Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα είδος βακτηρίων του ανθρώπινου εντέρου τα οποία διαθέτουν ένα χρήσιμο εργαλείο: ένα ένζυμο που μπορεί να μετατρέψει τη χοληστερόλη που φράζει τις αρτηρίες σε μια πιο ακίνδυνη μορφή, η οποία δεν απορροφάται από τον οργανισμό. Το εύρημα δείχνει προς την κατεύθυνση πιθανών θεραπειών για τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης.
Αν και τα νεοανακαλυφθέντα είδη βακτηρίων μπορούν να μεταβολίζουν τη χοληστερόλη στο εργαστήριο, το κατά πόσον μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα των ξενιστών τους δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί σε ζωικά μοντέλα ή κλινικές δοκιμές.
Τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα;
Εχει διαπιστωθεί ότι το μικροβίωμα του ανθρώπινου εντέρου επηρεάζει τα επίπεδα χοληστερόλης και προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει μικροβιακά ένζυμα που μπορεί να εμπλέκονται.
Μια σχετικά πρόσφατη μελέτη εντόπισε ένα βακτηριακό ένζυμο που ονομάζεται ismA, το οποίο μπορεί να μετατρέψει τη χοληστερόλη σε κοπροστανόλη, ένα λιπίδιο που αποβάλλεται αντί να απορροφάται από τον οργανισμό. Οι άνθρωποι των οποίων τα βακτήρια του εντέρου παρήγαγαν αυτό το ένζυμο είχαν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα τους από εκείνους που δεν το παρήγαγαν.
Η μελέτη αυτή δημοσιεύθηκε από την ίδια ερευνητική ομάδα –με επικεφαλής τον γαστρεντερολόγο και μικροβιολόγο Ράμνικ Χαβιέρ στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη– που είναι υπεύθυνη για το νέο εύρημα. Μέχρι τώρα δεν ήταν σαφές ποια βακτήρια παρήγαγαν ένζυμα που μεταβολίζουν τη χοληστερόλη.
Για την τρέχουσα μελέτη οι ερευνητές ανέλυσαν μικροβιακά γονιδιώματα σε δείγματα κοπράνων από 1.429 συμμετέχοντες, σε μια μακροχρόνια μελέτη παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τα είδη βακτηρίων που μεταβολίζουν τη χοληστερίνη και ο ρόλος της ΤΝ
Η ομάδα βρήκε πολλά είδη βακτηρίων του εντέρου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του γένους Oscillibacter, τα οποία συσχετίστηκαν με χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης. Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματά τους σε συμμετέχοντες σε δύο ανεξάρτητες μελέτες.
Η ομάδα των ερευνητών έψαξε σε δύο είδη Oscillibacter και σε ένα άλλο είδος βακτηρίων για γονίδια παρόμοια με εκείνα που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τον μεταβολισμό της χοληστερόλης. Για τον σκοπό αυτόν οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν έναν αλγόριθμο βαθιάς μάθησης που αποκαλούν «μοντέλο πρωτεϊνικής γλώσσας». Το μοντέλο αξιολογεί όχι μόνο τα χαρακτηριστικά του ίδιου του γονιδίου, αλλά και τις προβλέψεις για το πώς η πρωτεΐνη που κωδικοποιείται από το γονίδιο θα αναδιπλωθεί σε μια τρισδιάστατη δομή.
Οι επιπλέον πληροφορίες καθιστούν τον αλγόριθμο πιο ευαίσθητο από εκείνους που βασίζονται μόνο σε πληροφορίες σχετικά με το γονίδιο. Διαπίστωσαν ότι τα τρία είδη έχουν γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες δομικά παρόμοιες με την ismA και άλλα ένζυμα που εμπλέκονται στον μεταβολισμό της χοληστερόλης.
Υπάρχουν και άλλα βακτήρια που διασπούν τη χοληστερίνη;
Οι ερευνητές υποψιάζονται, με βάση τα δεδομένα τους, ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα είδη Oscillibacter που πρέπει να ανακαλυφθούν ακόμη. Πώς θα αλλάξει αυτό στο μέλλον τη θεραπεία της υπερχοληστεριναιμίας;
Εάν τα νεοανακαλυφθέντα βακτηριακά είδη του μικροβιώματος ή τα ένζυμα μπορέσουν να μεταφερθούν στο σωστό σημείο του εντέρου, θα μειωθεί η αναγκαία δόση φαρμάκων όπως οι στατίνες που παίρνουν οι ασθενείς για τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης.
* Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ιατρών Βελονιστών (BMAS), επιστημονική συνεργάτις στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.