Ξοδεύουμε πολλά χρόνια από τις ζωές μας βλέποντας όνειρα και καμία άλλη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει τόσο πολύ την φαντασία μας. Για πολλούς ανθρώπους μάλιστα είναι μηνύματα από άλλους κόσμους. Παρόλο όμως που είναι τόσο σημαντικά ακόμα δεν γνωρίζουμε ακριβώς το γιατί και πώς συμβαίνουν.
Μια σύντομη επισκόπηση* δείχνει ότι δεν υπάρχει μόνο μία θεωρία ή ερμηνεία για την αιτία των ονείρων, που να είναι αποδεκτή από το σύνολο των ψυχολόγων και υπάρχουν τόσες προτάσεις και σχολές, όσες και ο αριθμός των επαγγελματιών που ασχολούνται με το θέμα επί δεκαετίες. Ένα πράγμα όμως στο οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι είναι ότι κάθε όνειρο πρέπει να αξιολογείται με βάση τον άνθρωπο που το είδε και σε αναφορά πάντα με τις δικές του εμπειρίες και καταστάσεις. Θα μπορούσαν βέβαια όλες αυτές οι υποθέσεις, ή τουλάχιστον οι περισσότερες, να ισχύουν ταυτόχρονα. Ο εγκέφαλος εξάλλου είναι αρκετά πολύπλοκος για να περιορίζεται από μια μόνο λειτουργία και να περιγράφεται από μόνο μια θεωρία. Αν, για παράδειγμα, έχω ένα επαναλαμβανόμενο εφιάλτη ότι περπατώ σε έναν κήπο γεμάτο φίδια, τότε αυτό θα μπορούσε να έχει πολλαπλές ερμηνείες. Ίσως σημαίνει ότι με βασανίζει η φοβία μου για αυτά τα ερπετά (το έκδηλο), ίσως ότι το μυαλό μου κάνει πρόβες αντιμετώπισής τους, ίσως συμβολίζουν μια πιο σκοτεινή μου σκέψη ή επιθυμία (το άδηλο) και ίσως αποφεύγω ένα πρόβλημα του οποίου η μόνιμη παρουσία προκαλεί ένα συναίσθημα που μόνο με τέτοιες εικόνες μπορεί το μυαλό μου να το αναπαράγει.
Οι θεωρίες και προτάσεις που παραθέτουν οι νευροεπιστήμονες είναι επίσης αρκετές και ποικίλουν*. Έτσι, δεν υπάρχει ούτε σε αυτό το στρατόπεδο συμφωνία για το αν τα όνειρα εξυπηρετούν συγκεκριμένο σκοπό ή αν είναι αποτέλεσμα τυχαίων σημάτων που ενεργοποιούνται από άλλες διαδικασίες. Οι κυρίαρχες προτάσεις εδώ έχουν να κάνουν με την επεξεργασία πληροφοριών και τη δημιουργία μνήμης.
Η επιστήμη, πάντως, αποκαλύπτει συνεχώς τις χημικές διεργασίες που κρύβονται πίσω από αναρίθμητες ψυχολογικές καταστάσεις και συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα η φαρμακολογία επιδεικνύει μεγάλη ικανότητα χειρισμού και ελέγχου αυτών των καταστάσεων, οπότε είναι θέμα χρόνου να ξεφύγουμε από τις αναφορές σε αόριστες και μυστήριες πτυχές του ανθρώπου και να δούμε ότι η ψυχολογία είναι η εξωτερίκευση και η έκφραση των χημικών και νευροφυσιολογικών διεργασιών του εγκεφάλου, σε αλληλεπίδραση με τον κόσμο που μας αποκαλύπτουν οι αισθήσεις. Η απάντηση ίσως βρίσκεται στις αλλαγές των επιπέδων των νευροδιαβιβαστών και άλλων βιοχημικών μορίων κατά τις βιωματικές μας εμπειρίες. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε ποια είναι η βιοχημική υπογραφή κάθε συναισθήματος και εμπειρίας στον εγκέφαλο. Ίσως η αποκατάσταση της ισορροπίας κατά τη διάρκεια του ύπνου να έχει ως αποτέλεσμα την αναπαραγωγή εμπειριών με σχετική βιοχημική υπογραφή δημιουργώντας τα όνειρα. Μια τέτοια προσέγγιση θα συνδύαζε την ψυχολογική και νευροφυσιολογική πτυχή του θέματος και ίσως εξηγούσε το γεγονός ότι, παρόλο που τα όνειρα διαφέρουν ανάλογα με τη ζωή του καθενός, υπάρχουν ομοιότητες και κοινή θεματολογία, αλλά και το ότι έπειτα από κάθε συναισθηματική ένταση ο ύπνος βοηθά στην αποφόρτιση. Αυτή τηνπροσέγγιση την ονομάζω Ψυχημειολογία (Psychimology) και αποτελεί μια συνδυαστική προσέγγιση στο θέμα της ερμηνείας των ονείρων και μια νέα υπόθεση.
Διεισδύοντας όλο και περισσότερο στον κόσμο των ονείρων και του ύπνου, μαθαίνουμε περισσότερα για τον εγκέφαλο και τις κρυμμένες δυνατότητες ή αδυναμίες του. Θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι εάν η συνειδητή μας ύπαρξη χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια επιβίωσης, με βάση τις εξωτερικές πληροφορίες που μας μεταφέρουν οι αισθήσεις μας, τότε η λειτουργία του εγκεφάλου είναι επικεντρωμένη σε συγκεκριμένους στόχους και περιορισμένη. Κατά τη διάρκεια του ύπνου όμως, ο εγκέφαλος λειτουργεί περισσότερο ελεύθερα και αυτόνομα, δίχως εξωτερικές παρεμβάσεις, αποκαλύπτοντάς μας πολλά περισσότερα, όχι μόνο για εμάς τους ίδιους, αλλά και για τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
*Η Επιστήμη Των Ονείρων: Θεωρίες Και Ερμηνείες Μιας Παράλληλης Πραγματικότητας, Δρ Σπύρος Κιτσινέλης,ISBN: 978 – 960 – 92734 – 1 – 1 , www.the-nightlab.com