Συγκέντρωση συμπαράστασης στο Ορλάντο, για τα θύματα της Βαρκελώνης | Getty Images
Θέματα

Ποια πόλη είναι η «βασίλισσα» των διαδηλώσεων;

Από τις φιλοδημοκρατικές συνάξεις διαμαρτυρίας στο Χονγκ Κονγκ μέχρι τις ακροδεξιές και τις αντιφασιστικές πορείες στις ΗΠΑ, διαδηλώσεις εμφανίζονται καθημερινά σε δημόσιους χώρους, σε όλον τον κόσμο - αλλά ξέρουμε σε ποια πόλη γίνονται οι περισσότερες; Ποια θέση έχει στην κατάταξη η Αθήνα;
Σπύρος Σεραφείμ

Από τις ρατσιστικές πορείες στο Σάρλοτσβιλ μέχρι τις αντιπυρηνικές διαδηλώσεις στο Τόκιο,  εκατοντάδες διαδηλώσεις λαμβάνουν χώρα καθημερινά στους δημόσιους χώρους και δρόμους των πόλεων αυτού του κόσμου. Οι δρόμοι κλείνουν, οι δυνάμεις ασφαλείας είναι σε ετοιμότητα με τα κλομπ ανά χείρας και τις ασφυξιογόνες μάσκες στα πρόσωπα. Στις χειρότερες περιπτώσεις, όταν οι καταστάσεις εκτρέπονται και ξεκινούν οι ταραχές, άνθρωποι τρώνε ξύλο και συλλαμβάνονται – όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά και όχι αντίστοιχα υπό αυτόν τον συνδυασμό. Για να μη συζητήσουμε για τις στιγμές που μπορεί να υπάρχουν και νεκροί. Στη Βενεζουέλα, για παράδειγμα.

«Υπάρχει μια ξεκάθαρη αίσθηση ότι ο αριθμός των διαδηλώσεων σε όλο τον κόσμο αυξάνεται, αλλά κανείς δεν ξέρει πραγματικά», λέει η καθηγήτρια Ντονατέλα ντέλα Πόρτα του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών της Φλωρεντίας. «Είναι αξιοσημείωτο, όμως, ότι φαίνεται να υπάρχουν περισσότερες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ακροδεξιών», σημειώνει η ίδια.

Σύμφωνα με τον Guardian, δεν υπάρχει κάποια ενιαία βάση δεδομένων η οποία να συγκεντρώνει επίσημες πληροφορίες για διαδηλώσεις στις διάφορες πόλεις του κόσμου. Τα λογής αυτοματοποιημένα συστήματα, όπως το πρόγραμμα Global Data on Events Language and Tone, όπως και το ολοκληρωμένο Σύστημα Εγκαιρης Προειδοποίησης Κρίσεων, παρέχουν πληροφορίες στο Διαδίκτυο σχετικά με τις διαμαρτυρίες που γίνονται κάθε λεπτό στη Γη. Ομως, η έρευνα έδειξε ότι υπολείπονται σε αξιοπιστία, αφού συχνά καταγράφεται το ίδιο γεγονός αρκετές φορές.

Αφού ο Guardian επικοινώνησε με τις αστυνομικές υπηρεσίες σε όλον τον κόσμο, ένας πιθανός υποψήφιος για τη νούμερο ένα θέση της «πόλης με τις περισσότερες διαδηλώσεις» είναι το Χονγκ Κονγκ. Καθώς αγωνίζεται να διατηρήσει την αυτονομία του από το Πεκίνο, οι Αρχές κατέγραψαν εκεί 11.854 δημόσιες συγκεντρώσεις και 1.304 δημόσιες πορείες, το 2016.

Το Χονγκ Κονγκ στους δρόμους, ως συμπαράσταση στον Τζόσουα Γουόνγκ και άλλους δύο ηγέτες του «κινήματος της Ομπρέλας» (REUTERS/Tyrone Siu)

Το κράτος τού Χονγκ Κονγκ απαιτεί άδεια για όλες τις δημόσιες συναθροίσεις που θα μαζέψουν περισσότερα από πενήντα άτομα, ενώ για τις πορείες χρειάζεται άδεια ακόμα κι αν πάνε τριάντα άνθρωποι – όλοι κι όλοι. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι δεν είναι σαφές πόσες είναι πραγματικά διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, αφού μπορεί και να μη δηλώνονται επίσημα. Αλλά η απότομη άνοδος -από 6.029 το 2015, σε 13.158 το 2016- δείχνει ότι πολλές από αυτές τις άδειες που εκδίδονται είναι για διαδηλώσεις με πολιτικό περιεχόμενο.

Μεξικανοί διαμαρτύρονται για τη συμφωνία NAFTA (REUTERS/Carlos Jasso)

Από τις πόλεις που απάντησαν στο αίτημα του Guardian για την παρουσίαση επίσημων στοιχείων, η Πόλη του Μεξικού είχε τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό διαμαρτυριών. Η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Ασφάλειας της Πόλης του Μεξικού ανέφερε 7.011 διαδηλώσεις το 2016, από 9.111 διαδηλώσεις το 2014. Πολλές διαδηλώσεις εκεί είναι ένα εγγενές μέρος των πολιτικών διαπραγματεύσεων και, εννοείται, διαμαρτυριών, οργανωμένες από ομάδες όπως η Ενωση των Εκπαιδευτικών και η Οργάνωση των Καταληψιών, Antorcha Campesina. Δράση στους δρόμους αναλαμβάνουν και οι Paracaidistas – σημαίνει «αλεξιπτωτιστές», επειδή είναι σαν να πέφτουν όπως τα «αλεξίπτωτα» σε ακατοίκητη γη για να την καταπατήσουν. Οι άνθρωποι εκεί, εάν έχουν δουλειά ή μια σημαντική υποχρέωση, μπορούν και να προσλαμβάνουν κάποιους οι οποίοι μπορούν να διαδηλώσουν… στη θέση τους. Το οποίο, στα αλήθεια, υπέχει όλα τα χαρακτηριστικά των fake news.

Αντίστοιχα, πολλοί Νοτιοαφρικανοί πιστεύουν ότι στη χώρα τους γίνονται οι περισσότερες διαδηλώσεις, σύμφωνα με τον ανεξάρτητο ερευνητή Ντέιβιντ Μπρους στο Γιοχάνεσμπουργκ. Μια ανάλυση των δεδομένων του Μπρους και μια μελέτη τού Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ -βασίστηκε σε αστυνομικές αναφορές- εκτιμά ότι έγιναν 3-4.000 διαδηλώσεις -στην περιοχή του Γιοχάνεσμπουργκ- μέσα σε δώδεκα μήνες, έως και τον Μάρτιο του 2016. Παρόλο που δεν είναι αρκετά αυτά για να καταστεί το Γιοχάνεσμπουργκ η πόλη με τις περισσότερες διαδηλώσεις σε όλον τον κόσμο, η Νότια Αφρική βρίσκεται σε ανοδική τάση – η Αστυνομία ανέφερε 14.693 διαμαρτυρίες σε εθνικό επίπεδο το διάστημα 2015/2016, από 12.058 το 2011/2012.

Αλλη μια αντιφασιστική συγκέντρωση στο Βερολίνο – εκδηλωτικοί διαδηλωτές απέναντι σε σιδερόφραχτες δυνάμεις ασφαλείας (REUTERS/Christian Mang)

Ο αδιαφιλονίκητος ευρωπαίος πρωταθλητής της διαδήλωσης είναι το Βερολίνο, με περίπου 5.000 διαδηλώσεις το 2016, σύμφωνα με το Τμήμα Εσωτερικών Υποθέσεων. Αυτές περιλάμβαναν πορείες υπέρ ή κατά των προσφύγων, διαδηλώσεις νεοναζί, αριστερές πορείες για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς και διαμαρτυρίες κατά της Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Εταιρικής Σχέσης (TTIP).

Η Μαδρίτη «είδε» 1.983 συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2016, σύμφωνα με την El País, ενώ το 2013 είχαν γίνει 4.354 – πάντως, όλες είχαν ως αφετηρία τη διαμαρτυρία για την οικονομική λιτότητα.

Η Χάγη είχε 1.500 διαδηλώσεις το 2016, πέντε φορές περισσότερες από το 2002, σύμφωνα με την ολλανδική ημερήσια εφημερίδα AD. Η εφημερίδα αποδίδει την άνοδο στην αυξανόμενη πόλωση της ολλανδικής κοινωνίας. Ενας εκπρόσωπος της πόλης του Αμστερνταμ δήλωσε ότι οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας υπερδιπλασιάστηκαν εκεί, τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η πόλη έχει καταγράψει 400 μέχρι σήμερα, εν έτει 2017.

Τα ΜΑΤ, α λα γαλλικά, έτοιμα να αντιμετωπίσουν άλλη μια διαδήλωση στην πόλη του φωτός (REUTERS/Charles Platiau)

Εν τω μεταξύ, η αστυνομία του Παρισιού ανέφερε 2.383 διαδηλώσεις το 2016, αλλά  δήλωσε ότι ο αριθμός των ανθρώπων που κατεβαίνουν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για κάτι, έπεσε κατά πολύ έπειτα από τις τρομοκρατικές επιθέσεις τού Νοεμβρίου 2015.

Ο αριθμός των διαδηλώσεων έπεσε επίσης και στην Αθήνα. Στην πρωτεύουσα μας έγιναν 1.134 διαδηλώσεις το 2016, σε σύγκριση με τις 1.594 του 2013, σύμφωνα με την Ελληνική Αστυνομία. Και εδώ, οι περισσότερες συγκεντρώσεις και πορείες έχουν γίνει με αφορμή -τι άλλο;- το τέρας της λιτότητας.

Στην Ελλάδα, όποιος θέλει, ανεξαρτήτως αριθμού άλλων συμμετεχόντων, μπορεί να πραγματοποιήσει διαδήλωση στους δρόμους κάθε πόλης (ΜΠΑΛΤΑΣ ΚΩΣΤΑΣ/InTimeNews)

Στην Αυστραλία, στο Σίδνεϊ, είχαν 405 διαδηλώσεις το 2016 – συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έγιναν ως διαμαρτυρία κατά του νόμου που επιβάλλει ρολά στα μπαρ νωρίς – ο αντίστοιχος «νόμος Παπαθεμελή», με άλλα λόγια.

Αλλη μια διαδήλωση κατά του Τραμπ στη Νέα Υόρκη (REUTERS/Stephen Yang)

Αλλες πόλεις -συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης- δεν απάντησαν στις σχετικές ερωτήσεις του Guardian, οπότε δεν έχουμε τα στοιχεία για τις διαδηλώσεις και τις πορείες που έγιναν εκεί. Πάντως, σύμφωνα με το Consortium Crowd Counting, το οποίο έχει ως έργο την καταγραφή και τις εκτιμήσεις συγκέντρωσης ανθρώπων που διαμαρτύρονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 54,5% όλων των διαδηλώσεων που κατεγράφησαν το 2017 ήταν κατά του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η αστυνομία της Ουάσιγκτον ανέφερε 964 διαδηλώσεις το 2016 και 731 από τις αρχές Αυγούστου του τρέχοντος έτους. Εννοείται ότι σε ολόκληρο τον κόσμο γίνονται και συγκεντρώσεις συμπαράστασης, ολονυχτίες για θύματα κάποιας τρομοκρατικής ενέργειας.

Παρόλο που πολλές πόλεις – όπως το Βερολίνο, η Πόλη του Μεξικού και το Παρίσι – απαιτούν άδειες για να γίνουν διαδηλώσεις, άλλες -όπως το Αμστερνταμ- απαιτούν μόνο την απλή ενημέρωση των Αρχών από τους διοργανωτές κάθε δημόσιας συγκέντρωσης. Οπου και η μη πληροφόρηση για μια επερχόμενη διαδήλωση, μπορεί να είναι από μόνη της μια ισχυρή μορφή διαμαρτυρίας.