Ενα ακόμη «ελληνικό παράδοξο» καταγράφεται στην πορεία της οικονομίας. Παρά το γεγονός ότι καλπάζουν ο τουρισμός και η οικοδομή και ότι η Ελλάδα φιγουράρει στην πρώτη θέση των απορροφήσεων κοινοτικών κονδυλίων από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, η κυβέρνηση αναγκάζεται να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις της για το ρυθμό ανάπτυξης του 2024 και των επόμενων ετών.
Για όλα αυτά μιλούν οι αριθμοί.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας μέχρι σήμερα έχουν καταβληθεί 17,8 δισ. ευρώ σε προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης (με μεγαλύτερο το «Εξοικονομώ»), εκπαίδευσης και πρόσληψης ανέργων, αναβάθμισης του ΕΣΥ καθώς και επιδοτήσεις σε μεγάλες δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις προκειμένου να πραγματοποιήσουν επενδύσεις εκσυγχρονισμού με έμφαση την πράσινη μετάβαση και την ψηφιακή αναβάθμιση.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, τα χρήματα αυτά (επιδοτήσεις και δάνεια με χαμηλό επιτόκιο) αναλογούν στους μισούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ή στο 8% του ΑΕΠ της χώρας.
Παρά ταύτα, όπως διαπιστώνουμε μελετώντας το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ανάπτυξης, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας προχώρησε στην αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάπτυξη κατά 0,3% για το 2024 και το 2025 καθώς οι αρχικοί στόχοι για ανάπτυξη 2,5% και 2,6% φέτος θεωρήθηκαν, υπό το φως των νέων δεδομένων, εξαιρετικά φιλόδοξοι. Tο Mεσοπρόθεσμο προβλέπει ανάπτυξη 2,3% το 2025, 2% το 2026 και υποχώρηση στη συνέχεια στο 1,5% το 2027 και στο 1,3% το 2028.
Με δεδομένη την απώλεια του 25% του ΑΕΠ την περασμένη δεκαετία, το «φρενάρισμα» αυτό από το 2027, όταν θα ολοκληρώνεται το Ταμείο Ανάκαμψης, γεννά ερωτήματα για το παραγωγικό μοντέλο που θα μπορέσει να «κουβαλήσει» την ελληνική οικονομία στον δύσκολο δρόμο της σύγκλισης με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Και ακόμη, για το πόσο γρήγορα θα μπορούσε να καλύψει η Ελλάδα το χαμένο έδαφος από την κρίση της περασμένης δεκαετίας, παρότι -θεωρητικώς- μια τόσο μεγάλη ύφεση δημιουργεί προϋποθέσεις για ισχυρή ανάκαμψη.
Αλλά ας μείνουμε το 2024. Η βασική παράμετρος για τη «συγκρατημένη, πλέον, αισιοδοξία» της κυβέρνησης για εφέτος είναι η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας στο 0,6% και ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι επενδύσεις θα αυξηθούν εφέτος με ρυθμό χαμηλότερο από 8% και την επόμενη χρονιά με ρυθμό 8,7%, όταν πέρυσι τέτοια εποχή προβλεπόταν αύξηση κατά 15%.
Ειδικά για το 2024, ο ρυθμός ανάπτυξης για το α’ εξάμηνο του χρόνου είχε διαμορφωθεί στο 2,2% (2,1% το α’ τρίμηνο και 2,3% το β’ τρίμηνο). Συνεπώς, ο στόχος για την επίτευξη ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης 2,5% απαιτούσε το β’ εξάμηνο του χρόνου η ανάπτυξη να φτάσει σε μέσα επίπεδα το 2,8%, κάτι που κρίθηκε ανέφικτο υπό τις παρούσες συνθήκες. Μετά την αναθεώρηση των στόχων για το 2024, ήταν αυτονόητο ότι θα έπρεπε να γίνουν προσαρμογές και για το 2025, χρονιά κατά την οποία η οικονομία αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,3% και πάλι με μοχλό τα χρήματα του Ταμείου Ανάπτυξης.
Αναπόφευκτα, η απορία που μπαίνει στο μικροσκόπιο των αναλυτών, αλλά και του ίδιου του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, είναι «πού πηγαίνουν τα λεφτά του Ταμείου» και με πιο ρυθμό υλοποιούνται τα επενδυτικά σχέδια που επιλέχθηκαν να χρηματοδοτηθούν. Την ίδια στιγμή πλανάται το ερώτημα αν οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στα επενδυτικά προγράμματα του ΤΑΑ, εξασφάλισαν τις επιδοτήσεις για τα έργα που εγκρίθηκαν, αναβάλλοντας άλλα σχέδια που θα χρηματοδοτούσαν οι ίδιες.
Ο ρόλος των υπουργείων και οι ευθύνες
Για την επιτάχυνση των προγραμμάτων και των επενδύσεων που θα δώσουν ώθηση στην οικονομία καθοριστικός είναι ο ρόλος του δημόσιου τομέα καθώς κλήθηκε να διαχειριστεί το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του Ταμείου.
Αρα οι ευθύνες για την υλοποίηση (ή τις καθυστερήσεις) και την πολλαπλασιαστική επίδραση των επενδύσεων που περίμεναν όλοι αλλά ακόμη δεν έχουμε δει στην ανάπτυξη της οικονομίας έχουν ονοματεπώνυμο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία -τον κατάλογο των 100 μεγαλύτερων αποδεκτών των πόρων και ενισχύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης- ο οποίος αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του κυβερνητικού σχεδίου «Ελλάδα 2.0», τη μερίδα του λέοντος από δημόσιους φορείς έχει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας που διαχειρίζεται προγράμματα συνολικού ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Ανάμεσα τους είναι το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», η «Δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας», η «Υποστήριξη πράσινης μεταποίησης και τροφίμων – ανάπτυξης τεχνολογίας και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα» κλπ.
Ακολουθεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών με τη χρηματοδότηση έργων ύψους 1,46 δισ. ευρώ. Ανάμεσα τους είναι ο «Αυτοκινητόδρομος Ε65 – Βόρειο τμήμα», ο «ΒΟΑΚ», η «ψηφιοποίηση των αρχείων του κράτους», η «οργανωτική μεταρρύθμιση στον τομέα των σιδηροδρόμων.
Πόροι ύψους 1,45 δισ. ευρώ κατευθύνονται στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης μέσα από σειρά δράσεων και ενισχύσεων όπως ο «ψηφιακός μετασχηματισμός αγροδιατροφικού τομέα, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, Υγείας κλπ.»
Πόρους πάνω από 1 δισ. ευρώ διαχειρίζεται το υπουργείο Υγείας με έργα όπως η υλοποίηση του εθνικού προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης», το νοσοκομεία Θεσσαλονίκης «Παπανικολάου», οι ανακαινίσεις και εκσυγχρονισμός νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα κλπ.
Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας διαχειρίζεται 588 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της αντιπυρικής και αντιπλημμυρικής προστασίας.
Το υπουργείο Πολιτισμού κατανέμονται 447 εκατ. ευρώ με επιδοτήσεις για τα πρόσθετα έργα ανάδειξης και διαφύλαξης της Ακρόπολης, τη δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών, ενάλιων αρχαιοτήτων στον Πειραιά κλπ.
Οι μεγάλες εταιρείες
Στις εταιρείες, οι μεγαλύτερες επιδοτήσεις καταναμέθηκαν σε έργα ενέργειας, ΑΠΕ, κατασκευές-ακίνητα, Real Estate, τουρισμό και τηλεπικοινωνίες.
Ενέργεια – ΑΠΕ
Από τις εταιρείες το μεγαλύτερο κομμάτι των ενισχύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 385,2 εκατ. ευρώ πάει στον ΔΕΔΔΗΕ για την αναβάθμιση του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας σε δασικές περιοχές για την αποτροπή πυρκαγιών, την υπογειοποίηση και αναβάθμιση του δικτύου διανομής κλπ.
Ο ΑΔΜΗΕ λαμβάνει χρηματοδοτήσεις 303,1 εκατ. ευρώ για την προώθηση ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών και αναβάθμιση του συστήματος μεταφοράς κλπ.
Η Φοίβη Ενεργειακή και η Αιολική Βερμίου χρηματοδοτούνται με δάνεια από 184 και 182,2 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
Η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗ λαμβάνει χρηματοδότηση ύψους 250 εκατ. ευρώ για το έργο της αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία.
Η ΔΕΗ έχει λαμβάνειν δανειακή στήριξη ύψους 204 εκατ. ευρώ.
Tο Αμύνταιο Φωτοβολταϊκό Πάρκο, η κοινή εταιρεία ΔΕΗ και RWE χρηματοδοτείται συνολικά με περίπου 241 εκατ. ευρώ.
H ΕΓΝΑΤΙΑ WIND Ενεργειακή χρηματοδοτείται με δάνεια 58 εκατ. ευρώ, η Lidl με 56,4 εκατ. ευρώ.
H SOLARLAB, θυγατρική της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, θα λάβει χρηματοδότηση 49,3 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η SUNRIDER ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕ, εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ θα λάβει χρηματοδότηση (δανειακή στήριξη) 40,9 εκατ. ευρώ
Η NEW NE SOLAR DEVELOPMENTS THREE 3 ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕ (ελληνική θυγατρική της αμερικανικής National Energy), που εξειδικεύεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα λάβει χρηματοδότηση (δανειακή στήριξη) 35,4 εκατ. ευρώ.
Η ΚΑΡΑΤΖΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ θα λάβει χρηματοδότηση για έργα ΑΠΕ στη Θεσσαλία ύψους 106 εκατ. ευρώ, από Δανειακή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η FULGOR ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΛΩΔΙΩΝ, θυγατρική της Ελληνικά Καλώδια, θα λάβει δανειακή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 25,175,000 ευρώ.
Ξενοδοχειακές υπηρεσίες
Η Olympic Εμπορικές και Τουριστικές επιχειρήσεις επιδοτείται για τη δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και λαμβάνει και δανειακή στήριξη συνολικού ύψους 269,3 εκατ. ευρώ.
H IKOS KISSAMOS, θυγατρική του ομίλου SANI/IKOS που έχει αναλάβει την κατασκευή του Ikos Kissamos Resort στην Κρήτη θα λάβει χρηματοδότηση 49,2 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη.
H ΓΚΟΛΦ ΡΕΖΙΝΤΕΝΣΙΣ ΑΕΞΤ, που παρέχει ξενοδοχειακές υπηρεσίες θα λάβει χρηματοδότηση 42,5 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη
Η ΣΑΝΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Α.Ε. (Sani Resort), που προσφέρει υπηρεσίες φιλοξενίας θα λάβει χρηματοδότηση 39,8 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη.
Η GRAND HOTEL SUMMER PALACE AE που προσφέρει υπηρεσίες φιλοξενίας, θα λάβει χρηματοδότηση 37,9 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη.
Η ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ θα λάβει 25,6 εκατ. ευρώ σε δάνειο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Κατασκευές – Ακίνητα – Real Estate
Ο ΟΣΕ για τα έργα του Προαστιακού σιδηροδρόμου στη Δυτική Αττική και τον ψηφιακό του μετασχηματισμό επιχορηγείται συνολικά με 181 εκατ. ευρώ.
Η ΕΝΙΠΕΑΣ Α.Ε., τεχνική εταιρεία λαμβάνει δάνειο ύψους 170 εκατ. ευρώ, η Autohellas είναι στους 100 δικαιούχους με 150 εκατ. ευρώ.
Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ και ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ χρηματοδοτείται με δάνεια ύψους 109,9 εκατ. ευρώ.
H εταιρεία THE GRID που αφορά στο νέο συγκρότημα γραφείων στο Μαρούσι χρηματοδοτείται με δάνεια 61,9 εκατ. ευρώ.
H IQ Athens της Dimand δανειοδοτείται με 60,7 εκατ. ευρώ.
Τηλεπικοινωνίες
Η ΤΕΡΝΑ FIBER χρηματοδοτείται με δάνεια ύψους 129,6 εκατ. ευρώ.
Ο ΟΤΕ χρηματοδοτείται με δάνεια ύψους 93,7 εκατ. ευρώ.
Η UNITED FIBER, θυγατρική της UNITED GROUP (Nova), που εξειδικεύεται στην ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών, θα λάβει χρηματοδότηση 49,593,623 ευρώ από Δανειακή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Βιομηχανία
Η Ελληνικός Χρυσός χρηματοδοτείται με 200 εκατ. ευρώ.
Η Sunlight Group δανειοδοτείται με 59,6 εκατ. ευρώ.
Η SUNLIGHT TECHNOSYSTEMS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (θυγατρική του Sunlight Group), που ειδικεύεται στον σχεδιασμό βιομηχανικών προϊόντων, θα λάβει χρηματοδότηση 37,800,279 ευρώ από Δανειακή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Φάρμακα
Η φαρμακοβιομηχανία DEMO χρηματοδοτείται συνολικά με 109,9 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του clawback αλλά και με δάνεια.
Ναυτιλία
Η ATTICA Συμμετοχών χρηματοδοτείται με 67,9 εκατ. ευρώ.
Σουπερμάρκετ
Η ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΥΠΕΡΑΓΟΡΕΣ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (σουπερμάρκετ Σκλαβενίτης) θα λάβει χρηματοδότηση 37,9 εκατ. ευρώ από Δανειακή στήριξη.
Η ΜΕΤΡΟ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΙΔΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ (αλυσίδα σουπερμάρκετ μετρό), θα λάβει δανειακή στήριξη 24,6 εκατ. ευρώ.