«Το Διαδίκτυο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βασίζεται σε ένα ψέμα. Πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram και το Twitter προσέλκυσαν αμέτρητους χρήστες με την υπόσχεση ότι θα μπορούσαν να δουν όλα όσα δημοσιεύουν οι φίλοι ή οι αγαπημένοι τους σταρ σε μια βολική τοποθεσία. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, οι ιστότοποι ρυθμίστηκαν προσεκτικά για να φιλτράρουν αυτά που βλέπουν οι χρήστες –ανεξάρτητα από τις δηλωμένες προτιμήσεις τους– προκειμένου να χειραγωγήσουν την προσοχή τους και να τους κρατήσουν όσο γίνεται περισσότερο στην πλατφόρμα».
Με αυτές τις ξεκάθαρες επισημάνσεις ξεκινάει το άρθρο της ιστοσελίδας του περιοδικού The Atlantic για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο περίφημος αλγόριθμος των social media και το πώς μπορούμε να ανακτήσουμε τον έλεγχο όσων εμφανίζονται στην οθόνη μας.
Μια αλλαγή στα social media, ιδιαίτερα ευδιάκριτη το τελευταίο διάστημα, είναι ότι αντί για τη χρονολογική σειρά εμφάνισης στο λεγόμενο timeline, ο αλγόριθμος «επιλέγει εκείνος πού θέλει να μας πάει».
«Το τελευταίο διάστημα η εξαπάτηση έγινε πιο εμφανής. Τον περασμένο μήνα ο Ελον Μασκ φέρεται να έβαλε τους μηχανικούς του να αλλάξουν τον αλγόριθμο του Twitter, ώστε να εμφανίζει τα δικά του tweets στους χρήστες της πλατφόρμας, είτε τον ακολουθούν είτε όχι» γράφει το The Antlantic, επισημαίνοντας πάντως ότι ο Μασκ το αρνείται.
Αλλά δεν τον πιστεύει: «Φαινομενικά, αυτό μπορεί να λέει περισσότερα για τη ματαιοδοξία του Μασκ παρά για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο σύνολό τους. Αλλά με τον τυπικά χονδροειδή τρόπο του ο Μασκ κατέστησε εμφανές αυτό που συμβαίνει σε ολόκληρη τη βιομηχανία των social media» προσθέτει το αμερικανικό περιοδικό.
Την ίδια δυνατότητα χειραγώγησης του περιεχομένου που βλέπουν οι χρήστες μοιάζει να παραδέχτηκε άθελά της και η Meta, η μητρική εταιρεία του Facebook, όταν κυκλοφόρησε το Meta Verified: μια συνδρομητική υπηρεσία που υποσχέθηκε ότι θα παρέχει στους χρήστες που πληρώνουν συνδρομή «αυξημένη ορατότητα και απήχηση».
Οι εξελίξεις αυτές υπογραμμίζουν μια νέα πραγματικότητα, όχι ιδιαίτερα συμβατή με την ελευθερία της επιλογής από την πλευρά μας. Εάν βασιζόμαστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να επιλέξουν εκείνα όσα θα διαβάσουμε, τους επιτρέπουμε ουσιαστικά να κάνουν την επιλογή με βάση τα δικά τους κριτήρια (και συμφέροντα) και όχι απαραιτήτως τα ενδιαφέροντά μας.
Υπάρχει εναλλακτική; Ο συντάκτης του άρθρου Γιαΐρ Ρόζενμπεργκ παρουσιάζει μια λύση που ακούγεται απαρχαιωμένη με όρους τεχνολογίας, αλλά είναι απολύτως σύγχρονη και ελκυστική μέσω σύγχρονων εφαρμογών, τις οποίες μπορούμε να κατεβάσουμε στο κινητό μας και να τις χρησιμοποιούμε ως εναλλακτική του Twitter ή του Facebook. Για να βρίσκουμε αυτό που πραγματικά μας ενδιαφέρει.
Πρόκειται για την τεχνολογία RSS (Really Simple Syndication), που υπάρχει εδώ και 25 χρόνια και μας επιτρέπει να ενημερωνόμαστε για ό,τι γράφεται χωρίς να χρειάζεται να επισκεπτόμαστε κάθε φορά τους σχετικούς δικτυακούς τόπους. Το RSS μας δίνει πρόσβαση στις αγαπημένες μας ιστοσελίδες, σε τμήματά τους, σε συγκεκριμένους αρθρογράφους, ακόμη και σε κανάλια YouTube που μας ενδιαφέρουν, μέσω ενημερώσεων για το νέο περιεχόμενο, ακριβώς τη στιγμή που δημοσιεύεται.
Ακούγεται όντως περίεργο να ανατρέχει κανείς σε μια παλαιότερη τεχνολογία για να «νικήσει» τον αλγόριθμο. Αποτελεί, ωστόσο, μια πολύ πρακτική και εύκολη λύση για να ανακτήσει κανείς τον έλεγχο της διαδικτυακής εμπειρίας του. Μάλιστα, για την πρόσβαση στο περιεχόμενο υπάρχουν μοντέρνες και χρηστικές εφαρμογές (RSS readers – αναγνώστες) για το κινητό μας τηλέφωνο.
Το The Atlantic προτείνει στο άρθρο του την εφαρμογή Feedly που είναι εξαιρετικά εύκολη στη χρήση στον υπολογιστή ή στο κινητό τηλέφωνο και προσφέρει δωρεάν έως 100 ροές από πηγές που θα επιλέξει ο χρήστης. Με αντίστοιχο τρόπο λειτουργούν οι εφαρμογές Inoreader και NewsBlur. Εντελώς δωρεάν για απεριόριστες ροές είναι η εφαρμογή NetNewsWire, αποκλειστικά για τους χρήστες συσκευών της Apple.
Ουσιαστικά, το RSS «παρακολουθεί» το περιεχόμενο που δημοσιεύεται. Αυτό που απαιτείται από την πλευρά μας είναι απλώς να του «πούμε» τι θέλουμε να διαβάζουμε ή να βλέπουμε. Σε αντίθεση με τα αλγοριθμικά συστήματα των κολοσσών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι «αναγνώστες RSS» δεν αποσιωπούν ούτε προμοτάρουν περιεχόμενο με βάση αυτό που πιστεύουν ότι θα τραβήξει την προσοχή μας. Τους «λέμε» τι θέλουμε να δούμε και δεν μας επιβάλλουν τη δική τους επιλογή.