για να γίνει απόλυτα κατανοητός, εξήγησε ότι «την περίοδο της “Μορφής του νερού” (Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας το 2018) μου τηλεφώνησαν πολλοί, αλλά στην πραγματικότητα νομίζω πως πάρθηκαν στοιχεία όχι από την “Αμελί” από ένα άλλο έργο μου, το “Delicatessen”. Αλλά ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο είναι φίλος μου και για αυτό προτιμώ να θεωρώ πως ήταν μία απόδοση τιμής, η οποία με έκανε, μάλιστα, να γελάσω. Μετά υπάρχει και η σειρά “Pushing Daisies” και η “Emily in Paris”. Κατ’ αρχάς το όνομα της πρωταγωνίστριας, απλή σύμπτωση;», διερωτήθηκε ο Ζενέ, αναφερόμενος σε δύο από τις πολλές απογόνους της Αμελί, η οποία αρχικά ονομαζόταν και εκείνη Εμιλι.
«Πράγματι, ήθελα να την υποδυθεί η Εμιλι Γουάτσον, αλλά στα γαλλικά χανόταν το μισό της ταλέντο, και έγραψα το σενάριο στα αγγλικά, αλλά μετά εκείνη δεν ήθελε να έρθει στο Παρίσι για έξι μήνες, λόγω της οικογένειάς της. Ετσι η Εμιλι έγινε Αμελί και έπεσα πάνω σε μία αφίσα με μία νεαρή ηθοποιό που είχε γυρίσει μόνο μία ταινία, την Οντρέ Τοτού. Την κάλεσα και μέσα σε δώδεκα δευτερόλεπτα αντιλήφθηκα ότι ήταν τέλεια», ανέφερε ο σκηνοθέτης.
Υποστήριξε επίσης πως «ακόμα και σήμερα η “Αμελί” εξακολουθεί να είναι μία καλή ταινία. Πριν από μία διετία ήμουν στο Λος Αντζελες και σε δύο προβολές στο American Cinematheque στη Χόλιγουντ Μπουλβάρ η αίθουσα ήταν κατάμεστη. Και είκοσι χρόνια μετά, τουρίστες εξακολουθούν να φωτογραφίζονται στο Café des 2 Moulins (το καφέ στην Μονμάρτρη όπου εργαζόταν η Αμελί). Είναι κάπως σαν τη δική μου ταινία Disney, κάθε τόσο λαμβάνω ακόμα κάποια χρήματα από τα δικαιώματα, και να σκεφτείτε ότι εγώ πίστευα ότι ήταν μία μικρή και απλή ταινία. Διέγραψε, όμως, μεγάλη πορεία».
Ο Ζαν-Πιερ Ζενέ έγραψε και γύρισε την «Αμελί» μετά το κάθε άλλο παρά ονειρικό «Αλιεν: Η Αναγέννηση». «Την είχα από πριν στο μυαλό μου αλλά δεν έβρισκα το κατάλληλο πρόσωπο. Μετά τις δυσκολίες του “Αλιεν” ήθελα να κάνω κάτι ειλικρινές και απλό. Ο Χαζαναβίσιους του “The Artist” λέει πως ήταν σαν να οδηγείς το βράδυ στο Παρίσι με όλα τα φανάρια πράσινα. Ετσι ήταν και για μένα, ήταν όλα τέλεια, καθημερινά, στο πλατό. Τουλάχιστον έως την τελετή απονομής των Οσκαρ, όπου θα έπρεπε να είχαμε κερδίσει. Ηταν όλοι τόσο σίγουροι, που ο Στίβεν Σπίλμπεργκ μου απέστειλε συγχαρητήριο γράμμα», αποκάλυψε ο Ζενέ. Σημειώνεται ότι η «Αμελί» ήταν υποψήφια για πέντε Οσκαρ, μεταξύ των οποίων και το Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, αλλά τελικά δεν κέρδισε κανένα.
Σχετικά με τις επικρίσεις που δέχτηκε ο Ζενέ για την «Αμελί» –ότι δεν ήταν αρκετά φεμινίστρια, για παράδειγμα, αλλά και πως το Παρίσι της ήταν υπερβολικά καθαρό και κάθε άλλο παρά πολυπολιτισμικό– ο Ζενέ σημείωσε ότι «προφανώς δεν είναι ένα ρεαλιστικό φιλμ και μερίδα των θεατών θέλει πολιτικές και ρεαλιστικές ταινίες, ένα άλλο είδος κινηματογράφου. Είναι ξεκάθαρο ότι η ταινία μου κλείνει το μάτι στο Ζακ Τατί, είναι ένα παραμύθι, με ένα παραμυθένιο Παρίσι. Θυμάμαι ότι η γυναίκα μου, βλέποντας την ταινία, προέβλεψε πως εκείνο το Παρίσι θα άρεσε στους Αμερικάνους και είχε δίκιο. Αλλά κάθε φορά που σημειώνεις μία επιτυχία, κάποιος σου επιτίθεται και υποστηρίζει το αντίθετο. Επικρίθηκα επειδή δεν υπήρχαν ομοφυλόφιλοι, δεν υπήρχαν μαύροι, είναι δύσκολο να ξεφύγεις από αυτές τις κριτικές και αυτό συμβαίνει επίσης γιατί η εναντίωση αποτελεί για πολλούς έναν τρόπο αυτοπροβολής».
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξή του, ο Ζαν-Πιερ Ζενέ απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο να γυριστεί μια σειρά με πρωταγωνίστρια την Αμελί. «Η Οντρέ Τοτού δεν βρίσκεται πια στην κατάλληλη ηλικία και δεν μπορώ να φανταστώ καμία άλλη για τον ρόλο. Και θα ήταν αδύνατο να γυρίσουμε μία σειρά σήμερα στο Παρίσι, τόσο άσχημο, γεμάτο εργοτάξια. Μου έχουν κάνει πολλές προτάσεις, αλλά δεν θα ήθελα να πειράξω κάτι που είναι τέλειο», εξήγησε, διαβεβαιώνοντας πως ο παραμυθένιος κόσμος της Αμελί δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει.