Μπορείτε να φανταστείτε Πάσχα χωρίς πασχαλίτσες ή καλοκαίρια χωρίς κολοφωτιές; Οχι. Προφανώς. Κάτι ανάλογο συμβαίνει τα Χριστούγεννα στην άλλη άκρη του πλανήτη, στην Αυστραλία, όπου πολλοί άνθρωποι ελπίζουν να τους επισκεφτούν καφέ, πράσινα και κίτρινα σκαθάρια! Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, εντωμεταξύ ονειρευόμαστε λευκά Χριστούγεννα, με νιφάδες να πέφτουν απαλά και να σκεπάζουν τα πάντα.
Στο παρελθόν την περίοδο των Χριστουγέννων, δηλαδή στη μέση του καλοκαιριού στην Αυστραλία, εμφανίζονταν σμήνη από τα λεγόμενα Χριστουγεννιάτικα σκαθάρια, μια ομάδα που περιλαμβάνει περίπου 35 διαφορετικά είδη, όπως γράφει ο Μάικ Τσέρνι στην Wall Street Journal, ανταποκριτής της αμερικανικής εφημερίδας στην Αυστραλία. Tα σκαθάρια είναι αδέξια έντομα και καθώς πετούν, χτυπούν σε τοίχους, παράθυρα, ανθρώπους και κατοικίδια, αλλά οι αυστραλοί θαυμαστές τους λένε ότι τα ιριδίζοντα και πολύχρωμα καβούκια τους συμπληρώνουν την μαγεία της εορταστικής περιόδου.
Λαμπερά και χρυσοπράσινα τα σκαθάρια είναι για τους Αυστραλούς ότι για μας οι νιφάδες του χιονιού
Ωστόσο τώρα, τόσο οι επιστήμονες όσο και οι απλοί Αυστραλοί λένε ότι βλέπουν λιγότερα σκαθάρια και προσπαθούν να καταλάβουν γιατί. Μάλιστα, μια ομάδα ερευνητών ζητά από τους ανθρώπους να τραβούν φωτογραφίες σκαθαριών και να τις δημοσιεύουν στο διαδίκτυο, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν τις αλλαγές στην περιοχή και τον πληθυσμό με την πάροδο του χρόνου.
Μεγαλώνοντας σε ένα προάστιο της Μελβούρνης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας, η Ρεμπέκα Φλέμινγκ θυμάται ότι με δυσκολία μπορούσε να περπατήσει τέτοιες μέρες στην πίσω βεράντα του σπιτιού της χωρίς να πατάει πάνω σε σκαθάρια. Ηταν τόσα πολλά, που ήταν σαν να είχες απλώσει ένα χρυσοπράσινο χαλί στη βεράντα, λέει η 35χρονη λέκτορας πανεπιστημίου, η οποία ζει ακόμα στο ίδιο σπίτι. Αλλά τα τελευταία τέσσερα ή πέντε χρόνια δεν έχει δει ούτε ένα χριστουγεννιάτικο σκαθάρι: «Μου λείπουν τα μικρά σκαθάρια που σέρνονται εδώ και κει επειδή έχουν τόσο φωτεινά, χριστουγεννιάτικα χρώματα και είναι όλα λαμπερά και μεταλλικά», λέει, «Ανήκουν στα Χριστούγεννα. Το να μην τα βλέπεις είναι κάπως λυπηρό».
Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι για τη μείωση του πληθυσμού των σκαθαριών. Περισσότερη γη εκκαθαρίζεται για στέγαση, ιδιαίτερα στις πόλεις, και αυτό θα μπορούσε να έχει διαταράξει τον βιότοπό τους. Η κλιματική αλλαγή, η οποία οδηγεί σε ολοένα και πιο έντονες ξηρασίες, θα μπορούσε επίσης να είναι ένας παράγοντας: τα ενήλικα σκαθάρια ωριμάζουν υπόγεια και αν δεν υπάρχει βρέξει αρκετά, το έδαφος μπορεί να είναι πολύ σκληρό για να βγουν σκαλίζοντας με τα μπροστινά τους πόδια, που μοιάζουν με φτυάρια.
Ο Τόνι Μπερκ, μέλος του κοινοβουλίου και υψηλόβαθμο στέλεχος του αντιπολιτευόμενου Εργατικού Κόμματος, δημοσίευσε πρόσφατα στο Twitter μια φωτογραφία ενός μοναχικού σκαθαριού να περιφέρεται στην αυλή του σπιτιού του: «Ποτέ δεν πίστευα ότι θα ενθουσιαζόμουν τόσο βλέποντας ένα χριστουγεννιάτικο σκαθάρι», δήλωσε ο κ. Μπερκ αργότερα, «Κάποτε ήταν παντού».
Οι παραδόσεις των Χριστουγέννων, ωστόσο, αλλάζουν και σε άλλα μέρη. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η πιθανότητα λευκών Χριστουγέννων έχει μειωθεί σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι κοκκινολαίμηδες συνδέονται με τα Χριστούγεννα, πέρυσι μια περιβαλλοντική ομάδα σήμανε συναγερμό λέγοντας ότι το κρύο, η εξαφάνιση των φρακτών και η συρρίκνωση των πηγών τροφής θα μπορούσαν να απειλήσουν τα πουλάκια με το κόκκινο στήθος.
Ο Κρις Ράιντ, ερευνητής εντομολόγος και ειδικός στα σκαθάρια στο Αυστραλιανό Μουσείο του Σίδνεϊ, λέει στον Μάικ Τσέρνι της WSJ ότι δεν εκπλήσσεται για όλα όσα λέγονται και γράφονται για τα σκαθάρια, δεδομένης της σχέσης τους με τα Χριστούγεννα. Πριν από μερικά χρόνια, το μουσείο δημιούργησε ακόμη και μια εφαρμογή smartphone για να βοηθήσει τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τα είδη σκαθαριών των Χριστουγέννων. Σημειώστε ότι υπάρχουν περίπου 400.000 είδη σκαθαριών και συνεχώς ανακαλύπτονται νέα.
«Οι άνθρωποι δεν ξεχνούν ότι όταν ήταν παιδιά κρατούσαν το σκαθάρι στο χέρι τους, το ένιωθες να στριμώχνεται ανάμεσα στα δάχτυλά σου και να σε γαργαλάει», λέει, ο αυστραλός εντομολόγος.
Τα ενήλικα σκαθάρια, τα οποία μπορεί να έχουν μήκος μεγαλύτερο από 2,5 εκατοστά, τρέφονται συνήθως με φύλλα ευκαλύπτου και περνούν τη ζωή τους (διάρκειας μερικών εβδομάδων) αναζητώντας τροφή και ταίρι για να ζευγαρώσουν. Μάλιστα τα μεγάλα σμήνη μπορούν να εξαφανίσουν τα φύλλα από τα δέντρα, γράφει ο Μάικ Τσέρνι στην WSJ. Ενα βιβλίο από τη δεκαετία του 1920, ανέφερε ότι υπήρχαν τόσα πολλά χριστουγεννιάτικα σκαθάρια σε δέντρα κοντά στο λιμάνι του Σίδνεϊ, που έπεφταν κατά δεκάδες στο νερό και πνίγονταν, λέει ο δρ Ράιντ.
Χριστουγεννιάτικο σκαθάρι με στόμα πάπιας
Απαντώντας σε ένα άρθρο σχετικά με τα χριστουγεννιάτικα σκαθάρια, μια χρήστης του Facebook δημοσίευσε μια εικόνα με περίπου δώδεκα σκαθάρια στο έδαφος κοντά στη συρόμενη πόρτα της, με μερικά από αυτά να είναι πιασμένα στο αυλάκι της πόρτας. Αλλά δεν είναι ιθαγενή. Ο δρ Ράιντ, ο οποίος εξέτασε τη φωτογραφία, είπε ότι τα έντομα φαίνεται να είναι αργεντίνικα σκαθάρια του γκαζόν, ένα είδος που συνήθως συγχέεται με τα χριστουγεννιάτικα σκαθάρια της Αυστραλίας.
Στον Νότο, κοντά στη πόλη της Αδελαΐδας, ο Ντέιβιντ Γκιμπς αναζητά χριστουγεννιάτικα σκαθάρια στη νυχτερινή βάρδια του σε ένα εργοστάσιο χαρτοσάκκων, όπου οι προβολείς προσελκύουν κάθε είδους ζωύφια. Ο κ. Γκιμπς, ο οποίος ανταποκρίθηκε στο επιστημονικό πρόγραμμα μέτρησης σκαθαριών δημοσιεύοντας φωτογραφίες, πιστεύει ότι βρήκε μερικά σκαθάρια ενός χριστουγεννιάτικου είδους με στόμα που μοιάζει με το στόμα της πάπιας: «Αν πετάξουν από το χέρι σου, σε πέντε λεπτά θα έχουν πέσει ανάσκελα, και θα πασχίζουν να ξανασηκωθούν», λέει ο 39χρονος Γκιμπς, ο οποίος θυμάται επίσης τα χριστουγεννιάτικα σκαθάρια που έβλεπε όταν ήταν παιδί.
Στολίδι σκαθάρι εμπνευσμένο από τα «Χριστούγεννα στην Αυστραλία» της Αμέλια Χολ Μπεμ
Και όπως εμείς φτιάχουμε στολίδια νιφάδες, ελλείψει πραγματικών σκαθαριών, ορισμένοι Αυστραλοί φτιάχνουν χριστουγεννιάτικα στολίδια, καρφίτσες και πίνακες ζωγραφικής με τη μορφή τους. Η Αμέλια Χολ Μπεμ, η οποία πουλάει στο ηλεκτρονικό της κατάστημα, The Raucous, στολίδια εμπνευσμένα από τα «Χριστούγεννα στην Αυστραλία» αποφάσισε, για πρώτη φορά φέτος, να προσφέρει χριστουγεννιάτικα στολίδια – σκαθάρια. Και ήδη έχει πουλήσει δεκάδες σκαθάρια από βαμμένο γυαλί: «Οταν αρχίζουν να εμφανίζονται στην πίσω βεράντα μας, είναι σαν ένας οιωνός ότι έρχεται η εορταστική περίοδος, ότι οι διακοπές των Χριστουγέννων πλησιάζουν», λέει η 38χρονη Αμέλια.
Ο Μαρκ Μόροου, ένας 53χρονος σχεδιαστής προϊόντων, που μετακόμισε σε μια αγροτική περιοχή στην πολιτεία Κουίνσλαντ τη δεκαετία του 2000, λέει ότι πολλά σκαθάρια, ανάμεσά τους και μερικά χριστουγεννιάτικα, συνήθιζαν να πετούν γύρω από τα φώτα στη βεράντα του. Αλλά φέτος δεν έχει δει κανένα: «Εχετε χιόνι, έχουμε σκαθάρια», λέει ο κ. Μόροου, συγκρίνοντας την περίοδο των διακοπών στις ΗΠΑ με την Αυστραλία, «Είχαμε, τουλάχιστον»…