Χαζεύοντας τις φωτογραφίες της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι φίλοι και οι συγγενείς δεν θα μπορούσαν παρά να υποθέσουν ότι η Μέλανι Γουάιτ ζει μια ονειρεμένη ζωή.
Η 30χρονη, κόρη ενός προτεστάντη ιερέα από την Αγγλία, πέρασε τα μισά χρόνια της δεύτερης δεκαετίας της ζωής της δουλεύοντας ως καμαρότος και σεφ σε πολυτελή γιοτ, με φόντο ένα εκθαμβωτικό σκηνικό με καταγάλανες θάλασσες και γραφικές μαρίνες, όπου σύχναζαν δισεκατομμυριούχοι.
Στο απόγειο της καριέρας της, η Μέλανι είχε απολαβές της τάξης των 40.000 ευρώ συν τα τετραψήφια, σε ορισμένες περιπτώσεις, φιλοδωρήματα. Δεδομένου ότι ενώ έκανε αυτή τη δουλειά δεν πλήρωνε τίποτα για τη διαμονή ή τη διατροφή της στα σούπερ γιοτ, η Μέλανι κατάφερε να συγκεντρώσει ένα σημαντικό ποσό, ώστε αργότερα να μείνει στο δικό της διαμέρισμα, μαζί με τον γιο της Αλφρεντ.
Ωστόσο, η ζωή στις θαλαμηγούς δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο παρουσιάζεται στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη, όπως έγραψε η Telegraph παρουσιάζοντας το βιβλίο της, «Behind Ocean Lines». Σε αυτό η Γουάιτ μιλά για εξαντλητικές 18ωρες βάρδιες εξονυχιστικού καθαρισμού των μπάνιων των σκαφών με… τσιμπιδάκια και για άλλες, εξίσου εξωφρενικές απαιτήσεις των επισκεπτών, πέραν των συνηθισμένων κακουχιών που συνδέονται με την εργασία εν πλω («το ανακάτεμα μιας παχύρρευστης σάλτσας πάνω από μια κουζίνα που τρεκλίζει πρέπει να είναι η τέλεια συνταγή για ναυτία»).
Σε ένα άλλο παράδειγμα για τις ιδιοτροπίες που απαντώνται στο επάγγελμα, η 30χρονη επικαλέστηκε τη μαρτυρία ενός συναδέλφου της που συνάντησε σε μαρίνα στο Μαυροβούνιο, οι τελευταίοι πελάτες του οποίου του είχαν παραπονεθεί για τη… θερμοκρασία του νερού. «Θα μπορούσαν να κάνουν κάτι για αυτό; Ισως να θερμάνουν την Αδριατική;», αναρωτήθηκε.
Περιέγραψε και πιο σκοτεινές ιστορίες, στις οποίες πρωταγωνίστησαν εργοδότες οι οποίοι άσκησαν μπούλινγκ ή παρενόχλησαν το πλήρωμά τους. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε σε ένα περιστατικό κατά το οποίο καπετάνιος θώπευσε τα οπίσθιά της ενώ εκείνη ήταν σκυμμένη πάνω από ένα τραπέζι.
«Είπα στον εαυτό μου ότι σε άλλους συμβαίνουν και χειρότερα, ότι δεν είναι και κάτι σπουδαίο αυτό που έγινε», έγραψε στο βιβλίο της η Γουάιτ. Εξάλλου, «κανείς δεν θα με άκουγε, είτε θα ήταν ο λόγος μου εναντίον του δικού του είτε κάποιος θα έλεγε: “Α, είναι μια από αυτές τις υστερικές γυναίκες που δεν αντέχουν κάποιος να τις αγγίξει, δεν είναι δα και βιασμός”».
Δεν κατήγγειλε ποτέ το συμβάν, καθώς «δεν υπάρχει Τμήμα Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού σε ένα σκάφος».
Την πρώτη χρονιά στη δουλειά, η Γουάιτ έχασε πολλά κιλά, υπέστη λοίμωξη στα νεφρά λόγω αφυδάτωσης («απλώς δεν είχα χρόνο να πιω αρκετό νερό»), ο σμάλτος των δοντιών της διαβρώθηκε από τους τακτικούς εμετούς λόγω των θαλασσοταραχών, ενώ κληρονόμησε και κάμποσες μελανιές από τα διάφορα χτυπήματα μέσα στα σκάφη.
Ωστόσο, τα πλέον σοβαρά τραύματα που άφησε στην ίδια η συναναστροφή με το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν τα ψυχικά. «Το να πρέπει να εργαστείς υπό αυτές τις συνθήκες και σε αυτά τα περιβάλλοντα, ενώ γνωρίζεις ότι υπάρχουν χίλιοι άνθρωποι που με μεγάλη χαρά θα έπαιρναν τη θέση σου, απαιτεί μια εσωτερική δύναμη. Είχα αυτοκτονικό ιδεασμό. Δεν ένιωθα σαν στο σπίτι μου στη στεριά πια… Ηταν πραγματικά σκοτάδι, δεν μπορούσα να δω φως», αφηγήθηκε η Γουάιτ.
Παρενοχλήσεις και σεξουαλική εργασία
Η Εμα Ρος, καμαρότος και σεφ σε πολυτελή γιοτ με 15ετή εμπειρία, η οποία επίσης κατέθεσε ότι τα ιδιότροπα αιτήματα –όπως το «σκούπισμα» του αέρα με μια ειδική συσκευή που ονομάζεται Rainbow ή η καθαριότητα του εσωτερικού των βρυσών με οδοντογλυφίδες– σου ροκανίζουν την ίδια την αυτοεκτίμηση («Μετά από λίγο εμφανίζεται αυτή η βαθιά αίσθηση ντροπής: γιατί κάνω αυτά τα πράγματα για αυτούς τους ανθρώπους;»), επιβεβαίωσε τα περί των αιτημάτων να παρέχουν (και) σεξουαλική εργασία η ίδια ή οι συνάδελφοι της.
Για παράδειγμα, στο παρελθόν ένα ζευγάρι την είχε καλέσει στη καμπίνα του χωρίς καμία προειδοποίηση για το ότι θα της ζητούσαν κάτι τέτοιο, όπως είπε. Οταν άνοιξε την πόρτα, είδε έναν άντρα και τη σύζυγό του να είναι ξαπλωμένοι στο κρεβάτι γυμνοί. «Συγγνώμη, νόμιζα ότι είπατε να έρθω». «Το είπαμε», ήρθε η απάντηση.
Η μαρτυρία, στο Marie Claire Australia το 2020, της Αλις Τίλερ, η οποία εργάστηκε στον κλάδο για οκτώ χρόνια, ήταν ακόμη πιο αποκαλυπτική. Σύμφωνα με την ίδια, οι υποψήφιες για τις θέσεις εργασίας σε μία θαλαμηγό πολυτελείας έπρεπε να στείλουν ολόσωμες φωτογραφίες και στοιχεία όπως το μέγεθος των ρούχων τους, μαζί με το βιογραφικό. «Εχω υπάρξει παρούσα όταν οι καπετάνιοι εξέταζαν ένα σωρό βιογραφικά κοριτσιών και έλεγαν: “Πολύ χοντρή, πολύ κοντή, πολύ άσχημη…”. Αυτοί οι άνθρωποι μπορούν απλώς να αγοράσουν ό,τι θέλουν. Είναι σαν την πορνεία».
Ο ιδιοκτήτης ενός σκάφους στο οποίο εργαζόταν προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει επεμβάσεις μεγέθυνσης στήθους σε έξι εργαζόμενες –η Τίλερ αρνήθηκε.
Ανέφερε επίσης ότι ένας καπετάνιος είχε προσπαθήσει να ανοίξει την πόρτα του μπάνιου ενώ ήταν στο ντους. «Ερχόταν στο κρεβάτι μου όταν κοιμόμουν και προσπαθούσε να με φιλήσει, να με αγγίξει».
Νωρίτερα το 2022, αίσθηση είχε προκαλέσει η συνέντευξη ενός έμπειρου καπετάνιου σούπερ γιοτ σε βρετανική εφημερίδα, καθώς είχε υποστηρίξει ότι ιδιοκτήτες των σκαφών πολυτελείας έκαναν σεξ με τις καμαρότους με αντάλλαγμα ακριβά ρολόγια ή άλλα δώρα, καθώς και ότι οι γυναίκες του πληρώματος υποχρεούνταν να κάνουν τακτικά τεστ για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. «Είναι ο κανόνας στον κλάδο. Οι ιδιοκτήτες θέλουν να συνευρεθούν με τις γυναίκες του πληρώματος. Είναι τρελό και αηδιαστικό».
«Χρυσή φυλακή»
Η Εμα Ρος, όπως και η Μέλανι Γουάιτ, σκέφτηκε να βάλει τέλος στη ζωή της, στον απόηχο των όσων έζησε στο επάγγελμα.
«Οι μεγάλες περίοδοι μακριά από το σπίτι, η εργασία υπό πίεση, τα ατυχήματα εν πλω, το στίγμα συμβάλλουν σε υψηλά επίπεδα κακής ψυχικής υγείας μεταξύ των εργαζομένων στον κλάδο μας», επανέλαβε η Ρος.
Η Γουάιτ, παρά τις αντιξοότητες, συνέχισε να εργάζεται σε σούπερ γιοτ μέχρι και το 2019, κάνοντας τον γύρο του κόσμου δύο φορές, ενώ δε δίστασε να μιλήσει ακόμη και για εθισμό.
«Παρά τα όσα πέρασα, υπάρχει μια μαγνητική γοητεία» στη ζωή αυτή, παραδέχθηκε. «Χρυσές χειροπέδες, υποθέτω. Βρίσκεσαι πλάι σε όλον αυτόν τον πλούτο και την αίγλη και είναι εθιστικό». Εξάλλου, «σε έκαναν να επιστρέφεις στη δουλειά εκείνες οι ημέρες στο γιοτ που δεν υποδεχόμασταν κόσμο, όταν βλέπαμε τα ηλιοβασιλέματα, τα δελφίνια και τις φάλαινες, όταν πηδούσαμε στον ωκεανό για να κολυμπήσουμε μέχρι μια έρημη παραλία με λευκή άμμο».
Οι δύο γυναίκες, και άλλοι συνάδελφοί τους, όχι μόνο μίλησαν για τα όσα αντιμετώπισαν, αποφάσισαν και να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους να μη ζήσουν όσα πέρασαν εκείνες, συνιδρύοντας τον φορέα Seas The Mind, ο οποίος παρέχει προγράμματα εκπαίδευσης «πρώτων βοηθειών ψυχικής υγείας» για τα μέλη των πληρωμάτων.
Βιομηχανία εκατομμυρίων και 150.000 εργαζόμενων σε «γκρίζα» ζώνη
Τα ιδιωτικά σκάφη είναι ουσιαστικά πλωτά βασίλεια των πλουσίων, όπου μάλιστα οι παραδοσιακές συμβάσεις απασχόλησης δεν έχουν ισχύ, επεσήμανε η Telegraph. Το προσωπικό έχει δικαιώματα, κατά τα οριζόμενα από τη Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας, τα οποία ωστόσο υπονομεύονται λόγω του οικονομικού κινήτρου.
«Οι γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί δεν βγαίνουν μπροστά, γιατί σε αυτούς τους κλειστούς κύκλους, όλοι γνωρίζουν τους πάντες. Αν κάνεις φασαρία, δεν θα ξαναπροσληφθείς ποτέ», σημείωσε η συγγραφέας. Σε αυτόν τον κόσμο λίγοι τολμούν να πουν όχι.
Το γεγονός που κάνει ακόμη πιο ανησυχητικά τα παραπάνω είναι ότι η ζήτηση για σούπερ γιοτ βρίσκεται στα ύψη, παρά την πανδημία και τις διεθνείς κυρώσεις στους ρώσους ολιγάρχες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία (οι Ρώσοι πιστεύεται ότι κατέχουν περίπου το 10% των σκαφών πολυτελείας), σχολίασε η βρετανική εφημερίδα: Αυτό που κάποτε ήταν μια περιθωριακή επιχειρηματική δραστηριότητα έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια βιομηχανία που απασχολεί άμεσα περισσότερους από 150.000 ανθρώπους.
Σύμφωνα με μία εταιρεία του κλάδου, η αγορά αυτή υπερτετραπλασιάστηκε μεταξύ του 2020 και του 2021. Οι πελάτες ενίοτε… τσακώνονται για το ποιος θα πρωτονοικιάσει σούπερ γιοτ, 90 και πλέον μέτρων, έναντι ποσών που υπερβαίνουν τα 2,2 εκατ. δολάρια την εβδομάδα, προσέθεσε η Telegraph.
Και αν οι παραπάνω αριθμοί δεν είναι ενδεικτικοί, τα ακριβά «πρόσθετα», πολλά από τα οποία προσφέρονται στο Monaco Yacht Show, συμπληρώνουν την εικόνα: Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αγοράσουν άγκυρες με κρυστάλλους Swarovski ή βρύσες σε σχήμα κύκνου. Επίσης σετ πολυτελών κλινοσκεπασμάτων που μπορεί να κοστίσει 45.000 δολάρια.
Ακόμα περισσότερο κοστίζουν, φυσικά, οι υποβρύχιες αίθουσες με γυάλινους τοίχους, τα ελικοδρόμια και τα υποβρύχια –όλα αυτά βρίσκονται συχνά στη λίστα εκείνων που επιλέγουν να κάνουν τις διακοπές τους σε πολυτελείς θαλαμηγούς.
Ορισμένοι ιδιοκτήτες γιοτ, των οποίων οι… επιθυμίες δε μπορούν να στριμωχτούν ούτε στο μεγαλύτερο γιοτ, μισθώνουν επιπλέον πλεούμενα τα οποία ακολουθούν το σκάφος διακριτικά. Εκεί μπορεί να φιλοξενούν καζίνο, σπα ή άλλες ανέσεις, ακόμη και συλλογές αυτοκινήτων.