Σε τι συμφωνούν οι ρώσοι και οι ουκρανοί στρατηγοί, παρά την αβυσσαλέα, πλέον, εχθρότητα που τους χωρίζει; Στο ότι το θέατρο του πολέμου είναι, πλέον, διαφορετικό. «Καθώς οι κορυφαίοι ρώσοι και ουκρανοί στρατηγοί αξιολογούν τα πεδία μαχών ύστερα από σχεδόν δύο βάναυσα χρόνια αδιέξοδου πολέμου “θέσεων” (positional warfare) αντλούν τα ίδια διδάγματα: τα τανκς, τα επανδρωμένα αεροσκάφη και οι παραδοσιακές δυνάμεις ελιγμού είναι εύκολοι στόχοι, ενώ προηγμένα drones και ψηφιακά συστήματα διαχείρισης μάχης μπορούν να έχουν καθοριστικό αντίκτυπο», γράφει σε ανάλυσή του ο Ντέιβιντ Ιγκνάσιους.
«Η Ρωσία κατέληξε να συνειδητοποιήσει αυτό που η Ουκρανία αναγνώρισε πριν από περισσότερο από έναν χρόνο: ότι πρόκειται για έναν “πόλεμο αλγορίθμων”, στον οποίο η ψηφιακή νοημοσύνη και τα συστήματα στόχευσης έγραψαν εκ νέου τους κανόνες της ένοπλης σύρραξης. Η αποκαλούμενη “ομίχλη του πολέμου” που βίωναν οι διοικητές επί αιώνες έχει διαλυθεί. Στα εσχάτως διαυγή πεδία μαχών οι κινήσεις μεγάλων μονάδων είναι άμεσα ορατές και ευάλωτες», προσθέτει ο γνωστός αρθρογράφος της Washington Post (και συγγραφέας έντεκα κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων, ένα εκ των οποίων, «Η Πλεκτάνη», μεταφράστηκε και στα ελληνικά).
Ο Ιγκνάσιους εξηγεί πως αυτή η αποκαλυπτική ματιά στις εκτιμήσεις του ρωσικού και του ουκρανικού στρατού κατέστη δυνατή χάρη σε σχόλια που δημοσιεύθηκαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες από δύο βετεράνους διοικητές, τον στρατηγό Γιούρι Μπαλουγιέβσκι, πρώην αρχηγό του γενικού επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, και τον στρατηγό Βαλέρι Ζαλούζνι, μέχρι πρότινος επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.
Δημοσιεύτηκαν αντίστοιχα στο Army Standard, ένα ρωσικό έντυπο, και στον ιστότοπο του ουκρανικού υπουργείου Αμυνας. Στον Ιγκνάσιους τα σχόλια επισημάνθηκαν από τον Κέβιν Ράιαν, έναν απόστρατο ταξίαρχο του αμερικανικού στρατού ξηράς που υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος των ΗΠΑ στη Μόσχα και στη συνέχεια δίδαξε στο Χάρβαρντ. Μετέφρασε τα άρθρα και τα διένειμε σε ειδικούς στη Ρωσία.
Ο Βαλέρι Ζαλούζνι προέβη σε παρόμοια σχόλια για τη σημασία των drones και της τεχνολογίας, γενικότερα, σε μια συνέντευξη που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο στον Economist, ενώ υποστήριξε και σε πρόσφατο άρθρο του στο CNN ότι θα καταφέρει να νικήσει τους Ρώσους με την τεχνολογία. Ομως η ρωσική ανάλυση είναι καινούργια και αξιοσημείωτη, σύμφωνα με τον έμπειρο αρθρογράφο της Washington Post.
Οσον αφορά τα ίδια συμπεράσματα των δύο στρατηγών έπειτα από σχεδόν μία διετία πολέμου, αμφότεροι αναγνωρίζουν ότι καμία συγκέντρωση στρατευμάτων, ανεξάρτητα από το μέγεθός της, δεν μπορεί να μην εντοπιστεί και να μην αναγνωριστεί από τα πανταχού παρόντα μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα αναγνώρισης και τους δορυφόρους.
«Η επανάσταση όσον αφορά την τακτική που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουκρανία υπογραμμίζει γιατί μια αποτυχία του Κογκρέσου να εγκρίνει τη συνεχιζόμενη στρατιωτική υποστήριξη του Κιέβου από τις ΗΠΑ θα ήταν τόσο καταστροφική. Καθώς η Ρωσία αποκτά ολοένα μεγαλύτερη κυριαρχία στον ψηφιακό πόλεμο, ο Ζαλούζνι ανησυχεί ότι η Ουκρανία παρακωλύεται από την “εξάντληση των αποθεμάτων πυραύλων και πυρομαχικών των εταίρων μας” και από “τη δυσκολία των συμμάχων μας στον καθορισμό των προτεραιοτήτων υποστήριξης”», γράφει ο Ιγκνάσιους.
Από την πλευρά της Ρωσίας, ο Γιούρι Μπαλουγιέφσκι υποστηρίζει ότι η λεγόμενη ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία ήταν «μια άνευ προηγουμένου δοκιμή κυριολεκτικά όλων των συνιστωσών των στρατιωτικών υποθέσεων και της στρατιωτικής δομής». Ο πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων απηχεί απόψεις πολλών δυτικών σχολιαστών που υποστήριξαν ότι η άμυνα υπερίσχυσε της επίθεσης στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον ρώσο στρατηγό, «η αεράμυνα κατάφερε έναν απροσδόκητο θρίαμβο επί της πολεμικής αεροπορίας» η οποία «απώλεσε την ικανότητα να επιχειρεί μαζικά πάνω από εχθρικό έδαφος» και, μάλιστα, πρέπει να πετάει «με προσοχή πάνω από τη δική της επικράτεια».
Τα άρματα μάχης «κατέστησαν εκ των κύριων θυμάτων» στο πεδίο καθώς είναι πολύ εύκολος ο εντοπισμός τους, όπως και το να πληγούν με επιτυχία, ενώ αποδείχτηκαν και ιδιαίτερα ευάλωτα στις νάρκες. Παρομοίως, «η αδυναμία συγκέντρωσης στρατευμάτων… μας αναγκάζει να διεξάγουμε πολεμικές επιχειρήσεις με μικρές μονάδες και μεμονωμένα οχήματα μάχης».
Ο Μπαλουγιέφσκι παραδέχεται επίσης ότι τα ρωσικά οπλικά συστήματα υστερούν σε πολλά σε σχέση με τα Δυτικά, γράφοντας, μάλιστα, πως «η ποιοτική υπεροχή του πυροβολικού του ΝΑΤΟ είναι εμφανής». Η Ουκρανία «αποκάλυψε σημαντική υστέρηση στα ρωσικά συστήματα πυροβολικού και πυραύλων και απαιτείται ριζικός επανεξοπλισμός τα επόμενα χρόνια».
Οι νικητές σε αυτόν τον πόλεμο είναι αναμφίβολα τα drones. «Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν κατακτήσει γρήγορα και άνευ όρων τον εναέριο χώρο», υποστηρίζει ο Μπαλουγιέφσκι ενώ και ο Ζαλούζνι συμφωνεί ότι «τα μη επανδρωμένα συστήματα, μαζί με άλλους νέους τύπους όπλων, είναι σχεδόν το μόνο μέσο για να βγούμε» από το τέλμα του πολέμου των χαρακωμάτων.
Ο Ζαλούζνι εκφράζει επίσης τη δυσαρέσκειά του για την αριθμητική υπεροχή της Ρωσίας και την «αδυναμία της Ουκρανίας… να βελτιώσει την κατάσταση στελέχωσης των Αμυντικών Δυνάμεων χωρίς την εφαρμογή χρήση αντιδημοτικών μέτρων», όπως η γενική επιστράτευση. Οπως δεν παραλείπει να αναφέρει ο Ιγκνάσιους, η διαφωνία του ουκρανού αρχιστράτηγου με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι σχετικά με την ανάγκη μιας τέτοιας συνολικής κινητοποίησης είναι ένας από τους λόγους της πρόσφατης έντασης μεταξύ των δύο ανδρών – και της ετοιμότητας του ουκρανού προέδρου να αποπέμψει τον Ζαλούζνι (σ.μτφ.: όπερ και εγένετο την Πέμπτη 8/2).
«Η Ουκρανία, όπως έγραψα μετά την επίσκεψή μου στο Κίεβο τον Οκτώβριο, είναι εξουθενωμένη από τον πόλεμο και αιμορραγεί αργά. Ο Ζαλούζνι αναγνωρίζει σιωπηρά αυτή την κόπωση από τον πόλεμο, τασσόμενος υπέρ της αυξημένης χρήσης μη επανδρωμένων συστημάτων για τη “μείωση του επιπέδου των απωλειών… τη μείωση του βαθμού συμμετοχής των παραδοσιακών μέσων καταστροφής… [και] την περιορισμένη χρήση εξοπλισμού βαρέος τύπου”», συνοψίζει ο Ιγκνάσιους.
Γι’ αυτό οι ΗΠΑ πρέπει όχι μόνο να συνεχίσουν να υποστηρίζουν στρατιωτικά τους μαχόμενους Ουκρανούς, αλλά και να εξειδικεύσουν αυτήν την υποστήριξη, προμηθεύοντας το Κίεβο με όπλα υψηλής τεχνολογίας που μπορούν όντως να αλλάξουν τα δεδομένα στο πεδίο.
«Τα όπλα που έχουν προκαλέσει ατελείωτες συζητήσεις, όπως τα τανκς και τα μαχητικά F-16, είναι λιγότερο σημαντικά από τα drones, τα αντιαεροπορικά συστήματα και τους παρεμβολείς (jammers) ηλεκτρονικού πολέμου. Τα καλύτερα όπλα σήμερα, συμφωνούν οι ρώσοι και ουκρανοί στρατηγοί, μπορεί να είναι μικρά, φθηνά συστήματα, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου FPV που πετούν σε στόχους ωσάν μικροσκοπικοί βομβιστές αυτοκτονίας και ενδεχομένως να είναι σχεδόν αδύνατο να αναχαιτιστούν. Το ανατριχιαστικό γεγονός είναι ότι αυτοί οι σιωπηλοί δολοφόνοι μπορούν να αγοραστούν και να χρησιμοποιηθούν από σχεδόν οποιονδήποτε μαχητή, οπουδήποτε στη Γη. Πρόκειται, όπως συμφωνούν οι στρατηγοί, για μια νέα αρχή όσον αφορά τη διεξαγωγή του πολέμου», καταλήγει ο αρθρογράφος της Washington Post.