Και ξαφνικά, στην παγκόσμια επικαιρότητα βρέθηκε να κυριαρχεί το χταπόδι! Με 10.000 περισσότερα γονίδια από τον άνθρωπο και μακρά εξελικτική ιστορία 400 εκατομμυρίων ετών που αντανακλάται στο περίπλοκο γονιδίωμά του, το χταπόδι διαθέτει, μεταξύ άλλων, «έξυπνα» πλοκάμια γεμάτα νευρωνικά κύτταρα (σαν μίνι-εγκεφάλους). Μπορεί ακόμη να αλλάζει χρώμα και εμφάνιση κατά βούληση, προσαρμοζόμενο στο περιβάλλον του, μια ικανότητα καμουφλάζ που έχει εμπνεύσει πολλές σύγχρονες τεχνολογίες, όπως τα μαλακά και εύκαμπτα ρομπότ. Οι «μεταμφιέσεις» αυτές γίνονται δυνατές χάρη και στην εντυπωσιακή νοημοσύνη του (ίσως για αυτό είναι πετυχημένα και τα προγνωστικά του στα Παγκόσμια Κύπελλα…), η πηγή της οποίας θα πρέπει επίσης να αναζητηθεί στο μοναδικό DNA του. Η δημοσίευση έγινε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, αναζωπυρώνοντας μια συζήτηση περί εξέλιξης αλλά και εξωγήινης ζωής.
Ανάλογες επιστημονικές ανακοινώσεις είναι αλήθεια ότι δεν γίνονται εύκολα δεκτές από τον άνθρωπο, ο οποίος διαθέτει την αυταρέσκεια του «αφεντικού» στον πλανήτη και, αν συνηθίζει να «κοιτά» κάπου για εύρεση νοήμονος ζωής, αυτό είναι το διάστημα. Ωστόσο ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του γήινου ωκεάνειου κόσμου δεν έχει εξερευνηθεί, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για άγνωστες μορφές ζωής, την ακριβή εξελικτική κατάσταση των οποίων δεν γνωρίζουμε. Δηλαδή σε ποιον βαθμό είναι η νοημοσύνη τους αναπτυγμένη και υπέρ ποίου -σε σχέση με τον άνθρωπο- θα απέβαινε μια σχετική σύγκριση, αν κάποτε γινόταν.
Η ποπ κουλτούρα έχει κατά καιρούς ασχοληθεί με το θέμα. Από αναπαραστάσεις αρχαίων τεράτων που κατάπιναν πλοία, ναυτικούς που περιέγραφαν θαλάσσια τέρατα πέραν κάθε φαντασίας κ.ο.κ. μέχρι μυθιστορήματα και κινηματογραφικές ταινίες. Στο πολύ πετυχημένο (και ογκώδες) «Σμήνος» του Φρανκ Σέτσινγκ, οι εκπρόσωποι της εξωγήινης νοημοσύνης -όχι πράσινα και μπλε ανθρωπάκια, κάτι πιο σύνθετο- εδρεύουν στα ανεξερεύνητα ωκεάνεια βάθη, και, κάποια στιγμή, συνειδητοποιώντας ότι το ον «άνθρωπος», με την αλόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή που επιφέρει, θέτει τον πλανήτη σε κίνδυνο, «οργανώνει» τους υπόλοιπους κατοίκους της θάλασσας (από ψάρια μέχρι… στρείδια και -ασφαλώς- χταπόδια) σε έναν ανελέητο αγώνα εναντίον του επηρμένου «αφεντικού». Μην ξεχνάμε, τέλος, ότι πολλές εξαφανίσεις πλοίων στο θρυλικό Τρίγωνο των Βερμούδων, ανάμεσα σε όλες τις πιθανές και απίθανες εξηγήσεις, έχουν αποδοθεί σε «κάτι» που υπάρχει «εκεί κάτω». Τώρα περί τινος ακριβώς πρόκειται, ουδείς έχει κατορθώσει να πει. Ένα όμορφο τζεϊμσποντικό διήγημα του Ιαν Φλέμινγκ με το χταπόδι να λειτουργεί συμβολικά έγινε ταινία με τον Ρότζερ Μουρ (επιχείρηση Octopussy) στον κεντρικό ρόλο. Ο διαβολικός κάπτεν Ντέιβι Τζόουνς, στους «Πειρατές τής Καραϊβικής: το Σεντούκι του νεκρού», είναι κάτι ανάμεσα σε άνθρωπο και χταπόδι ενώ τέλος στην «Αβυσσο» του Τζέιμς Κάμερον, και πάλι, στα απύθμενα βάθη των ωκεανών, εδρεύουν εξελιγμένες μορφές ζωής, οι οποίες απλώς παρατηρούν το τι συμβαίνει, μέχρι τελικώς θριαμβευτικά να αποκαλυφθούν.
Είναι στη φύση του ανθρώπου να «σνομπάρει», να υποτιμά και συχνά να σατιρίζει ό,τι δεν καταλαβαίνει. Υπό αυτήν την έννοια, επιστημονικές ανακοινώσεις όπως του Nature, βοηθούν, τουλάχιστον όσους εμφανίζουν τη σχετική διάθεση, να αντιληφθούν ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτόν τον πλανήτη και ότι καλό θα είναι να σεβόμαστε όλους τους κατοίκους του, αφού, εκτός των άλλων, κάποιοι είναι και πιο παλιοί από εμάς. Τώρα όσον αφορά τα περί εξωγήινων, με την κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως αλλά και στην χώρα μας, οι εξωγήινοι, όπως θα 'λεγε κι ο ποιητής, «ίσως θα ήταν μια κάποια λύσις»…
*Ο Γιάννης Τριανταφύλλου είναι δημοσιογράφος.