| © Mondadori/ Getty Images/ Ideal Image
Θέματα

Ραφαέλα Καρά: Πόσα δεν ξέραμε (ή δεν υποπτευόμασταν) για αυτήν

Ηταν συντηρητική ή αριστερή; Ηταν πράγματι ξανθιά ή λανσάρησε πανευρωπαϊκά το ντεκαπάζ; Μιλούσε ελληνικά και τι σχέση είχε με την Ελλάδα; Τι μας δίδαξε; Μια άλλη ματιά στην επιδραστικότερη τηλεπερσόνα - καλλιτέχνη της Ευρώπης των τελευταίων δεκαετιών
Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης

Το τραγούδι είναι και θέαμα! Είναι και χορός! Τής είχε κολλήσει αυτή η ιδέα από τότε που έβλεπε τα παλιά ασπρόμαυρα μιούζικαλ του Χόλιγουντ. Την Τζίντζερ Ρότζερς. Την Σιντ Τσάρις. Αργότερα και την Σίρλεϊ ΜακΛέιν. Ακόμη και την Κάρμεν Μιράντα με τους ανανάδες στο κεφάλι.

Αυτή την ιδέα έριξε στην ιταλική τηλεόραση, στην RAI 1 για την ακρίβεια, και επέμενε να την κάνει πράξη η Ραφαέλα Καρά. Και όχι μόνον την έκανε πράξη. Την έκανε και στιλ. Και μόδα τηλεοπτική. Με ένα κορμί φιδίσιο τυλιγμένο σε αστραφτερά «κορμάκια», που χόρευε λικνιστικά ή… ξεβιδωτικά ό,τι τραγουδούσε η «ξανθή κεφαλή με το μεγάλο ταλέντο», όπως την χαρακτήρισαν αργότερα (ναι, και αυτό).

Αν η τηλεόραση και το θέαμα (έστω και από τον καναπέ) τής χρωστάνε, πρώτα, κάτι, είναι αυτό. Οτι τα πάντρεψε εντυπωσιακά. Και κατάφερε να σαγηνεύσει, σαν υπερκινητικός θηλυκός φακίρης με λαμέ, τον μεγαλύτερο αριθμό τηλεθεατών της Ιταλίας.

Ομως, η Ραφαέλα Καρά κατάφερε κάτι παραπάνω. Το δίδαξε αυτό το πάθος της για το θέαμα του μιούζικαλ. Που το ονειρευόταν συνεχώς για τρεις βδομάδες, βλέποντας κάθε απόγευμα το μιούζικαλ «Hair» στη Νέα Υόρκη. Κάποιοι συμπατριώτες της ακόμη λένε ότι και τις διάσημες αφέλειές της από τη μία πρωταγωνίστρια εκείνου του «Hair» τις… ξεπατίκωσε.

Αν η τηλεόραση και το θέαμα (έστω και από τον καναπέ) τής χρωστάνε, πρώτα, κάτι, είναι αυτό. Οτι τα πάντρεψε εντυπωσιακά. Ρώμη, 1974. (Photo by Mondadori via Getty Images)

Στο μεταξύ, το πιο διάσημο ιταλικό τηλεοπτικό σόου, το δικό της «Canzonissima», είχε φέρει στις μικρές οθόνες εκατομμυρίων Ιταλών, που τη λάτρευαν, όλα τα αστέρια του αγαπημένου και εκτός Ιταλίας (στην Ελλάδα να δείτε!) ιταλικού καντσόνε. Αυτές τις συνεντεύξεις δεν τις έδειξε η ΥΕΝΕΔ, όταν ντάλα Χούντα αποφάσισε να δείξει μονταρισμένα μόνον τα μουσικοχορευτικά νούμερα της Ραφαέλα, σε ένα ωριαίο «πακέτο».

Φοβήθηκε (η Χούντα) ότι θα δείξει και κάποιους καλλιτέχνες που ήταν γνωστοί για τις αριστερές τους πεποιθήσεις, μου είχε εξηγήσει παλιά ένα στέλεχος της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης. Ή έστω τις μη… δεξιές. Δεν είχαν ψάξει να δουν όμως τις πεποιθήσεις της ήδη σούπερσταρ Ραφαέλα, που από το 1958 που ξεκίνησε το «Canzonissima» ήταν είδωλο. Τόσο… είδωλο, που ήταν ακλόνητο από οποιονδήποτε, ακόμη και στην μάλλον συντηρητική RAI.

Κάποιοι συμπατριώτες της ισχυρίζονται ότι τις διάσημες αφέλειές της, τις ξεπατίκωσε από τη μία πρωταγωνίστρια του μιούζικαλ «Hair». Ιταλία 1970. (Photo by Mondadori via Getty Images)

Ούτε το Βατικανό δεν είχε καταφέρει να την «ξηλώσει», όταν έφτασε σχεδόν να την αφορίσει, σκανδαλισμένο από το… νωχελικό χάδι των χεριών της στο ελάχιστα γυμνό (στον αφαλό) φιδίσιο σώμα της ή για τα βινύλ χάδια της σε μια σειρά άντρες στο «Tuca Tuca», το 1971. Άλλο μεγάλο κεφάλαιο η σεξουαλική απελευθέρωση α λα ιταλικά, ή μάλλον α λα Ραφαέλα, που κατάφερε να την περάσει σε εκατομμύρια μέσω της μικρής οθόνης. Και, τελικά, δεν άνοιξε μύτη.

Θα τα πούμε και παρακάτω. Τι λέγαμε; Οτι η Ραφαέλα Καρά δίδαξε αυτό το είδος τηλεοπτικού σόου ως ουσιαστικά η πρώτη διδάξασα και η καλύτερη και επιδραστικότερη. Το δίδαξε και από τα επόμενα τηλεοπτικά σόου της, αλλά το δίδαξε ακόμη και στην Ισπανία και την TVE, όταν ύστερα από 21 δίσκους στα ισπανικά τής ζήτησαν να παρουσιάσει ειδικά αφιερώματα στο… στυλ της και απέκτησε τελικά και δικό της σόου στην TVE, το «¡Hola Raffaella!» (1992). Σκεφθείτε ότι έφτασε μέχρι και να συστήσει στο κοινό Καταλανούς καλλιτέχνες από το σόου της και να προτείνει – κάτι που είναι «μη, τζιζ» στην Ισπανία – και την καταλανική γλώσσα.

Δεν δίδαξε μόνον αυτά στις γυναίκες μεσογειακού ταμπεραμέντου. Αλλά και τα μαλλιά «αφέλειες σε παρένθεση». Και το ξανθό. Ναι, το ξανθό. Ακόμη και με μαύρες ρίζες. Αν αναζητάτε ακόμη τις απαρχές της μόδας του ντεκαπάζ, ψάξτε λίγο καλύτερα στο στυλ που πρότεινε, κυρίως στη… μελαχρινή Νότια Ευρώπη, η μελαχρινή… ξανθιά Ραφαέλα Καρά. Και να οι βαφές! Εντάξει, αργότερα το «αφέλειες σε παρένθεση» το φιλάρησε και έδωσε νέο θέμα στα μεσογειακά κομμωτήρια.

Χώρια τα «κορμάκια» και οι φόρμες πανταλόνα. Όχι ότι δεν ήταν της μόδας ήδη στα χρόνια των χίπις, αλλά τόσο κολλητά και βινύλ μόνον η Ραφαέλα κατάφερε να προτείνει, ανενδοίαστα. Και να φτάσουν να μπουν στα γυναικεία περιοδικά μόδας, όχι αστεία.

Η Ραφαέλα Καρά με την βετεράνο χορευτή και χορογράφο Τάκη Σαγιώρ, στην Αθήνα του 1977 (από το fb του)

Στα μέρη μας, η Ραφαέλα ήρθε χάρη στον αείμνηστο παραγωγό της (διεθνούς) Columbia Τάσο Φαληρέα – πατέρα των δυο αγοριών που κυκλοφορούν μουσικά με το όνομα Imam Baildi. Πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Γύρισε δύο σόου στην ΕΡΤ και έβγαλε και τον δίσκο «Σώου». Αλλά – το κυριότερο – έπαιξε, σε ένα επεισόδιο, στην πιο δημοφιλή τηλεοπτική σειρά της εποχής, το «Εκείνες κι εγώ». Σάλος. Για το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό που την λάτρευε ήδη για το «Canzonissima» από το 1970.

Επιδραστικότητα, είπατε; Εκεί να δείτε επιδραστικότητα. Γιατί νομίζετε ότι διδάχτηκε από κείνη η δική μας, Ρούλα Κορομηλά. Ή και η Άννα Βίσση, στο τηλεοπτικό της σόου. Ακόμη και οι συντελεστές του σόου του, αλλά και οι «τσαούσες» του μεγάλου Γιώργου Μαρίνου δεν παίρνει κανείς όρκο ότι δεν μελέτησαν εμβριθώς τα μαθήματα της Ραφαέλα.

Γι’ αυτό κι εκείνη μάς τραγούδησε στα ελληνικά – μιλούσε καλά και όχι σπαστά, όπως άλλες σταρ που το ετόλμησαν – την ιταλική επιτυχία της «53 53 456». Ώς «68 68 357», σε στίχους της Ρέτης Ζαλοκώστα, στιχουργού και τραγουδίστριας, που είχε μεταφέρει στα ελληνικά μεγάλες παγκόσμιες επιτυχίες όπως το «Ετος 2525» για τους δικούς μας Sounds από τη Νέα Σμύρνη, με τη φωνή του Τάκη Αντωνιάδη.

Αλλά ήθελε και να χορέψει. Ετσι, το 1978 κάλεσε στην RAI 1 και στο νέο σόου της «Ma che sera» τον Ντέμη Ρούσσο, για να τραγουδήσουν το «E così sia» και να χορέψουν συρτάκι (ή «Ζορμπά», αν θέλετε) ενώπιον εκατομμυρίων Ιταλών και όχι μόνον τηλεθεατών.

Πάντως, έτσι για να το σημειώσετε και αυτό, δεν ξέρουμε και πολλές τραγουδίστριες – παρουσιάστριες – τηλεπερσόνες που να είναι… σύνθημα σε τηλεπαιχνίδι. Και αυτό το κατάφερε εκείνη. Στην TVE, το παιχνίδι «Si fuera» είχε και έναν τηλεφωνικό διαγωνισμό για το κοινό. Στον οποίο ο παρουσιαστής καλούσε κάποιον από τον τηλεφωνικό κατάλογο και αν εκείνος απαντούσε με τη φράση «¡Hola Raffaella!», κέρδιζε. Σουξέ!

Με τον Φρανκ Σινάτρα στο «Εξπρές Φον Ράιαν» του σκηνοθέτη Μαρκ Χόμπσον, το 1965. Περιεργάζονται ένα μαργαριταρένιο κολιέ (Photo by Pierluigi Praturlon/Reporters Associati & Archivi/Mondadori Portfolio via Getty Images)

Τι λέγαμε πριν; Για τις πολιτικές της πεποιθήσεις, που διόλου δεν τις έλεγξε η Χούντα πριν την εδραιώσει στην ΥΕΝΕΔ. Κάποιοι θεωρούσαν ότι είναι απολιτίκ ή λίγο συντηρητική. Εκείνη τους άφηνε να πιστεύουν ό,τι θέλουν. Δεν είχε κρύψει, βέβαια, ότι ήταν ένθερμη θαυμάστρια του ηγέτη του ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος («Πι Τσι» για τους Ιταλούς), Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Ούτε ότι είχε γεννηθεί, ως Ραφαέλα Ρομπέρτα Πελόνι, στην «κόκκινη» Μπολόνια.

Και όμως. Συνέχισαν να την θεωρούν συντηρητική. Μέχρι που η αλήθεια ήρθε με μια βροντή: το περιοδικό «Interviú», το 1977, δημοσίευσε μία συνέντευξή της, όπου διαδήλωνε: «Πάντα ψηφίζω τους κομμουνιστές». Ούτε η «κόκκινη» Μίλβα τέτοια τόλμη!

Το απόκομμα από το περιοδικό «Interviú» (1977), στο οποίο η Καρά δηλώνει για πρώτη φορά απερίφραστα: «Πάντα ψηφίζω κομμουνιστές»

Το απόκομμα από εκείνη τη θρυλική δήλωσή της κυκλοφορεί ακόμη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάπως έτσι θα μπορούσε να κυκλοφορεί και το απόκομμα από την αντιστοίχων δηλώσεων συνέντευξή της στην «Αυγή»: «Το ιταλικό ΚΚ ξέρει να σέβεται τις συνήθειές μας, ακόμα και τις περίφημες ιταλικές παραξενιές. Δεν φτιάχνει σχήματα ζωής για να μας βάλει μέσα, κι έτσι, εγώ ας πούμε, μπορώ να φοράω τη γούνα μου μινκ, χωρίς καμία τύψη, και ομολογώ, αν ήμουν φτωχότερη, θα έμενα νηστική ένα χρόνο για να την αγοράσω».

Και κάτι ακόμη, διόλου ευκαταφρόνητο: είναι κάτι σαν «ιέρεια», σαν την Ντάνα Ιντερνάσιοναλ, ας πούμε, για τους απανταχού φαν του Διαγωνισμού της Γιουροβίζιον. Εως και «πρωθιέρεια», δηλαδή.

Στην εναρκτήρια βραδιά του Φεστιβάλ Τραγουδιού του Σαν Ρέμο, τον Φεβρουάριο του 2014 / EPA/CLAUDIO ONORATI

Oταν, λοιπόν, η Ιταλία επέστρεψε ύστερα από 13 χρόνια απουσίας από την Γιουροβίζιον, το 2011, έβαλε την Ραφαέλα να ανακοινώσει τη βαθμολογία της ιταλικής επιτροπής. Και το κοινό στην Esprit Arena του Ντίσελντορφ, αλλά και οι τηλεθεατές, ούρλιαξαν!

Με τον θάνατό της τώρα ένας χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης το είπε πετυχημένα: «Κάποτε, όσους ακούγαμε Ραφαέλα Καρά, μάς κοιτούσατε όπως σήμερα τους ανεμβολίαστους. Τώρα κλαίτε για κείνη». Μήπως δεν είχαν, ακόμη, ψάξει καλά το φαινόμενο Ραφαέλα;