«Για έναν πρόεδρο σε καιρό πολέμου, η μόνη πολιτική απειλή μεγαλύτερη από έναν δημοφιλή στρατηγό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένας δημοφιλής στρατηγός που παύεται με συνοπτικές διαδικασίες» γράφει ο Τζούλιαν Μπόργκερ του Guardian, αναφερόμενος στον κίνδυνο που διατρέχει πλέον ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφού επιδίωξε αλλά δεν κατάφερε να πείσει τον στρατηγό Βαλέρι Ζαλούζνι να παραιτηθεί από τη διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών είναι τουλάχιστον τεταμένες από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν ο ουκρανός αρχιστράτηγος έκανε λόγο, μιλώντας στον Economist, περί αδιεξόδου στο μέτωπο. Ενώ ορισμένοι ουκρανοί πολιτικοί κατέβαλαν προσπάθειες για μια συμφιλίωση, υποστηρίζοντας πως ήταν ακόμη δυνατή, φήμες για επικείμενη αποπομπή του στρατηγού από την ηγεσία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων συνέχισαν να κυκλοφορούν στο Κίεβο τις προηγούμενες ημέρες.
«Ενώ ο Ζελένσκι είναι αδιαμφισβήτητα το πρόσωπο της Ουκρανίας στο εξωτερικό, στο εσωτερικό ο Ζαλούζνι συναγωνίζεται τον πρόεδρό του σε δημοτικότητα» γράφει ο βρετανός δημοσιογράφος, θυμίζοντας πως η σκληροτράχηλη φυσιογνωμία του ουκρανού αρχιστράτηγου φιγουράρει σε αμέτρητες αφίσες και διαδικτυακά μιμίδια, περιλαμβανομένου ενός που τον δείχνει να σέρνει τον Βλαντίμιρ Πούτιν ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. «Αυτή η ανταγωνιστική δημοτικότητα είναι το βασικό στοιχείο της τρέχουσας κρίσης» σημειώνει ο Τζούλιαν Μπόργκερ, επικαλούμενος τον Ολέξι Γκοντσαρένκο, βουλευτή της αντιπολίτευσης.
«Αφορά τις μεταξύ τους προσωπικές σχέσεις. Δεν νομίζω ότι αφορά τη διεξαγωγή του πολέμου» είπε ο ουκρανός πολιτικός και σύμμαχος του Ζαλούζνι. «Ο Ζελένσκι ήταν, μην το ξεχνάτε, ηθοποιός, και μάλλον θέλει να είναι ο μοναδικός σταρ της παράστασης. Αλλωστε βρίσκονται αμφότεροι σε συναισθηματική κατάπτωση μετά τα τελευταία δύο χρόνια» πρόσθεσε.
Ο Ζελένσκι διόρισε τον Ζαλούζνι επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας τον Ιούλιο του 2021. Μόλις ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα ο Ζαλούζνι είχε μόλις επτά μήνες για να προετοιμαστεί για τη διαφαινόμενη ρωσική επίθεση και «εξέπληξε τον κόσμο», όπως γράφει ο σχολιαστής του Guardian, υπερασπιζόμενος το Κίεβο, συντρίβοντας το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής δύναμης εισβολής (καθώς αποκλείστηκε στον δρόμο προς την πρωτεύουσα) και ανακτώντας περισσότερα από τα μισά από τα εδάφη που είχαν καταλάβει οι ρωσικές δυνάμεις.
Στη συνέχεια ακολούθησε η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων με στόχο την περαιτέρω απώθηση των εισβολέων, ωστόσο το αποτέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό: τότε παραδέχτηκε ο Βαλέρι Ζαλούζνι στον Economist ότι ο πόλεμος είχε περιέλθει σε τέλμα και πως δίχως ένα μεγάλο τεχνολογικό άλμα, κατά πάσα πιθανότητα δεν επρόκειτο να σημειωθεί καμία καθοριστική για την εξέλιξη του πολέμου πρόοδος.
Αναμενόμενα, η συνέντευξη ενόχλησε το γραφείο του ουκρανού προέδρου αλλά δεν έπληξε τη δημόσια εικόνα του Ζαλούζνι ούτε άλλαξε τη γνώμη της πλειονότητας των ουκρανών πολιτών για αυτόν, όπως καταδεικνύουν οι δημοσκοπήσεις. Από άποψη δημοτικότητας ο ουκρανός αρχιστράτηγος είναι ο μοναδικός που ανταγωνίζεται σταθερά τον Ζελένσκι.
«Ο 50χρονος στρατηγός θεωρείται η ενσάρκωση του στρατιωτικού μετασχηματισμού της Ουκρανίας, από μια χώρα “σοβιετικής” ιεραρχικής ακαμψίας σε μια Δυτικού τύπου νεωτερική δημοκρατία, στο πλαίσιο της οποίας κατώτεροι αξιωματικοί χαίρουν εμπιστοσύνης, ούτως ώστε να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις στον πυρετό της μάχης, αντί να περιμένουν άνωθεν εντολές» εξηγεί ο Τζούλιαν Μπόργκερ.
Σημειώνει σχετικά ότι ο Ζαλούζνι γεννήθηκε κυριολεκτικά μέσα στο παλιό σύστημα, το 1973, σε μια σοβιετική στρατιωτική βάση στη βόρεια Ουκρανία, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του. Μεγαλώνοντας, ωστόσο, αρχικά επεδίωξε να ακολουθήσει διαφορετική πορεία από εκείνον, φιλοδοξώντας, μάλιστα, να γίνει κωμικός – όπως έγινε τελικά ο Ζελένσκι. Αλλά επικράτησε η οικογενειακή παράδοση και ο Ζαλούζνι αποφοίτησε με άριστα από το Ινστιτούτο Χερσαίων Δυνάμεων της Οδησσού το 1997. Αντικείμενο της διατριβής του ήταν η στρατιωτική δομή των ΗΠΑ.
Καθώς ανέβαινε την κλίμακα της στρατιωτικής ιεραρχίας, ολοένα πιο γρήγορα μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τον Πούτιν και την επίθεση στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας το 2014, ο Ζαλούζνι συνέχισε να είναι προσιτός στα στρατεύματά του – σε πλήρη αντίθεση με παλαιότερους ανώτατους αξιωματικούς.
Οταν του τηλεφώνησε ο Ζελένσκι, το καλοκαίρι του 2021, για να του ζητήσει να αναλάβει την αρχηγία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, έπινε μια μπύρα μαζί με τη σύζυγό του γιορτάζοντας τα γενέθλιά της. Η πρώτη του απάντηση, όπως αποκάλυψε αργότερα ο ίδιος στο περιοδικό Time, ήταν: «Τι εννοείτε;». Ο στρατηγός με τα αδρά χαρακτηριστικά ανέφερε επίσης ότι αισθανόταν ωσάν να τον είχαν γρονθοκοπήσει, «όχι μόνο κάτω από τη ζώνη, αλλά κατευθείαν νοκ-άουτ».
Ο Βαλέρι Ζαλούζνι συνέχισε να είναι διακριτικός και μετρημένος, ακόμη και αφού ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα, ακόμη και μετά τη ρωσική εισβολή και την επιτυχημένη αναχαίτισή της, δίνοντας, μάλιστα, ιδιαίτερη έμφαση στη διάκριση μεταξύ στρατιωτικών υποθέσεων και πολιτικής.
«Αλλά το γραφείο του προέδρου δεν έχει πειστεί. Οι βοηθοί του Ζελένσκι υποψιάζονται ότι η προσηνής ιδιοσυγκρασία του στρατηγού θα μπορούσε τελικά να καταστεί πολιτική πλατφόρμα, και έκριναν πως ένας αυξανόμενος αριθμός αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Ζαλούζνι με τη σύζυγό του εκπέμπουν μια εν δυνάμει προεδρική αύρα» γράφει ο δημοσιογράφος του Guardian.
«Τίποτα δεν θα συνέβαλλε περισσότερο στο να εξωθηθεί ο στρατηγός στις τάξεις της αντιπολίτευσης, από μια αποπομπή. Είναι ξεκάθαρα απρόθυμος να φύγει: αρνείται να παραιτηθεί και αντιστέκεται σε μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία φημών που επιμένουν ότι κατευθύνεται προς την έξοδο. Δεν είναι σαφές γιατί ο Ζελένσκι είναι διατεθειμένος να διακινδυνεύσει να αποξενώσει έναν τόσο δημοφιλή εν δυνάμει αντίπαλο. Εάν υπάρχουν διαφορές όσον αφορά την τακτική και τη στρατηγική, δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Οποια, όμως, και αν είναι η αιτία της φιλονικίας, η προφανής σοβαρότητά της και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε έριξαν φως στις αδυναμίες του Κιέβου» συμπληρώνει.
«Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία φτάνει στο τέλος του δεύτερου έτους του, δεν μένει ίχνος από την προηγούμενη ενότητα μεταξύ των μελών της ουκρανικής ελίτ» ανέφερε σχετικά ο Κονσταντίν Σκόρκιν, πολιτικός αναλυτής που γράφει για το Carnegie Endowment for International Peace.
«Οσο περισσότερο διαρκούν οι μάχες, τόσο πιο δελεαστική καθίσταται η αναζήτηση ενός εξιλαστήριου θύματος και τόσο πιο πραγματική η απειλή εσωτερικής αποσταθεροποίησης. Φοβάμαι ότι αν αποπεμφθεί ο Ζαλούζνι θα πληγεί το φρόνημα της κοινωνίας […] Δεν νομίζω ότι θα επηρεάσει άμεσα το πεδίο της μάχης. Το πραγματικό πρόβλημα νομίζω πως θα είναι ο αντίκτυπος αυτή της απόφασης στο ηθικό της κοινωνίας».