Εξετάζοντας τα πράγματα από απόσταση 33 χρόνων, ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα τι συγκλόνισε περισσότερο τη Σοβιετική Ενωση του 1986: το 27ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος (υπό την ηγεσία του «Γκόρμπι») ή το πυρηνικό δυστύχημα στον σταθμό του Τσερνόμπιλ; Δεν είναι ερώτημα με εύκολη απάντηση.
Οσον αφορά το συνέδριο (25 Φεβρουαρίου – 6 Μαρτίου), ήταν τότε που οι σοβιετικοί λαοί (αλλά και οι λαοί όλου του κόσμου) έμαθαν από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ότι η Σοβιετική Ενωση, παρά τα μεγαλειώδη διαστημικά και εξοπλιστικά προγράμματά της, αντιμετώπιζε πρόβλημα επισιτισμού και τη γάγγραινα της διαφθοράς στον κομματο-κρατικό μηχανισμό. Ηταν ένα πραγματικό σοκ η παραδοχή ότι ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας είχε αποτύχει στα στοιχειώδη πράγματα: στο φαΐ του λαού και στην εξάλειψη των μαφιόζων.
Υστερα από λίγες ημέρες, στις 26 Απριλίου, έγινε το ραδιενεργό μπαμ στον ουκρανικό πυρηνικό σταθμό. Ηταν σαν να έβαζε η τυχαιότητα το υστερόγραφό της στο αναπότρεπτο τέλος (που θα ερχόταν λίγα χρόνια αργότερα).
Βέβαια, ο πολύς κόσμος στη Δύση ασχολήθηκε με το πυρηνικό δυστύχημα και όχι με τα πολιτικά μηνύματα που εξέπεμπε η εισήγηση του Γκορμπατσόφ, έτσι δεν ήταν σε θέση να συσχετίσει. Και ό,τι έχει να κάνει με τον πολύ κόσμο γίνεται σίριαλ, ταινία, κ.λπ. προϊόντα μαζικής κουλτούρας. Ετσι το 2019 η πλατφόρμα ΗΒΟ γύρισε τηλεοπτική σειρά με θέμα το Τσερνόμπιλ η οποία γνώρισε τεράστια επιτυχία. Στις ΗΠΑ την είδαν 6 εκατομμύρια άτομα και θα κάνει τον γύρο του κόσμου αφού τα δικαιώματα προβολής της πουλήθηκαν και σε άλλες εταιρείες θεαμάτων. Στη Ρωσία όμως δεν θα προβληθεί, μας πληροφορεί η Corriere della Sera, καθώς καμία τηλεόραση δεν ενδιαφέρθηκε να την αγοράσει. Γιατί άραγε;
Διότι οι Ρώσοι ετοίμασαν τη δική τους εκδοχή για το Τσερνόμπιλ. Τη μαστόρεψε το κανάλι ΝΤV, το οποίο ανήκει στον ελεγχόμενο από το κράτος (δηλαδή από τον ένοικο του Κρεμλίνου) ενεργειακό κολοσσό Gazprom. Το ρωσικό τηλεοπτικό προϊόν θα δείξει ότι κατά τη διάρκεια του πυρηνικού δυστυχήματος ένας πράκτορας της CIA έκοβε βόλτες στον σταθμό… Το όλο πρότζεκτ είναι μία εναλλακτική ερμηνεία της καταστροφής, με την πλοκή να εντάσσει στο πεδίο της πυρηνικής ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας έναν πράκτορα της CIA ο οποίος συλλέγει πληροφορίες καταδιωκόμενος από έναν συνάδελφό του της Κα Γκε Μπε…
Από την έκρηξη του 1986 επισήμως σκοτώθηκαν 65 άνθρωποι και κατόπιν καταγράφηκαν 4.000 περιπτώσεις καρκίνου. Επιστημονικώς ερευνάται ακόμη αν σχετίζονται με την υπόθεση περίπου 30.000 θάνατοι. Το 1987 ένα σοβιετικό δικαστήριο καταδίκασε έξι τεχνικούς και μηχανικούς ως υπευθύνους για την έκρηξη. Τότε κανένας πράκτορας της CIA ή έστω αμερικανός υπήκοος δεν κατηγορήθηκε για σαμποτάζ, δολιοφθορά κ.λπ.