Οταν αναλάμβανε τα καθήκοντά του, τον Ιανουάριο του 2021, ο Τζο Μπάιντεν δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα βρισκόταν στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Είχε ήδη πολλές προκλήσεις να αντιμετωπίσει: την οικονομία, την πανδημία, τις κοινωνικές ανισότητες, την κλιματική αλλαγή. Ενας πόλεμος στη Μέση Ανατολή, με αθώους να σκοτώνονται κάθε μέρα, ήταν κάτι που δεν είχε στο πρόγραμμά του.
Ο Μπάιντεν αποφάσισε εξαρχής να στηρίξει αμέριστα το Ισραήλ και προέτρεψε το Κογκρέσο να στείλει στη χώρα στρατιωτική βοήθεια 14 δισ. δολαρίων. Τόνισε ότι η Χαμάς δεν εκπροσωπεί τη συντριπτική πλειονότητα του παλαιστινιακού λαού και πίεσε για ανθρωπιστική βοήθεια. Παράλληλα, αντιστέκεται στις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός. Προσπαθεί να ισορροπήσει διπλωματικά –κάτι σχεδόν αδύνατο–, γνωρίζοντας ότι κάθε απόφασή του αντηχεί σε όλον τον κόσμο και ένα λάθος θα μπορούσε να του κοστίσει την επανεκλογή του το επόμενο έτος, σύμφωνα με ανάλυση του Guardian.
Η υποστήριξη του Μπάιντεν στο Ισραήλ «χρεώνει» στον ίδιο και στις ΗΠΑ τους ατελείωτους θανάτους παλαιστινίων αμάχων, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται καθημερινά σε παγκόσμια θέα. Και ο ίδιος ξέρει ότι αυτό δεν είναι καλό. Η πίστη του Μπάιντεν στο Ισραήλ, όμως, είναι γραμμένη στο πολιτικό DNA του. Γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Φραγκλίνου Ρούζβελτ, όταν στην Ευρώπη οι Ναζί δολοφονούσαν συστηματικά 6 εκατομμύρια Εβραίους στο Ολοκαύτωμα. Ο ίδιος έχει πει ότι ο πατέρας του τού ενστάλαξε το αίσθημα δικαιοσύνης απέναντι στους εβραίους και την πεποίθηση ότι όφειλε να δημιουργηθεί το κράτος τους, το 1948.
Στη μακρόχρονη πολιτική σταδιοδρομία του ασχολήθηκε συχνά και βαθιά με την ισραηλινο-αραβική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Εχει αφηγηθεί συχνά την ιστορία της συνάντησής του, το 1973, με την τότε πρωθυπουργό του Ισραήλ Γκόλντα Μέιρ, η οποία, παραμονές του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, είπε στον τότε νεαρό γερουσιαστή ότι το μυστικό όπλο του Ισραήλ ήταν ότι «δεν έχουμε πού αλλού να πάμε».
Στη διάρκεια των 36 ετών παρουσίας του στη Γερουσία, ο Μπάιντεν υπήρξε ο μεγαλύτερος αποδέκτης δωρεών από φιλοϊσραηλινές ομάδες, λαμβάνοντας συνολικά 4,2 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Open Secrets. Ως αντιπρόεδρος μεσολάβησε στη δύσκολη σχέση μεταξύ του Μπαράκ Ομπάμα και του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Η σχέση του Μπάιντεν με τον Νετανιάχου είναι περίπλοκη. Πρόσφατα θυμήθηκε ότι, ως νεαρός γερουσιαστής, είχε γράψει σε μια φωτογραφία του ίδιου και του Νετανιάχου: «Μπίμπι, σε αγαπώ. Δεν συμφωνώ με τίποτε από όσα λες». Τους μήνες που προηγήθηκαν του πολέμου, πράγματι ο Λευκός Οίκος συντάχθηκε με όσους τάσσονταν κατά του σχεδίου του Νετανιάχου να περιορίσει τις εξουσίες του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας.
Ολα αυτά παραμερίστηκαν, όμως, μετά τις 7 Οκτωβρίου. Τότε, ο Μπάιντεν εκφώνησε μια από τις πιο συγκινητικές και θερμές ομιλίες της προεδρίας του, καταγγέλλοντας «μια πράξη καθαρού κακού» της Χαμάς και επιμένοντας ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες στηρίζουν το Ισραήλ». Η ομιλία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό στο Ισραήλ και κατέπνιξε κάθε σκεπτικισμό σχετικά με τη στάση του προέδρου.
Στη συνέχεια, ο Μπάιντεν ταξίδεψε στο Ισραήλ, σηματοδοτώντας τη δεύτερη επίσκεψή του ως πρόεδρος σε μια ενεργό εμπόλεμη ζώνη που δεν βρίσκεται υπό τον στρατιωτικό έλεγχο των ΗΠΑ, ύστερα από ένα ταξίδι στην Ουκρανία νωρίτερα φέτος. Στο Τελ Αβίβ συνάντησε τον Νετανιάχου και το πολεμικό υπουργικό του συμβούλιο και εξέφρασε την περίφημη ενσυναίσθησή του παρηγορώντας τις οικογένειες των θυμάτων.
Συνέκρινε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ. Αλλά πρόσθεσε: «Ενώ νιώθεις αυτή την οργή, μην την αφήσεις να σε καταπιεί. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήμασταν έξαλλοι στις ΗΠΑ. Και ενώ αναζητήσαμε δικαιοσύνη και δικαιωθήκαμε, κάναμε και λάθη».
Ο Μπάιντεν θεωρήθηκε ότι, ενώ δημοσίως αγκάλιασε τον Νετανιάχου, στα παρασκήνια προσπάθησε να τον συγκρατήσει, ώστε να μετριαστεί ο αριθμός των νεκρών αμάχων και να αποτραπεί η επέκταση του πολέμου σε μια περιφερειακή σύγκρουση.
Ο πρόεδρος, όπως ανέφεραν αξιωματούχοι των ΗΠΑ, είχε κάνει «σκληρές ερωτήσεις» στον Νετανιάχου σχετικά με ό,τι θα συμβεί ημέρες, εβδομάδες και μήνες μετά από μια χερσαία εισβολή στη Γάζα. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ συμφώνησαν να επιτρέψουν την πρόσβαση σε περιορισμένο αριθμό φορτηγών που μεταφέρουν τρόφιμα, νερό, φάρμακα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης στη Γάζα μέσω της συνοριακής διέλευσης της Ράφα.
Πίσω στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος προσπάθησε στη συνέχεια να εξηγήσει τη στάση του στον αμερικανικό λαό, σε μια ομιλία στο Οβάλ Γραφείο όπου έκανε άμεση σύνδεση μεταξύ του αγώνα του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς και του πολέμου της Ουκρανίας εναντίον της Ρωσίας: «Η αμερικανική ηγεσία είναι αυτή που κρατά τον κόσμο ενωμένο. Δεν μπορούμε να το θέσουμε αυτό σε κίνδυνο, είτε φεύγοντας από την Ουκρανία είτε γυρνώντας την πλάτη μας στο Ισραήλ».
Ωστόσο, ο πρόεδρος δέχεται πιέσεις για μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση από τους άραβες ηγέτες στην Αίγυπτο, στο Ιράκ, στην Ιορδανία και αλλού, οι οποίοι έχουν δει μεγάλες διαδηλώσεις να ξεσπούν στις πρωτεύουσές τους για την κρίση στη Γάζα.
Θεωρητικά, η κρίση θα μπορούσε να μετατρέψει την πολιτική αδυναμία του Μπάιντεν, δηλαδή την ηλικία του, σε πλεονέκτημα, λόγω της τεράστιας πείρας του στην εξωτερική πολιτική. Από την άλλη, ο Μπάιντεν, όση εμπειρία και αν έχει, βρίσκεται στην πολύ δύσκολη θέση να κάνει τον ζογκλέρ. Σε συνέντευξη Τύπου πριν από λίγες ημέρες είπε ότι «πρέπει να υπάρχει ένα όραμα για το τι θα ακολουθήσει» –μια λύση δύο κρατών– και εξέφρασε ανησυχία για εξτρεμιστές εποίκους που επιτίθενται εναντίον Παλαιστινίων στη Δυτική Οχθη «ρίχνοντας βενζίνη στη φωτιά».
Την ίδια στιγμή κατάφερε να εξοργίσει τους πιο προοδευτικούς Αμερικανούς, αμφισβητώντας τον αριθμό των νεκρών στη Γάζα: «Δεν έχω ιδέα αν οι Παλαιστίνιοι λένε αλήθεια για τον αριθμό των ανθρώπων που σκοτώνονται» είπε.
Το υπουργείο Υγείας που εδρεύει στη Γάζα –μια υπηρεσία της ελεγχόμενης από τη Χαμάς κυβέρνησης– είχε αναφέρει ότι 7.028 Παλαιστίνιοι, περιλαμβανομένων 2.913 ανήλικων, είχαν σκοτωθεί έως εκείνη τη στιγμή από βομβαρδισμούς. Οι ελλείψεις νερού, ηλεκτρικού ρεύματος, καυσίμων, τροφίμων και φαρμάκων καθιστούν την ανθρωπιστική κατάσταση πιο καταστροφική μέρα με τη μέρα και προκαλούν παγκόσμια κατακραυγή για τις τακτικές του Ισραήλ, αλλά και για την αταλάντευτη υποστήριξη των ΗΠΑ προς αυτό.
Πολλοί Παλαιστίνιοι και άλλοι στον αραβικό κόσμο θεωρούν τον Μπάιντεν προκατειλημμένο υπέρ του Ισραήλ και άρα ανίκανο να ενεργεί ως ισότιμος μεσολαβητής για ειρήνη. Η γενική άρνησή του να συμμετάσχει στις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός κινδυνεύει επίσης να αποξενώσει μέρος του Δημοκρατικού κόμματος, καταδεικνύοντας ένα χάσμα γενεών μεταξύ του Μπάιντεν, ο οποίος μεγάλωσε γνωρίζοντας το Ισραήλ ως ευάλωτη χώρα και ασφαλές καταφύγιο για τους εβραίους, και νεότερους προοδευτικούς, που το συνδέουν κυρίως με την καταπίεση των Παλαιστινίων.
Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του NPR/PBS NewsHour/Marist διαπίστωσε ότι μόνο το 48% της Gen Z και των millennials πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να εκφράσουν δημόσια την υποστήριξή τους στο Ισραήλ. Διαδηλώσεις με αίτημα την κατάπαυση του πυρός έχουν ξεσπάσει σε πανεπιστημιουπόλεις σε όλη τη χώρα. Η Ρασίντα Τλάιμπ, η μόνη παλαιστίνια Αμερικανίδα στο Κογκρέσο, είπε: «Πρόεδρε Μπάιντεν, δεν είναι όλη η Αμερική μαζί σου σε αυτό, και πρέπει να ξυπνήσεις και να καταλάβεις. Βλέπουμε ανθρώπους να διαπράττουν κυριολεκτικά γενοκτονία».
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τα λόγια του Μπάιντεν δεν συμβαδίζουν με τις πράξεις του, οι οποίες ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Ανάμεσα σε αυτούς και πολλοί εβραίοι Αμερικανοί που δεν θέλουν να ταυτιστούν με τα όσα κάνει το Ισραήλ στη Γάζα. Επιπλέον, ο Μπάιντεν αντιμετωπίζει αντιδράσεις από Αραβοαμερικανούς και αμερικανούς μουσουλμάνους, ακόμη και αν τον ψήφισαν το 2020.
Το ποσοστό αποδοχής των θέσεων του Μπάιντεν μεταξύ των Δημοκρατικών μειώθηκε κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες τον περασμένο μήνα, στο 75%, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Gallup. Πρόκειται για το μικρότερο ποσοστό ενδοκομματικής αποδοχής για τον νυν πρόεδρο από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Η Gallup θεωρεί την άμεση και αποφασιστική υποστήριξη του Μπάιντεν προς το Ισραήλ βασική αιτία της πτώσης του ποσοστού.
Υπάρχει το ενδεχόμενο όλα αυτά να του κοστίσουν τις εκλογές; Τίποτα δεν αποκλείεται. Ενώ δύσκολα θα κερδίσει μερίδα των συντηρητικών ψηφοφόρων, είναι πλέον ορατό το ενδεχόμενο να χάσει μερικά εκατομμύρια από τους προοδευτικούς. Και αυτό θα κάνει τεράστια διαφορά.