Επειτα από πέντε μήνες ανηλεούς σφυροκοπήματος της Λωρίδας της Γάζας από τις πανίσχυρες ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ, τα ηγετικά στελέχη της Χαμάς που ζουν ακόμη, εξακολουθούν να υπερτερούν των κατώτερων διοικητών της οργάνωσης που εξοντώθηκαν από τους Ισραηλινούς. Ζωντανοί αλλά και ενεργοί εξακολουθούν να είναι, μεταξύ άλλων, ο Γιαχία Σινουάρ, ο ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, ο Μοχάμεντ Ντέιφ, ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της οργάνωσης, και ορισμένα ακόμα ηγετικά στελέχη που φέρουν ευθύνη για τις σφαγές της 7ης Οκτωβρίου, συνέπεια του οποίου υπήρξε ο πόλεμος που εξακολουθεί να μαίνεται.
Ωστόσο οι απώλειες στις ανώτερες και ανώτατες βαθμίδες της οργάνωσης αυξάνονται σταδιακά, καθώς φαίνεται να μειώνονται οι επιλογές (τις προηγούμενες ημέρες κυκλοφόρησαν αναφορές σύμφωνα με τις οποίες κατά τη διάρκεια του περασμένου Σαββατοκύριακου, στο πλαίσιο αεροπορικής επιδρομής των Ισραηλινών, σκοτώθηκε ο Μαρουάν Ισα, γνωστός και ως «άνθρωπος-σκιά», νούμερο 3 της Χαμάς στη Γάζα). Επιπλέον το σχεδόν κράτος στη Γάζα που κυβερνούσε η Χαμάς έχει καταστραφεί και οι δυνάμεις της αποδεκατιστεί ενώ ο άμαχος πληθυσμός της Λωρίδας υφίσταται μια ολοένα πιο βαθιά ανθρωπιστική τραγωδία.
«Το Ισραήλ δεν έχει ακόμη επιτύχει όλους τους πολεμικούς του στόχους. Αλλά για τη Χαμάς, μια ισλαμιστική μαχητική ομάδα που ιδρύθηκε για να καταστρέψει το εβραϊκό κράτος, η νίκη περιορίζεται, πλέον, σε μεγάλο βαθμό σε ένα πράγμα: στην επιβίωση», γράφουν οι Νέρι Ζίλμπερ και Αντριου Ινγκλαντ των Financial Times.
Ειδικά όσον αφορά τους στόχους του Ισραήλ, «ας υποθέσουμε ότι όλη η Γάζα είναι ερειπωμένη, και κάποιος επιζών της Χαμάς, ένας τραυματισμένος στρατιώτης, στέκεται εκεί και υψώνει μια σημαία της Χαμάς — έχουν κερδίσει τον πόλεμο», ανέφερε σχετικά στην λονδρέζικη εφημερίδα ο Μίκα Κόμπι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος της Σιν Μπετ, της κύριας υπηρεσίας ασφαλείας του Ισραήλ. «Αυτό πιστεύουν».
Αυτή είναι και η πρόκληση για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος έχει επανειλημμένα ορκιστεί να «εξολοθρεύσει» τη Χαμάς. Οσο η ανώτατη ηγεσία και οι μαχητές της οργάνωσης παραμένουν ζωντανοί ή ελεύθεροι, ο ισραηλινός πρωθυπουργός δεν μπορεί να κάνει λόγο για «ολική νίκη», σύμφωνα με τα δικά του λόγια, και αυτό είναι πολύ πιθανό να θεωρηθεί ως αποτυχία από πολλούς στο Ισραήλ. Η εν λόγω κατάσταση αποτελεί πρόκληση και για τις χώρες – τις ΗΠΑ, το Κατάρ και την Αίγυπτο – που προσπαθούν να διαπραγματευτούν μια συμφωνία για κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των περισσότερων από 130 ισραηλινών ομήρων που κρατούνται ακόμα στη Γάζα.
Η Χαμάς επιμένει ότι σε οποιαδήποτε διευθέτηση θα πρέπει να προβλέπεται η απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Λωρίδα. Δεδομένου, όμως, ότι αυτοί οι όροι θα μπορούσαν να προσφέρουν μια σανίδα σωτηρίας στην αποδεκατισμένη οργάνωση ενώ βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σοβαρότερη απειλή της, ο Νετανιάχου απορρίπτει παρόμοιες απαιτήσεις, επαναλαμβάνοντας ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να διακόψει την επίθεσή του, μόνο για να απελευθερώσει τους ομήρους, συνεχίζοντας, όμως, αμέσως μετά την καταδίωξη του Γιαχία Σινουάρ και των λοιπών ηγετικών στελεχών της Χαμάς.
Αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η συνολική εικόνα για την οργάνωση είναι ζοφερή, όπως επισημαίνουν, αξιωματούχοι ασφαλείας του Ισραήλ αλλά και παλαιστίνιοι αναλυτές καθώς και διπλωματικές πηγές από διάφορες χώρες της Μέσης Ανατολής.
Παρότι οι όποιες εκτιμήσεις για τη δύναμη της Χαμάς είναι εξαιρετικά δύσκολες και επισφαλείς, σύμφωνα με τις υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ περισσότερα από 18 από τα 24 τάγματα της ισλαμιστικής οργάνωσης έχουν εξαρθρωθεί (ως τακτικές δυνάμεις μάχης) και περίπου οι μισοί από τους 40.000 μαχητές της είτε σκοτώθηκαν είτε έχουν τραυματιστεί.
Ομως η Χαμάς φέρεται να ισχυρίζεται ότι έχει χάσει μόλις 6.000 μαχητές ενώ οι αναλυτές των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών προβλέπουν και προειδοποιούν ότι η οργάνωση, ανεξάρτητα από τις απώλειές της έως σήμερα, θα είναι σε θέση να συνεχίσει μια «παρατεταμένη ένοπλη αντίσταση κατά τα επόμενα χρόνια», χρησιμοποιώντας το υπόγειο δίκτυο σηράγγων της για «να κρυφτεί, να ανακτήσει τις δυνάμεις της και να αιφνιδιάσει τους Ισραηλινούς».
Οσον αφορά τον πολιτικό έλεγχο που ασκούσε η οργάνωση στη βόρεια Γάζα και σε μεγάλα τμήματα του νότου «έχει σίγουρα διαβρωθεί. Οι ένοπλες συμμορίες αυξάνονται, ενώ ο νόμος και η τάξη έχουν καταρρεύσει σε όλον τον κατεστραμμένο θύλακα, όπου περισσότεροι από 31.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και το 80% των 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα σπίτια του από τότε που το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεσή του, σύμφωνα με τις παλαιστινιακές υγειονομικές αρχές», σημειώνουν οι δημοσιογράφοι των Financial Times.
Σύμφωνα με τους Ισραηλινούς, τα περισσότερα από τα τάγματα που έχουν απομείνει στη Χαμάς έχουν υποχωρήσει στην πόλη της Ράφα, στη νότια Γάζα, και στους προσφυγικούς καταυλισμούς Ντέιρ αλ Μπάλαχ και Νουσεϊράτ στην κεντρική Λωρίδα της Γάζας.
Το Ισραήλ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι σχεδιάζει να επεκτείνει την επίθεσή του στη Ράφα, παρά τις διεθνείς προειδοποιήσεις ότι θα έχει καταστροφικό αντίκτυπο στους 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους που έχουν καταφύγει στην πόλη. Την ίδια ώρα, παρά την απόλυτη καταστροφή, οι αξιωματούχοι της Χαμάς συνεχίζουν να προκαλούν δημοσίως τους εχθρούς τους, μιλώντας για «ανικανότητα» του Ισραήλ και «πυγμή» των μαχητών της οργάνωσης.
Ο Ισμαήλ Χανίγια, ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς με έδρα την Ντόχα, είπε σε τηλεοπτική ομιλία τον προηγούμενο μήνα, ότι οι Ισραηλινοί το μόνο που έχουν καταφέρει έως σήμερα είναι «να σκοτώσουν παιδιά και γυναίκες και ηλικιωμένους και να προκαλέσουν καταστροφές». «Αυτό θα τους περιμένει στη Ράφα στρατιωτικά» προειδοποίησε.
Οπως εξήγησε ένας άραβας διπλωμάτης, οι μαχητές της Χαμάς στο πεδίο πιστεύουν ότι «τα πηγαίνουν καλά στρατιωτικά», απλώς καταφέρνοντας να αντιστέκονται σε έναν από τους πιο προηγμένους στρατούς του κόσμου στο πλαίσιο, μάλιστα, του μεγαλύτερου πολέμου εδώ και δεκαετίες. Δεδομένου, όμως, ότι οι οικογένειες και οι όποιοι άνθρωποί τους υποφέρουν τα πάνδεινα, υποστήριξε πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αισθάνονται την ολοένα αυξανόμενη πίεση για την επίτευξη εκεχειρίας. «Το κλειδί είναι το πώς αντιδρούν στην πίεση», είπε ο άραβας διπλωμάτης. Ομως «με ομάδες όπως η Χαμάς η πολύ πίεση, γενικά μιλώντας, δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα», συμπλήρωσε.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η επιμονή της οργάνωσης για μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός ως μέρος μιας συμφωνίας για τους ομήρους είναι ένδειξη της απελπιστικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται. «Το ζήτημα δεν είναι η βοήθεια των αμάχων [στη Γάζα] αλλά το να καταστεί δυσκολότερη η επανέναρξη του πολέμου [από το Ισραήλ]», δήλωσε ο Ιμπραήμ Νταλάλσα, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Horizon Center με έδρα τη Ραμάλα. Για αυτό η Χαμάς δεν μπορεί να αποδεχτεί τίποτα λιγότερο από την πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, την επιστροφή περισσότερων από ένα εκατομμύριο εκτοπισμένων στη βόρεια Γάζα και τη μαζική εισροή ανθρωπιστικής βοήθειας στον παλαιστινιακό θύλακο.
Καθώς αμφότερες οι πλευρές τηρούν σκληρή στάση, οι ηγέτες της Χαμάς στη Γάζα γνωρίζουν ότι η μόνη δικλείδα ασφαλείας και, συγχρόνως, διαπραγματευτικό τους χαρτί στις συνομιλίες, είναι οι όμηροι. Για αυτό «έχουν καταστεί σχεδόν αυτοκτονικοί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με αυτή τη μαξιμαλιστική θέση», σημείωσε ο αναλυτής από τη Ραμάλα. «Γνωρίζουν ότι εάν ο πόλεμος ξαναρχίσει, έχοντας απελευθερώσει τους ομήρους, θα έχουν τελειώσει», πρόσθεσε.
Ο Γεζίντ Σαγίχ, συνεργάτης του Carnegie Endowment for International Peace και συγγραφέας ενός βιβλίου για τον παλαιστινιακό ένοπλο αγώνα με έδρα τη Βηρυτό, υποστήριξε ότι η Χαμάς κατάληξε να βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, κυρίως εξαιτίας των καταστροφικών εκτιμήσεών της όσον αφορά την πραγματική ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των δύο πλευρών.
Καταρχάς ο αντίκτυπος των σφαγών της 7ης Οκτωβρίου ήταν πολύ πιο συγκλονιστικός, σε βαθμό που ούτε η Χαμάς θεωρούσε δυνατό, ενώ στη συνέχεια αποκαλύφθηκε και η μεγάλη «αυταπάτη» της οργάνωσης, όπως την χαρακτήρισε ο ειδικός από τη Βηρυτό, καθώς θεωρούσε πως οι αιματηρές επιθέσεις της θα πυροδοτούσαν εξεγέρσεις κατά του Ισραήλ σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή που είτε θα περιόριζαν την ένταση και την έκταση του πολέμου είτε θα άλλαζαν τις ισορροπίες.
«Ακόμη και η Χαμάς μπορεί να συνειδητοποιεί πως η 17χρονη πορεία της, ως δύναμη εξουσίας στη Γάζα, μπορεί να έχει τελειώσει», συνοψίζουν, ολοκληρώνοντας το ρεπορτάζ τους, οι Νέρι Ζίλμπερ και Αντριου Ινγκλαντ, επικαλούμενοι πολλές πηγές τους εξοικειωμένες με την περιφερειακή διπλωματία, σύμφωνα με τις οποίες αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν ήδη συμμετάσχει σε συνομιλίες για να επιτρέψουν στην Παλαιστινιακή Αρχή να ανακτήσει τον έλεγχο της Γάζας μέσω μιας «επί τούτω ηγετικής επιτροπής» ή μιας νεοσύστατης τεχνοκρατικής κυβέρνησης.
«Η επιβίωση […] μπορεί, τελικά, να είναι δυνατή για τη Χαμάς μόνο με την επιστροφή στις πρώιμες ρίζες της», προσθέτουν οι δημοσιογράφοι των Financial Times, θυμίζοντας πως η οργάνωση που το Ισραήλ έχει βαλθεί να αφανίσει, ξεκίνησε τη δράση της ως «κίνημα αντίστασης με μια υπόγεια ένοπλη πτέρυγα και θρησκευτικό δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών».
«Η Χαμάς απώλεσε τον εξουσία στη Γάζα, αλλά εξακολουθεί να επιδιώκει την πολιτική της επιβίωση ως οργάνωση», σημείωσε σχετικά ο Ιμπραήμ Νταλάλσα του Horizon Center της Ραμάλα. «Δεν είναι ηλίθιοι. Βλέπουν τις ανάγκες της Γάζας και συνειδητοποιούν ότι ο πληθυσμός και η διεθνής κοινότητα δεν θα τους αποδεχτούν ξανά», πρόσθεσε.