Η τελετουργία του ντους διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι όπως ο 26χρονος Τζέι Μαχαράθ, Αμερικανός με καταγωγή από το Λάος, προτιμά το βραδινό πλύσιμο. Μεγαλώνοντας εκτίμησε τη συνήθεια που του επέβαλαν οι γονείς του, οι οποίοι δεν ήθελαν ίχνη εξωτερικού χώρου να λερώνουν το σπίτι τους. Αισθάνεται «λίγο πιο καθαρός», όπως δήλωσε στην Washington Post, «ειδικά τώρα το καλοκαίρι, που βγαίνοντας έξω έχεις να αντιμετωπίσεις όλα τα είδη των εντόμων, τη σκόνη, τη βρωμιά» (Αδικο έχει; Προσθέστε τώρα και τον ιδρώτα). Επιπλέον τον βοηθάει να χαλαρώσει και να κοιμηθεί πιο εύκολα.
Αλλοι πάλι, όπως Ζαΐντ Αλ-Χαμντάν, προτιμούν τον πρωινό ντους και συμφωνούν με τον 28χρονο επιχειρηματία – κινείται μεταξύ Ουάσινγκτον και Ντόχα του Κατάρ- ο οποίος πριν από περίπου 10 χρόνια όταν άλλαξε τη συνήθεια του βραδινού ντους, παρατήρησε άμεση βελτίωση στη διάθεση και την παραγωγικότητά του. Πέρα από το ότι αισθάνεσαι καθαρός το να βρεθείς κάτω από τη ντουσιέρα πρωί – πρωί «σε σοκάρει και σε ξυπνά», υποστηρίζει, «και δεν χρειάζεται επί μισή ώρα να πίνεις τον ένα καφέ μετά τον άλλο για να ξυπνήσεις».
Οι ειδικοί του ύπνου συμφωνούν. Υπάρχουν ενδείξεις, λένε, για το ότι ένα νυχτερινό ξέβγαλμα με νερό στη σωστή θερμοκρασία βοηθάει όσους αγωνίζονται να αποκοιμηθούν και αντίστοιχα το πρωινό ντους σε ξυπνάει. Ωστόσο, οι δερματολόγοι υποστηρίζουν ότι η υγεία και η υγιεινή της επιδερμίδας μας εξαρτώνται πολύ περισσότερο από το πώς και όχι το πότε κάνουμε ντους.
Το πότε προτιμάει κανείς να κάνει ντους «δεν είναι επιστημονική απόφαση, είναι προσωπική απόφαση», δήλωσε στην Αλισον Τσιού της Washington Post η Μόνα Γκοχάρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Yale. «Στην πραγματικότητα τα οφέλη του δέρματος προέρχονται από το τι χρησιμοποιείτε στο ντους, και από το τι κάνετε αμέσως μετά», επισήμανε η αμερικανίδα δερματολόγος, τονίζοντας ότι ανεξάρτητα από το αν κάνετε ντους το βράδυ ή το πρωί, «μπορείτε να καταστρέψετε την επιδερμίδα σας χρησιμοποιώντας άθλια προϊόντα».
Οι δερματολόγοι παρατήρησαν, ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού πολλοί άνθρωποι άρχισαν να πλένονται πιο αραιά, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης τάσης για μινιμαλισμό στην καθημερινή ρουτίνα τους, πράγμα που συνδυάζεται άψογα με μερικές από τις οδηγίες τους σχετικά με το πλύσιμο και το λούσιμο. Ανεξάρτητα, λοιπόν από την ώρα της ημέρας, δείτε τους παράγοντες, που πρέπει να λάβετε υπόψη όταν κάνετε μπάνιο.
Θερμοκρασία νερού και διάρκεια
Λίγα πράγματα είναι πιο χαλαρωτικά από ένα ζεστό ντους μεγάλης διάρκειας. Ωστόσο για μερικούς ανθρώπους, ειδικά για όσους έχουν ξηρό δέρμα ή δερματικές παθήσεις, όπως το έκζεμα, η παρατεταμένη έκθεση σε ζεστό νερό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη, καθώς η επιδερμίδα αφυδατώνεται ακόμη περισσότερο. Για τον λόγο αυτό οι δερματολόγοι συνιστούν ένα ντους το πολύ 10 λεπτών, με νερό κατά προτίμηση σε θερμοκρασία δωματίου ή ακόμα και κρύο νερό, το οποίο στεγνώνει λιγότερο στο δέρμα.
Η θερμοκρασία του νερού και η διάρκεια του ντους είναι σημαντικοί παράγοντες γιατί βοηθούν και στον ύπνο. Η Φίλις Ζι, επικεφαλής του τμήματος Ιατρικής Υπνου στη Σχολή Ιατρικής Feinberg του πανεπιστημίου Northwestern, συνιστά ένα ζεστό ντους μία με δύο ώρες πριν από τον ύπνο. Ζεσταίνει πόδια, χέρια και κεφάλι, προκαλώντας τη διάχυση της θερμότητας από τα πιο κεντρικά μέρη του σώματος, όπως το στήθος και την κοιλιακή χώρα, προς τα άκρα. Ακόμη, καθώς πλησιάζει η ώρα του ύπνου, βοηθάει στη μείωση της θερμοκρασίας του σώματος με φυσικό τρόπο, πράγμα που μπορεί να σας βοηθήσει να αποκοιμηθείτε πιο εύκολα, είπε η Ζι.
Αντίθετα, το ντους με πολύ ζεστό ή πολύ κρύο νερό πριν πέσετε στο κρεβάτι είναι προβληματικό: Θα μπορούσε να «επηρεάσει αρνητικά τον ύπνο, γιατί αλλάζετε εντελώς τη βασική θερμοκρασία του σώματός σας» δήλωσε η Ρέιτσελ Σάλας, Νευρολόγος Υπνου στο Johns Hopkins Center for Sleep and Wellness.
Το λιγότερο είναι προτιμότερο
Για την υγεία και την υγιεινή του δέρματος, το πότε και πόσο συχνά πρέπει να κάνετε ντους εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος και το είδος τω δραστηριοτήτων σας, λέει ο Τσαντ Πράδερ, βοηθός καθηγητής στο τμήμα Δερματολογίας στο πολιτειακό πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα. Εάν έχετε ξηρό δέρμα ή δεν κάνετε πολλές δραστηριότητες, που μπορεί να οδηγήσουν σε εφίδρωση, έκθεση σε βρωμιά, άλλους ερεθιστικούς παράγοντες ή σε μικρόβια, θα μπορούσατε να κάνετε ντους λιγότερο συχνά.
Γενικά, η δερματολόγος Μόνα Γκοχάρα συνιστά στους ανθρώπους να πλένουν το σώμα τους μία ή το πολύ δύο φορές την ημέρα. Για όσους έχουν παθήσεις όπως το έκζεμα, το ντους ακόμη και μία φορά την ημέρα μπορεί να είναι υπερβολικό, είπε. Η προσέγγιση «το λιγότερο είναι προτιμότερο» θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί και στη διάρκεια του ντους, δήλωσε ο Τζουλ Λιπόφ, επίκουρος καθηγητής Κλινικής Δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Πενσιλβανίας.
Ο Λιπόφ και άλλοι ειδικοί σημείωσαν ότι ένα ντους ή μπάνιο μεγάλης διάρκειας μπορεί να είναι σημαντικό για την ψυχική υγεία. Συμπλήρωσαν, ωστόσο, ότι πολλά από αυτά που κάνουν οι άνθρωποι όταν πλένονται «σίγουρα δεν είναι ιατρικά ή υγιεινά απαραίτητα». Οι δερματολόγοι ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να επιμένουν στις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα, την πίσω περιοχή και τα πόδια, που είναι τα μόνα μέρη του σώματος, τα οποία εκπέμπουν άσχημες οσμές. Αντίθετα τα μαλλιά δεν πρέπει να πλένονται καθημερινά: Σημαντικό είναι να βρείτε τη ρουτίνα που «ταιριάζει στον τρόπο της ζωής σας». Η δερματολόγος Αϊβι Λι πρόσθεσε: «Το λούσιμο εξαρτάται από την υφή των μαλλιών και επίσης από την ισορροπία του τριχωτού και του δέρματος της κεφαλής».
Αν τα μαλλιά σας είναι εύθραυστα ή πιο χοντρά, ή έχουν ψαλίδα στα άκρα, μπορεί να είναι ένδειξη ότι λούζεστε πολύ συχνά και αφαιρείτε τη φυσική υγρασία. Ωστόσο και το να μην λούζεστε τακτικά μπορεί να οδηγήσει σε λιπαρότητα και πιτυρίδα. «Το λούσιμο θα πρέπει να είναι σαν να κάνεις μασάζ στο τριχωτό της κεφαλής», είπε ο Πράδερ. Αλλά αν χρησιμοποιείτε μαλακτικό, πρόσθεσε, φροντίστε να το απλώνετε σε όλο το μήκος των μαλλιών.
Επιλέξτε προϊόντα φιλικά προς το σώμα
Σύμφωνα με την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), σήμερα στην αγορά υπάρχουν πολύ λίγα «αληθινά σαπούνια» (φτιαγμένα με έναν συνδυασμό λιπαρών ουσιών ή λαδιών, και αλκαλίων όπως η αλυσίβα), καθώς τα περισσότερα καθαριστικά σώματος -υγρά σαμπουάν και σαπούνια σε μορφή μπάρας- είναι συνθετικά απορρυπαντικά, λιγότερο ερεθιστικά για το δέρμα.
Οι δερματολόγοι προτείνουν να αναζητήσετε ένα σαπούνι ή καθαριστικό σώματος με την ένδειξη «απαλό καθαριστικό» («gentle cleanser») και σαμπουάν χωρίς θειικά άλατα («sulfate-free»). Ενα σημάδι ότι μπορεί να χρησιμοποιείτε κάτι πολύ «σκληρό» είναι αν βγαίνοντας από το μπάνιο νιώθετε σαν «κάτι να σας τσιμπάει». «Οταν νιώθετε ότι το πρόσωπό σας είναι τεντωμένο, αυτό είναι βασικά το δερματικό σας όριο που στέλνει ένα SOS λέγοντας “ Με καταστρέφεις”», λέει η Γκοχάρα. Τα αντιβακτηριακά καθαριστικά, εξάλλου, τείνουν να στεγνώνουν ακόμη περισσότερο το δέρμα: «Δεν είναι απαραίτητα πιο υγιεινό και προς το συμφέρον μας να μειώσουμε τα βακτήρια όλη την ώρα», προειδοποιεί ο Λιπόφ. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι σε μια πανδημία όταν οι άνθρωποι ανησυχούν για λοιμώξεις, «η ισορροπία μπορεί να είναι δύσκολη».
Αντισταθείτε στο τρίψιμο
Οι δερματολόγοι προειδοποιούν, ακόμη, να μην τρίβετε πολύ έντονα την επιδερμίδα σας ούτε να κάνετε υπερβολική απολέπιση. «Το τρίψιμο είναι συνώνυμο με τον καθαρισμό και αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος», διευκρίνισε η Γκοχάρα, «Πάντα λέω στους ασθενείς μου ότι το τρίψιμο είναι για τις συσκευές σας, όχι για το δέρμα σας». Και προτείνει να πλενόμαστε μόνο με τα χέρια ή το πολύ-πολύ με ένα μαλακό σφουγγάρι ή ένα κομμάτι βαμβακερό πανί. Η παραδοσιακή λούφα όπως και ορισμένα προϊόντα και εργαλεία απολέπισης μπορεί να είναι «πολύ ερεθιστικά» για το δέρμα, πρόσθεσε η Λι.
Η απολέπιση, εξάλλου, δεν είναι απαραίτητη. Την κάνει μόνο του το δέρμα. Αλλά αν κάνετε (και εφόσον δεν έχετε δερματικές παθήσεις), αποφύγετε συχνότητα μεγαλύτερη από μία φορά την εβδομάδα και ακολουθήστε μια ήπια προσέγγιση ώστε να αποφύγετε μικροτραυματισμούς και επιδείνωση της ξηρότητας και άλλων προβλημάτων του δέρματος.
Μην ξεχνάτε τη φροντίδα της επιδερμίδας μετά το πλύσιμο
Μόλις βγείτε από το ντους, αποφύγετε το κλασικό «τρίψιμο με την πετσέτα», λένε οι δερματολόγοι. Στεγνώστε απλά τυλίγοντας το σώμα σας με την πετσέτα και όσο ακόμα το δέρμα σας είναι υγρό απλώστε μια ενυδατική κρέμα ώστε να αξιοποιήσετε την «υγρασία του περιβάλλοντος». Υπάρχουν πολλοί τύποι ενυδατικών, αλοιφές, κρέμες και λοσιόν. Η Λι συνιστά τη χρήση μιας ενυδατικής κρέμας χωρίς άρωμα, η οποία δίνει περισσότερη υγρασία από ό,τι οι ελαφρύτερες λοσιόν, που έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε νερό.
Η υγεία του δέρματος «ξεκινά πραγματικά στη ντουσιέρα», λέει στην Washington Post η Μόνα Γκοχάρα. Tονίζει ακόμη ότι «η διατήρηση της ακεραιότητας του δέρματος είναι σημαντική και με το ντους μπορείτε να την πετύχετε ή να την καταστρέψετε».
Πάρτε λοιπόν τα μέτρα σας.