Η γιαγιά το είπε με κάθε φυσικότητα. Ο παππούς πάει στο Πέλαγος. Και δεν εννοούσε ότι έφυγε πέρα μακριά για το Ιόνιο, αλλά ότι κατηφόρισε μέχρι την όχθη της Τριχωνίδας, το δικό τους πέλαγος. Έχουν δίκιο, γιατί αυτή η λίμνη, απ’ όπου κι αν την κοιτάξεις, φαντάζει πληθωρική σαν πέλαγος. Και μεγάλη, η πιο μεγάλη από τις λίμνες που βρίσκονται ολάκερες μέσα στην ελληνική επικράτεια. Και πλούσια, κυρίως σε εικόνες, γιατί έχει γύρω της άπειρα σημεία θέας για να την απολαύσεις και να εντυπώσεις στον νου σου ταξιδιωτικές αναμνήσεις. Έτσι που να μοιάζει ότι δεν έκανες ένα ταξίδι, αλλά πολλά.
Ο αυτοκινητόδρομος της Ιόνιας Οδού, σε φέρνει με ταχύτητα και ασφάλεια από το Αντίρριο μέχρι την έξοδο, μετά το Αιτωλικό, προς την παλαιά εθνική οδό Αγρινίου, η οποία εξακολουθεί να βρίσκει επιβλητικό πέρασμα ανάμεσα από τους θεόρατους βράχους της Κλεισούρας, περνά ανάμεσα στις λίμνες Λυσιμαχεία και Τριχωνίδα και διακλαδώνεται προς Παναιτώλιο και Καινούργιο.
«(…) Και από τους βράχους της Κλεισούρας, κάστρα σαν κυκλώπεια / πέρασα στα νερόχαρα του Αλάμπεη τα γιοφύρια (…)». Αυτά τα γεφύρια του Αλάμπεη με τις 360 καμάρες εξαφανίστηκαν από το σήμερα, αλλά υπάρχουν στο χθες, στη μυθολογία του και στις γκραβούρες των περιηγητών. Ήταν στην πραγματικότητα λιθόκτιστος δρόμος τριών χιλιομέτρων που γεφύρωνε τα πλημμυρισμένα λιβάδια μεταξύ των δύο λιμνών, κατασκευαστικό θαύμα τότε, πρόγονος της θαυμαστής τεχνικής της Ιόνιας Οδού σήμερα.
Στο Καινούργιο πλησιάζεις τη λίμνη στο ύψος της και ακούς την αναπνοή της. Κάποιοι με εσωτερική καλλιτεχνική φλέβα, όπως ο ζωγράφος Απόστολος Χαντζαράς, που μεγάλωσε εδώ στο Καινούργιο, βλέπουν και ακούν περισσότερα και πιο βαθιά μηνύματα: «Η σκηνή υπάρχει εκεί μέσα, βυθισμένη, ξέχωρη απ’ τον επάνω κόσμο. Με πρωταγωνιστές ψάρια, νερόφιδα, την πολιτεία, το τέρας, που μόνο οι ψαράδες είδαν σε ξάστερο ουρανό. Η συμφωνία έκλεισε. Αυτά να μας λένε τα μυστικά τους και εμείς να τα κρατάμε…»
Οι καλλιτέχνες συγχρόνιζαν, πάντα, την αναπνοή τους με εκείνη της λίμνης εδώ στο Καινούργιο, που είναι η λέξη-κλειδί για να βλέπουν και να ξεκλειδώνουν τη ζωή. Η αρμονία ελκύει την ανθρώπινη ψυχή, ενώ η δυσαρμονία την βασανίζει, ψιθυρίζει ο Βασίλης Παπασάικας δουλεύοντας απομονωμένος στο εργαστήριό του αυτά τα υπέροχα γλυπτά με τη σχεδόν φυσική επιδερμίδα και βάθος. «Όλοι γνωρίζουν τι είναι ωραίο. Είναι ανθρώπινη ανάγκη», λέει, πατώντας παράλληλα με τα χνάρια που άφησε εδώ ο μέντοράς του Χρήστος Καπράλος.
Από την κεντρική πλατεία του Καινούργιου, ο δρόμος αριστερά ανηφορίζει για τον Βλοχό (6 χλμ.) και την ακρόπολη των Θεστιέων (3 χλμ. μετά), χαρίζοντας συνεχώς ωραία θέα προς τη λίμνη, πίσω και δεξιά προς τις καταπράσινες πλαγιές. Η απότομη σιδερένια σκάλα ανεβαίνει από το μοναστήρι του Βλοχού στην κορυφή της ακρόπολης. Από εκεί, ανάμεσα στις θεόρατες πέτρες, ο επισκέπτης ακουμπά το βλέμμα του στα βουνά και το αφήνει να ταξιδέψει μαλακά, σαν ανέφαλο αχλής, κάτω προς τη λίμνη, που από εδώ μοιάζει να κρατά την ανάσα της για να μην αναριγήσει την ακινησία του μεσημεριού.
Για να νιώσεις ξανά την ανάσα της λίμνης από πολύ κοντά, πρέπει να προχωρήσεις έως την Παραβόλα και να ανέβεις στην ακρόπολη του Βουκάτιου, εκεί που διαπλέκονται τα αρχαία τείχη με τους βυζαντινούς τοίχους της Παναγίας του Κάστρου. Αλλά η πιο ωραία επαφή του επισκέπτη με την Τριχωνίδα, συμβαίνει στο Ντουγρί.
Εκεί, στο διαμορφωμένο σκηνικό της ακτής, οι γιγαντιαίοι κορμοί των πλατάνων χρωμάτιζαν με μια αρχέγονη αίσθηση το τοπίο και δημιουργούσαν «παράθυρα» μέσα από τα οποία περνούσαν οι γρήγορες, καμπύλες πορείες των αθλητών του wakeboard, του θαλάσσιου σκι με μια σανίδα, εικόνα προχωρημένου καλοκαιριού μέσα στο φθινόπωρο έως τις παρυφές του χειμώνα. Το πιο νέο πλατάνι έχει ρίξει τα φύλλα του τουλάχιστον διακόσιες φορές.
Και στα σιδερένια τραπέζια του «Πιθαριού», που είναι απλωμένα στο γρασίδι, έρχονται τηγανισμένα όλα τα καλά της λίμνης, κυρίως θυρίγγια, αυτή η μοναδική αθερίνα της θάλασσας που κατά ένα ανεξήγητο τρόπο έφθασε, σε άγνωστη γεωλογική εποχή, από το πέλαγος του Ιονίου στο πέλαγος της Αιτωλίας και έμεινε και εγκλιματίστηκε στο γλυκό νερό, μόνο εδώ στην Τριχωνίδα, και έγινε η πλέον χαρακτηριστική γεύση της, που ταιριάζει πολύ με το τσίπουρο βεβαίως, αλλά και τα λευκά κρασιά της όχθης, η Θεστία Μαλαγουζιά – Sauvignon Blanc από το αμπελοτόπι της Τραγάνας και το αντίστοιχο Πέτρινο Χωριό από το Πετροχώρι.
Η ιθαγενής Μαλαγουζιά, συναντά εδώ στην όχθη της λίμνης το εξ Εσπερίας Sauvignon Blanc για να δημιουργήσουν μια υπέροχη αίσθηση και γεύση του τόπου. Στο επισκέψιμο Κτήμα Θεστία στο Καινούργιο, ένα έργο με λογισμό και όνειρο του Κώστα Μούτσιου, που σιγοσφυρίζει νότες της Τοσκάνης, μας έλεγαν ότι η Μαλαγουζιά δίνει εδώ καλά αποτελέσματα γιατί «αισθάνεται» ότι ανθίζει μέσα στο σπίτι της, αφού υπάρχει η πεποίθηση ότι είναι γηγενής ποικιλία. Αλλά και τα κόκκινα κρασιά παλαίωσης –από τις ποικιλίες Merlot, Cabernet Franc, Syrah– εξελίσσονται πολύ καλά εδώ, χάρη στο μικροκλίμα, που δημιουργεί το γειτόνεμα με τη Τριχωνίδα.
Άλλη μια ενδιαφέρουσα συνάντηση της μαλαγουζιάς με τη διεθνή ποικιλία Sauvignon Blanc συμβαίνει στο Πετροχώρι του Θέρμου, στο σημείο όπου συναντώνται οι άνεμοι της Τριχωνίδας και του Ιονίου, με εκείνους των βουνών. Με τον Κώστα Παπαθανασόπουλο και την κόρη του Ντόρα απολαμβάνουμε τα κρασιά τους Πέτρινο Χωριό -και το βραβευμένο ερυθρό– στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Αλθαία» –ένα υπέροχο μπαλκόνι πάνω από τη λίμνη, απέναντι στο ηλιοβασίλεμα– παράλληλα με αρνάκι πιλάφι στο φούρνο με γιαούρτι, γίδα βραστή και πολλές πίτες.
Στη Μυρτιά είναι αραγμένο ακόμη το θαλασσινό τρεχαντήρι με το οποίο ψαρεύουν με πυροφάνι την αθερίνα. Και είναι αυτή η εμβληματική εικόνα της λίμνης, το λιόγερμα μέσα στο χρυσαφί των δένδρων. Η εικόνα αυτή ανοίγει και γίνεται ακόμη πιο πανοραμική και πιο θεαματική, όσο ανεβαίνεις στο μπαλκόνι της Αγίας Σοφίας, πάνω από τη Μυρτιά. Το σούρουπο εμπλουτίζεται με τις φωτεινές χαρακιές του πυροφανιού που λικνίζονται στα ήρεμα νερά μαζί με αμέτρητες ανταύγειες του λυκόφωτος.
Μετά την Παραβόλα, ο δρόμος αρχίζει να ανηφορίζει προς τον Προυσσό, χαρίζοντας σε αυτόν που θα τον διατρέξει τη δροσιά των τριών καταρρακτών της Νερομάνας (6 χλμ) και τη μουσική του νερού, που γκρεμίζεται από ψηλά, και μετά τις δυνατές εικόνες της λίμνης από την Καλλιθέα –το χωριό του ζωγράφου Γιώργου Σταθόπουλου– 4 χλμ μετά τη Νερομάνα, στις δασωμένες πλαγιές. Όμως, οι ακόμα πιο δυναμικές μνήμες της Αιτωλίας επικεντρώνονται στο Θέρμο.
Μέσα από τη σιωπή των ερειπίων του ιερού λίκνου των Αιτωλών, αναδύονται οι ιδέες της περίφημης Αιτωλικής Συμπολιτείας, της τελειότερης, ίσως, ομοσπονδίας πόλεων που δημιούργησαν οι Έλληνες τον 3ο αιώνα π.Χ., η οποία στηριζόταν στη δημοκρατία, στην ισονομία και στην ισοπολιτεία, θεμελιώδεις αρχές, πάντα επίκαιρες και στον σύγχρονο κόσμο μας. Από τις πιο συναρπαστικές εντυπώσεις του γύρου της Τριχωνίδας.