Αγαπώ προορισμούς όπως η Ιορδανία, γιατί σε ελάχιστο χρόνο πτήσης εκτοξεύεσαι σε άλλον πλανήτη. Προσγειωνόμαστε στο Αμμάν. Την άσπρη πολιτεία που μας υποδέχεται μέρες Ραμαντάν ή Ραμαζάν (θρησκευτική μουσουλμανική γιορτή νηστείας από 22 Μαρτίου έως 21 Απριλίου). Τη βάφτισα «άσπρη πολιτεία» καθώς για κάθε είδους οικοδόμημα, ό,τι μεγέθους και να είναι, υποχρεούνται όλοι να χρησιμοποιούν το ίδιο πέτρωμα, τον ασβεστόλιθο. Η ομοιοχρωμία καλύπτει κάθε ασχήμια, λειτουργεί όπως το χιόνι. Το Αμμάν έχει μια γοητευτική ασχήμια. Εχει χαρακτήρα.
Στο εστιατόριο Fakhreldine ή στο Sufra, πολυμελείς οικογένειες ευκατάστατων Ιορδανών έχουν καταλάβει όλα τα τραπέζια με τους πολλούς μεζέδες ήδη σερβιρισμένους μπροστά τους. Αμέσως μπορείς να διακρίνεις τι ρόλο παίζει η ιεραρχία και δη η μάνα στην οικογένεια. Συγχρόνως ακούγεται ο ιμάμης και προσδίδει μια μυσταγωγία στο όλον. Υστερα από τόσες ώρες που έχουν μείνει νηστικοί και διψασμένοι, είναι ή ώρα της γευστικής απόλαυσης ώστε να ανακτήσουν δυνάμεις. Και το κάνουν με ξέσπασμα υπερβολής.
Γελάω ακόμα με το γεγονός ότι, εισερχόμενη στην τουαλέτα, έπεσα επάνω σε μια ομάδα έφηβων κοριτσιών, στην ηλικία της εγγονής μου δηλαδή, που με τα κινητά τους οργάνωναν παράσταση για το TikΤok. Ψιλοντράπηκαν την παρουσία μου και σταμάτησαν μέχρι να φύγω. Τόσο ίδιος ο πλανήτης σε πολλά! Στις μέρες μας, η πιο άγρια «νηστεία» Ραμαζανιού θα μπορούσε να ήταν, το να αντέξει ο σύγχρονος άνθρωπος από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου χωρίς το κινητό του για έναν μήνα. Εκεί σε θέλω…
Λατρεύω τα παζάρια της Ανατολής. Τις αγορές με τα ολόφρεσκα λαχανικά και φρούτα, τους ξηρούς καρπούς «βουνά», τα χρυσαφικά στη σειρά, τα τσιγκέλια με το κρέας μέσα στη μύγα. Τους εργάτες τεράστιων φορτίων. Τις σκεπασμένες γυναίκες που παζαρεύουν, τους καταστηματάρχες που τραβάνε έναν υπνάκο στο κάθισμά τους. Τα αδηφάγα μάτια νεαρών μουσουλμάνων να μελετάνε ευρωπαϊκά κορίτσια. Το Succar market δεν είναι από τα σπουδαιότερα παζάρια που έχω περπατήσει, αλλά το ωραίο ήταν ότι λειτουργούσε νύχτα – κατανύχτα, και όλα κινούνταν σαν να ήταν μέρα. Μου είχαν λείψει πολύ της Ανατολής τα παζάρια.
«Το μόνο άσχημο είναι ότι δεν θα καταλάβουμε Πάσχα φέτος». Πόσο λάθος κάναμε. Στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην καρδιά του Αμμάν, Μεγάλη Πέμπτη. Και ήταν ασφυκτικά γεμάτη αλλά με μια τάξη και μια ησυχία των πιστών αξιοθαύμαστη. Και είναι τόσο ενδιαφέρον να ακούς τη λειτουργία μας στα αραβικά και ενδιαμέσως να ακούς «Κύριε ελέησον». Εκεί μέσα αντιλήφθηκα κάτι που υποτιμώ την αξία του στη χώρα μας. Την Ορθοδοξία ως ευλογία ενός «ανήκειν». Ενός κοινού σημείου. Στην έξοδο με ξάφνιασαν τα στρατιωτικά αυτοκίνητα, πλήρως εξοπλισμένα ως για μάχη, να προστατεύουν το εκκλησίασμα. Ποτέ δεν ξέρεις… Είναι κι αυτό στοιχείο της Ανατολής. Δυστυχώς. Κι ας θεωρείται η Ιορδανία φιλειρηνική χώρα.
Η Ιορδανία καμαρώνει για τα 30 της πανεπιστήμια, για το δυνατό τραπεζικό της σύστημα με τις αρχαιότερες τράπεζες στον αραβικό κόσμο, για τις πολλές φαρμακευτικές εταιρείες, για την παραγωγή αλατιού αλλά και για την παραγωγή… επτά παιδιών ανά οικογένεια. «Λαμβάνετε κάποιο επίδομα από το κράτος;», «Οχι. Δεν μας ενισχύουν στο να κάνουμε παιδιά» (Αυτό δα έλειπε!), «Μα δεν σας τρομάζει η ευθύνη τόσων παιδιών;», «Οχι. Εχει ο Αλλάχ!».
Εχει ο Αλλάχ… Ο πλανήτης δεν ξέρω αν έχει… Τι να λέμε; Το μέλλον φοβιστικά αχαρτογράφητο και, συνυπολογίζοντας την κλιματική αλλαγή, φρικτά σκιαχτικό. Ο,τι και να λέμε, είμαστε σε άλλο μήκος κύματος. «Βοηθάς τη γυναίκα σου στο μεγάλωμα τόσων παιδιών σας;» συνεχίζω ρωτώντας τον Τζιχάντ. «Το κάνω, αλλά κρυφά από τη μάνα μου. Οταν κάποια στιγμή με τσάκωσε να βοηθάω τη γυναίκα μου, μου είπε θυμωμένα “Με απογοήτευσες”». Άλλο μήκος κύματος.
Νεκρά θάλασσα, 400 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου και χαμηλώνει η στάθμη της κατά ένα μέτρο τον χρόνο. Ιχνος ζωής, παρά μόνο αλάτι σε ασύλληπτη ποσότητα. Ωστόσο, διασκεδαστική περίπτωση ότι σε κρατάει στην επιφάνεια. Σου παίρνει ώρα να καταφέρεις ισορροπία. Από τα επιφωνήματα ξαφνιασμένου τρόμου εντοπίζεις και τη ράτσα του καθένα. Αν είναι Γάλλος «ω λα λα!», αν είναι Έλληνας «Ωχ! Ωχ! Ωχ!». Αν είναι Κινέζοι… Τίγκα στους κινέζους!.. Σαν κότες που τις κυνηγούν και τρέχουν ατάκτως.
Μετά, όλοι μας, κάθε φυλής σπορά, αλειφόμαστε με λάσπη από τον βυθό της και απολαμβάνουμε τις ευεργεσίες στοιχείων όπως μαγνήσιο, κάλιο, ασβέστιο, βρώμιο, περιφερόμενοι ως μαύροι κατάμαυροι. Οπως μας βλέπω μέσα στις λάσπες, αυτόματα θυμάμαι το γνωμικό της γιαγιάς μου «Οποιος νύχτα περπατεί λάσπες και σκατά πατεί».
Το τοπίο από τη Νεκρά Θάλασσα και μέχρι την Πέτρα είναι από τα πιο συναρπαστικά που έχω διαβεί ακολουθώντας τη διαδρομή Araba Namala. Βράχια, «Μετέωρα» διαρκείας ωρών, χρώματα μαγευτικά σε περίτεχνους στροβιλισμούς. Αναρωτιέμαι συνέχεια αν είμαι στον βυθό του κόσμου ή έξω από τον πλανήτη μας. Βυθός ή Σελήνη. Ελληνική μουσική μας συνοδεύει. Η Λήδα τραγουδώντας μας παρασύρει όλους. «Χόρεψε για σένα μόνο και για μένανε».
Και πρώτη φορά, σε αυτό το χιλιοτραγουδισμένο, συνειδητοποιώ τη μαγευτική σοφία του στίχου. «Χόρεψε για σένα μόνο», και ύστερα, «και για μένανε». Α ρε Βοσκόπουλε! Ακόμα και στο τραγούδι ανοίγεις την πόρτα στη γυναίκα να «περάσει» πρώτη. Να είναι καλά, πρωτίστως με τον εαυτό της, για να τιμήσει τον έρωτα.
Ωραίο πράγμα ο έρωτας. Αραγε, κολυμπώντας τον βρίσκεσαι στα βαθιά του εαυτού σου ή έξω από τον κόσμο, στο παράταιρο «αλλού» σου; Με μαγεύει να ψαχουλεύω νόημα, λέξη λέξη σε στίχους ελληνικών τραγουδιών. Επειτα από ώρα διαδρομής, ένα χωριό ξεπετάγεται. Σαν έρημο. Σπίτια χτισμένα με ασβεστόλιθο, ένα με το τοπίο. Κάποιο συνεργείο αυτοκινήτων σαν από ασπρόμαυρη ταινία. Ολα φέρουν τόσο «παρελθόν», που δεν το έχουμε ζήσει.
Και συνεχίζουμε τη διαδρομή στο απόκοσμο. Ζόρικος δρόμος, «Πού βρεθήκαμε, μωρέ;» μουρμουράμε. Η Θεοδώρα εκφράζει κάτι που σκεφτόμαστε όλοι «Και σκέψου να μείνουμε…», «Μην τα λες αυτά!» της ορμάμε και με γέλια εξευμενίζουμε την ανησυχία. Κάποτε σταματάμε για μια ανάσα. Από το βάθος βάθος, μια εικόνα από παλιό βιβλίο Θρησκευτικών, ξεπροβάλλει ένα παιδί πάνω σε έναν ταλαίπωρο γαϊδουράκο. Από πού έρχεται, πού στην ευχή πάει, πού να μένει; Στην τόση ερημιά, η παρουσία ανθρώπου σε ξαφνιάζει περισσότερο από το να δεις δεινόσαυρο.
Ολοι, αυθόρμητα, θέλουμε κάτι να του χαρίσουμε. «Μπισκότα;», «Καραμέλα;», «Ας του δώσουμε και ένα χαρτζιλίκι». Αρνείται τα χρήματα. «Είναι δώρο» του εξηγεί ο ξεναγός μας στην γλώσσα τους. Τα αποδέχεται. «Δεν του το επέτρεπε η υπερηφάνειά του» μας εξηγεί ο Τζιχάντ. Ακου, φίλε μου!… «Από υπερηφάνεια». Πόσα συναισθήματα έχουν εξαφανιστεί στα δικά μας μέρη! Λες και τα προσπέρασε η εποχή, λες και είναι ντεμοντέ, λες και δεν φοριούνται πια. Ενα δεκάχρονο, στο πουθενά μιας ερήμου…. «Από υπερηφάνεια».
Πέτρα, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Η πρώτη εντύπωση έχει να κάνει με τη συγκινητικά σωστή οργάνωση ενός σχετικά πρόσφατου τουριστικού προορισμού. Οι τουρίστες διευκολύνονται στην επίσκεψή τους είτε με άλογα είτε με καμήλες, αλλά και με ηλεκτρικά αυτοκινητάκια του γκολφ. «Μας επισκέπτονται πολλοί ηλικιωμένοι, κυρίως Αμερικάνοι αλλά και ΑμεΑ. Δεν γίνεται να μην διευκολύνουμε». Θυμάμαι τον τρόπο που αντιδράσαμε στον ανελκυστήρα της Ακρόπολης. Μάχες και μάχες για τα αυτονόητα στον τόπο μας!
Ξεκινάμε τη διαδρομή με τα πόδια. Εύκολη διαδρομή. Συναρπαστική. Σε τραβάει η ομορφιά, το δέος. Για αυτή την πόλη με τη μακρά Ιστορία, που πήρε τη μορφή που έχει σήμερα τον 1ο αιώνα μ.Χ. Λαξευμένη σε δυσθεώρητους βράχους, ψαμμιτικών πετρωμάτων, μια ροδοκόκκινη ατμόσφαιρα που σε τυλίγει και άναυδος διασχίζεις, διασχίζεις μέχρι που συναντάς το θαύμα. Θαύμα σου μοιάζει το «Θησαυροφυλάκιο» ή αλλιώς Χαζνέ Φαραούν με μια πρόσοψη 40 μέτρων, που αίφνης προβάλει.
Στην αρχιτεκτονική του διακρίνεις την επίδραση Ελλήνων και Ρωμαίων (είναι το μνημείο που βλέπετε πάντα στις διαφημιστικές αφίσες της Ιορδανίας). Τάφοι, επί της ουσίας, βασιλιάδων και επιφανών. Θα δείτε πολλούς. Μα συγχρόνως είναι και όλη η ατμόσφαιρα ενός πολύβουο παζαριού, με πανέμορφους βεδουίνους που θαρρείς τους έχουν στήσει για ταινία, με καμήλες να πηγαινοέρχονται και τετραπέρατα παιδάκια, με φοβερά χαμόγελα, που μηχανεύονται χίλια δυο για ένα χαρτζιλίκι… Ολα είναι συναρπαστικά.
Και η διαδρομή συνεχίζεται, για όσους έχουν αντοχές, για το ρωμαϊκό θέατρο χωρητικότητας 15.000 ατόμων, για τα λουτρά, τον βασιλικό τάφο της Υδρίας, το Μοναστήρι… Κι ένα σωρό ακόμα θαύματα. «Θυμάρια ρίχνω στις φωτιές, με τυραννούν οι ομορφιές» τραγουδάει η Φωτεινή Βελεσιώτου. Στην Πέτρα όλα πυροδοτούν τόση ομορφιά, που σου έρχονται δάκρυα. Αυθόρμητα με θυμάμαι σε ’κείνο το δωμάτιο του νοσοκομείου με το χαμηλό ταβάνι και τις υποσχέσεις που μου έδινα «Θα χορτάσω θάλασσες και ταξίδια». Ηρθε η ώρα της Πέτρας. Για να με τυραννούν οι ομορφιές ετούτου του κόσμου.
Κάθε ταξίδι είναι μια ταχυδακτυλουργική μεγιστοποίηση του χρόνου. Λες και «του τη φέρνεις»! Πέντε μέρες όλες κι όλες. Τι χώρο καταλαμβάνουν στη μνήμη της ζωής μας! Κάθε ταξίδι είναι και μια ιδιαίτερη ένωση ανθρώπων. Των συνταξιδιωτών. Είναι η κατάκτηση ενός κοινού κώδικα στιγμών. Εξι φίλοι. Ωραίοι τύποι. Από εδώ και πέρα… Μια λέξη θα λέμε και θα έχουμε αυτόματα το «ταξίδι» και πάλι μπροστά μας. Και τα γέλια… Ιδίως τα γέλια! («Doors to arm», «Ζω το παράλογο σαν να είμαι σε υποβρύχιο», «Υπουργέ», «κύριε Πλάτανε»). Χριστός Ανέστη, αναγνώστες… Ο τυχερός. Ημείς θνητοί…Ο,τι μπορούμε κάνουμε, για μερικές παραπάνω ζωές στη μία μας.