Ο διακεκριμένος αρθρογράφος των Financial Times, Γκίντεον Ράχμαν, θυμίζει ότι ο γερμανός και ο ρώσος αυτοκράτορας αντάλλαξαν πολυάριθμα μηνύματα προσπαθώντας να εκτονώσουν την πολύμηνη κρίση που οδήγησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ηταν 28 Ιουνίου του 1914 όταν άρχιζαν όλα: ο σερβοβόσνιος φοιτητής Γκαβρίλο Πρίντσιπ δολοφονούσε στο Σαράγεβο τον διάδοχο του αυστρο-ουγγρικού θρόνου, Φραγκίσκο Φερδινάνδο, και τη σύζυγό του Σοφία. Ελάχιστοί μπορούσαν τότε να φανταστούν ότι θα ακολοθούσε μια σύγκρουση που θα παρέσυρε όλες τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης και τελικά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το παράδειγμα του Α’ Παγκοσμίου είναι κατά τον Ράχμαν ιδιαίτερα ανησυχητικό ακριβώς για αυτό τον λόγο. Τότε, πολλοί από τους εμπλεκόμενους ηγέτες προσπάθησαν πραγματικά να αποφύγουν έναν γενικευμένο ευρωπαϊκό πόλεμο που έγινε τελικά παγκόσμιος. «Ενας παρόμοιος κίνδυνος ακούσιας κλιμάκωσης επικρέμαται τώρα πάνω από τη Μέση Ανατολή» επισημαίνει.
Παρότι το μυαλό των περισσότερων επιστρώνεται σήμερα -όπως είναι λογικό- στη φρίκη των συγκρούσεων στη Γάζα, οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εστιάζουν όλο και περισσότερο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Και κυρίως στον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου που θα μπορούσε να παρασύρει το Ιράν, τις ΗΠΑ ακόμη και τη Σαουδική Αραβία.
«Για την κυβέρνηση Μπάιντεν», σημειώνει ο Ράχμαν στους Financial Times, «η απειλή ενός ευρύτερου πολέμου θεωρείται πλέον η κεντρική πρόκληση στην όλη κρίση». Στο πλαίσιο αυτό παραθέτει τη φράση προσώπου που γνωρίζει όσα συζητούνται στην Ουάσινγκτον: «Ολες οι εμπλεκόμενες χώρες έχουν όρια που, αν ξεπεραστούν, θα τις οδηγήσουν στη σκέψη ότι πρέπει να δράσουν. Αλλά κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά ποιο είναι το όριο της άλλης πλευράς».
Από τις εξελίξεις προκύπτει ότι αυτός ο τρόπος σκέψης δεν εντοπίζεται μόνο στην Ουάσινγκτον αλλά και στην Τεχεράνη. Ο ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί αναφέρθηκε την Κυριακή (στο X, πρώην Twitter) σε «κόκκινες γραμμές» τονίζοντας ότι οι συνεχιζόμενες αεροπορικές επιδρομές και η χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα «ίσως να αναγκάσει τους πάντες να αναλάβουν δράση».
H ανάρτηση του ιρανού προέδρου στο Χ:
«Η Ουάσινγκτον μας ζητά να μην κάνουμε τίποτα, αλλά συνεχίζει να παρέχει ευρεία υποστήριξη στο Ισραήλ» πρόσθετε ο Ραϊσί ρίχνοντας το μπαλάκι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο Ράχμαν, διερευνώντας τους κινδύνους κλιμάκωσης θυμίζει ότι την περασμένη εβδομάδα οι ΗΠΑ βομβάρδισαν υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές στη Συρία. Η Ουάσινγκτον δήλωσε ότι απαντούσε σε επιθέσεις εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ και τη Συρία, που πραγματοποιήθηκαν από ομάδες υποστηριζόμενες από το Ιραν. «Εάν οι επιθέσεις αυτές συνεχιστούν και σκοτωθούν Αμερικανοί στρατιώτες, η επόμενη απάντηση των ΗΠΑ θα είναι ακόμη πιο σφοδρή» τονίζει ο αρθρογράφος των Financial Times.
Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελεί η Χεζμπολάχ που υποστηρίζεται από το Ιράν και εδρεύει στο Λίβανο. Το ερώτημα που προκύπτει από το άρθρο των FT είναι τι θα συμβεί αν η οργάνωση εντείνει τις επιθέσεις της εναντίον του Ισραήλ. Διότι έχει στο οπλοστάσιό της αρκετούς κατευθυνόμενους πυραύλους υψηλής ακρίβειας ώστε να αναγκάσει το μεγαλύτερο μέρος του άμαχου πληθυσμού του Ισραήλ να μπει στα καταφύγια.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει απειλήσει τον Λίβανο με «καταστροφή», αν το Ισραήλ δεχθεί επίθεση από το έδαφός του. Αλλά αν η Χεζμπολάχ κινδυνεύσει με «καταστροφή», ο Ράχμαν εκτιμά ότι το Ιράν θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), την ελίτ των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, για να πολεμήσουν στο πλευρό της οργάνωσης. Συνεχίζοντας το σενάριο μιας πιθανής κλιμάκωσης, ο αρθρογράφος προσθέτει ότι αν φτάναμε σε αυτό το σημείο, το Ισραήλ θα μπορούσε να χτυπήσει το IRGC τόσο στο Ιράν όσο και στο Λίβανο.
Το εφιαλτικό σενάριο των Financial Times και του Γκίντεον Ράχμαν συνεχίζεται ως εξής:
-Πληρεξούσιοι του Ιράν σε όλη την περιοχή της Μέσης Ανατολής θα αντιδρούσαν στα χτυπήματα του Ισραήλ εναντίον του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC). Στον πόλεμο θα εμπλεκόταν και η Χεζμπολάχ στο πλευρό των δυνάμεων του Ιραν ενισχύοντας τις επιθέσεις τους εναντίον ισραηλινών και αμερικανικών στόχων.
-Το Ιράν θα μπορούσε να κάνει πράξη τις κατά καιρούς απειλές του να κλείσει το Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων ρέει μεγάλο μέρος του πετρελαίου προς τις αγορές διεθνώς. Μια τέτοια κίνηση θα γονάτιζε την παγκόσμια οικονομία επηρεάζοντας άμεσα και τη Σαουδική Αραβία.
-Το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ θα επιχειρούσε να ανοίξει εκ νέου τα Στενά. Μια τέτοια επέμβαση θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν και τους πληρεξούσιούς του σε αντεπίθεση. Οι ΗΠΑ διαθέτουν στρατεύματα και εγκαταστάσεις σε όλη την περιοχή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους. Μεταξύ άλλων οι Αμερικανοί βρίσκονται στο Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, τη Συρία και το Ιράκ.
-Το Πεντάγωνο παρακολουθεί παράλληλα με ανησυχία τους σιίτες αντάρτες Χούτι της Υεμένης, μια ακόμη ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν. Η Σαουδική Αραβία έχει εξαπολύσει κατά καιρούς σκληρές επιθέσεις εναντίον τους, ενώ οι αντάρτες έχουν χτυπήσει στο παρελθόν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας. Μετά την 7η Οκτωβρίου οπότε και συνέβη η επίθεση της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος και άρχισαν οι βομβαρδισμοί της Γάζας από τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF), οι Χούτι έχουν εκτοξεύσει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ. Οι Financial Times σημειώνουν ότι διαθέτουν και ορισμένους πυραύλους ακριβείας οι οποίοι θα μπορούσαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις αφαλάτωσης που τροφοδοτούν με νερό την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, το Ριάντ.
«Μια σύγκρουση που θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο θα ήταν καταστροφική για όλους τους συμμετέχοντες —και όλοι το γνωρίζουν» σημειώνει ο Γκίντεον Ραχμαν. «Θα μπορούσε ωστόσο να συμβεί διότι όλες οι πλευρές πιστεύουν επίσης ότι υπάρχουν ορισμένα γεγονότα στα οποία θα ήταν πολύ επικίνδυνο να μην αντιδράσουν» προσθέτει. Και εξηγεί:
♦ Το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα χωρίς να διαθέτει ένα αξιόπιστο σχέδιο εξόδου, καθώς θεωρεί ότι πρέπει να αποκαταστήσει τη δυνατότητα «αποτροπής» έναντι των τρομοκρατών της Χαμάς.
♦Το Ιράν πιστεύει ότι πρέπει να δείξει πως ο «Αξονας της Αντίστασης» -μια συμμαχία που περιλαμβάνει κυβερνήσεις και ένοπλες ομάδες σουνιτών και σιιτών μουσουλμάνων στη Γάζα, τον Λίβανο, την Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ- στηρίζει τους Παλαιστίνιους.
♦ Οι Ηνωμένες Πολιτείες από την πλευρά τους πάντοτε πιστεύουν ότι πρέπει να απαντούν δυναμικά σε κάθε επίθεση εναντίον των στρατευμάτων τους.
Τελικά τι συμβαίνει; Πρόκειται για μια ακόμη κρίση σε μια ιστορικά ασταθή περιοχή ή για το προοίμιο μιας ευρύτερης σύγκρουσης; Οι Αμερικανοί ελπίζουν, σύμφωνα με τον Ράχμαν, ότι η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, ακόμη και η Κίνα μπορούν να πείσουν το Ιράν για τους κινδύνους που συνεπάγεται μια πιθανή κλιμάκωσης και επομένως για την ανάγκη αυτοσυγκράτησης. Το αν η Τεχεράνη θα πειστεί για τα πλεονεκτήματα της μη-κλιμάκωσης μένει ωστόσο να φανεί.