Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή δυσκολεύτηκα να βρω το προφίλ του γιατρού στο Facebook. Εντάξει, μπορεί να είναι «διάσημο», αλλά βλέπετε το όνομα «Δημήτρης Αντωνίου» έδινε μερικά δεκάδες αποτελέσματα. Οταν το βρήκα, περίμενα να πέσω πάνω σε επιστημονικές αναλύσεις, ιατρικές αναφορές, έστω «αιρετικές» απόψεις για την πανδημία του κορονοϊού και τα περιοριστικά μέτρα, άντε και κάνα τραγούδι ως καληνύχτισμα στους σχεδόν 5.000 διαδικτυακούς φίλους του.
Στην κορυφή του χρονολογίου του, όμως, υπήρχε η εξής ανάρτηση, γραμμένη σε γκρι φόντο: «Δώστε μου εμπιστευτικά τη διεύθυνση του σπιτιού του Σταμάτη Στάμου, να μάθει η μάνα του τι φίδι γέννησε. Γιατί δεν το ξέρει προφανώς».
Ο Σταμάτης ή αλλιώς Mad Scientist
Την διεύθυνση του Σταμάτη Αρχοντή (και όχι Στάμου) δεν τη γνωρίζω, γνωρίζω όμως τη δουλειά του στο ελληνικό YouΤube. Εκεί, ο απόφοιτος της Χημικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου δημιουργεί βίντεο επιστημονικού περιεχομένου κυρίως, καταρρίπτοντας ψευδείς ισχυρισμούς και fake news που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο. Το κανάλι του ονομάζεται Mad Scientist και αποτελεί έναν φάρο ορθολογισμού και σύγχρονου, εκλαϊκευμένου επιστημονικού λόγου. Παράλληλα αρθρογραφεί στα Eλληνικά Hoaxes.
Το βίντεο που ενόχλησε
Η τελευταία δουλειά του καναλιού ήταν ένα βίντεο ιατρικού περιεχομένου που έμεινε αναρτημένο μόνο για περίπου 24 ώρες. Για πρώτη φορά, ο Mad Scientist είδε το αποτέλεσμα μιας δουλειάς πολλών ωρών και μεγάλης προσωπικής έρευνας να «κατεβαίνει» από το YouTube.
Ο λόγος; Το βίντεο ουσιαστικά αποδομούσε τους ισχυρισμούς του γιατρού Δημήτρη Αντωνίου για τα εμβόλια του κορονοϊού, τις μεταλλάξεις και την πανδημία της Covid-19. Ο κ. Αντωνίου προφανώς ένιωσε προσβεβλημένος, απευθύνθηκε στην πλατφόρμα και απαίτησε το βίντεο να κατέβει.
Οποιος έχει σχετική εμπειρία θα γνωρίζει ότι το YouTube δεν λειτουργεί σχεδόν ποτέ άμεσα σε τέτοιες περιπτώσεις. Ακόμα και αν ένα βίντεο πάρει χιλιάδες αναφορές από χρήστες, ακόμα και αν προβάλει θέσεις επικίνδυνες για τη δημόσια Υγεία ή διασπείρει fake news, δύσκολα θα διαγραφεί από την πλατφόρμα, τουλάχιστον άμεσα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, η πλατφόρμα έδρασε ακαριαία. Μπορούμε έτσι να θεωρήσουμε ότι τα ακράδαντα επιχειρήματα που προέταξε ο θιγόμενος ήταν επαρκή για να εξαφανιστεί σε χρόνο ρεκόρ ένα βίντεο επιστημονικού περιεχομένου.
Απευθυνθήκαμε στον Mad Scientist, που έχει χρόνια εμπειρίας στο ελληνικό YouTube, και τον ρωτήσαμε πώς γίνεται ένα βίντεο να «κατεβαίνει» τόσο γρήγορά από την πλατφόρμα. «Αυτή είναι μια ερώτηση που δεν μπορώ να σου απαντήσω» μας λέει γελώντας και συνεχίζει: «Και εμείς έχουμε κάνει πάρα πολλές φορές αιτήματα στο YouTube να κατεβάσει υλικό που είναι πρακτικά αντιεμβολιαστική καμπάνια και δεν έχουμε πάρει απολύτως καμία απάντηση. Για κάποιον λόγο, ο κ. Αντωνίου έστειλε ένα mail και το YouTube τού απάντησε άμεσα ότι θα κατεβάσει το βίντεο μου, καθώς συμφωνεί ότι πρόκειται για δυσφήμιση».
Ο Mad Scientist μας ενημερώνει ότι o κ. Αντωνίου του έστειλε τα σχετικά mail που αντάλλαξε με εκπροσώπους της πλατφόρμας καθώς και αρκετές απειλές προς τον ίδιο.
Απειλές από τον εν λόγω γιατρό έχουν δεχτεί και δεκάδες άλλοι που σχολίασαν το επίμαχο βίντεο ή τις αναρτήσεις του Mad Scientist. Τα συγκεκριμένα μηνύματα βρίσκονται στην κατοχή του Protagon.
Οι θέσεις του γιατρού
Αναζητώντας το όνομα «Δημήτρης Αντωνίου» στο Google, πέφτεις πάνω σε μια σειρά από βίντεο επεισοδιακών εμφανίσεων του χειρουργού-ογκολόγου σε ραδιόφωνα, τηλεοπτικά κανάλια και συγκεντρώσεις ανεμβολίαστων υγειονομικών. Ο ίδιος είχε γίνει ευρύτερα γνωστός πριν από περίπου μία δεκαετία, όταν κατέθεσε μήνυση για εσχάτη προδοσία σε 173 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ που ψήφισαν το πρώτο μνημόνιο, ενώ στη συνέχεια εντάχθηκε στο μαχητικό αντιμνημονιακό άρμα του Πάνου Καμμένου και των Ανεξαρτήτων Ελλήνων.
Οσο για τους ιατρικούς ισχυρισμούς του, έχουν εξεταστεί στο παρελθόν και από τα Ελληνικά Hoaxes, με το άρθρο «Νέοι ψευδοεπιστημονικοί ισχυρισμοί σχετικά με τα εμβόλια για την COVID-19 από τον γιατρό Δημήτρη Αντωνίου».
Ρωτάμε τον Mad Scientist για τις απόψεις που εκφράζει ο κ. Αντωνίου σχετικά με την Covid-19.
«Ο βασικός ισχυρισμός του είναι ότι τα εμβόλια προκαλούν μεταλλάξεις και ότι θα επηρεάσουν την αναπαραγωγική μας ικανότητα. Επίσης, ισχυρίζεται ότι τα εμβόλια περιέχουν τον ίδιο τον ιό, οπότε οι εμβολιασμένοι μεταδίδουν σε ανεμβολίαστους προκειμένου να “εμβολιαστούν” αναγκαστικά» μας λέει ο δημιουργός του καναλιού, τονίζοντας ότι τα παραπάνω «είναι εξωφρενικά και δεν έχουν καμία απολύτως τεκμηρίωση και καμία βάση σε ιατρικές μελέτες». Επίσης σημειώνει ότι «παραβιάζουν κατάφωρα βασικές αρχές της βιοχημείας».
Η αλήθεια είναι ότι μια διαδικτυακή βόλτα στο προφίλ του κ. Αντωνίου στο Facebook είναι αρκετή για να σχηματίσει ο καθένας μία άποψη για το πολύχρωμο μπουκέτο των απόψεών του. Καθημερινά αναθέματα σε καθηγητές όπως ο Ηλίας Μόσιαλος και ο Γιώργος Παυλάκης, πύρινοι λόγοι κατά των εμβολιασμένων που είναι «πόρνοι συνείδησης» (φωτογραφία κάτω) και φέρνουν «παραλύσεις, τυφλώσεις, θρομβώσεις, Πάρκινσον». Μάλιστα, σε άλλη –επίσης επεισοδιακή– συνομιλία του με τον γνωστό και μη εξαιρετέο Στέφανο Χίο, δήλωνε (εδώ) ότι «τα εμβόλια φουντώνουν την πανδημία» και «ο κόσμος δεν πρέπει να εμβολιάζεται».
Απευθυνόμαστε ξανά στον Mad Scientist: «Πρόκειται όντως για γιατρό;» τον ρωτάμε με γνήσια απορία. «Ναι! Εχει πτυχίο Ιατρικής κανονικά. Τώρα για τα υπόλοιπα διδακτορικά που αναφέρει (συνήθως επιστρατεύει έναν μακρύ κατάλογο διδακτορικών τίτλων –από Ανοσολογία μέχρι Φιλοσοφία– από όλες τις γωνιές του κόσμου), είναι λίγο θολό το τοπίο, αλλά η ουσία είναι ότι έχει τελειώσει ιατρική σχολή».
Πέρα από τις απόψεις του για την πανδημία, όμως, ο κ. Αντωνίου προχωρά και σε διαδικτυακές προτροπές για λήψη εναλλακτικών φαρμάκων κατά του κορονοϊού (δείτε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ και φωτογραφία κάτω).
«Πέρα από τις διάφορες θεωρίες που έχει διατυπώσει για τα εμβόλια, το γεγονός ότι προτείνει αντικαρκινικές φαρμακευτικές αγωγές (όπως η μεθοτρεξάτη) στο Facebook είναι εγκληματικό» μας λέει ο Mad Scientist.
Το «πρόβλημα» με το YouTube
Σε διάφορα μικρά διαδικτυακά μπλογκ υπάρχουν αναφορές (εδώ και εδώ) για αρκετές καταδίκες του κ. Αντωνίου. Το σίγουρο είναι ότι ο γιατρός όλα αυτά τα χρόνια έχει προχωρήσει σε αρκετές μηνυτήριες αναφορές ή απειλές κυνηγώντας πολιτικούς, επιστήμονες, καθηγητές, θεσμικούς φορείς και εσχάτως δημιουργούς επιστημονικών καναλιών στο YouTube.
Γιατί όμως η μεγαλύτερη πλατφόρμα βίντεο στον κόσμο έσπευσε να «προστατέψει» τόσο γρήγορα τον κ. Αντωνίου από τη «δυσφήμηση» της κατάρριψης των θεωριών του; Μήπως δεν έγινε απλώς ένα λάθος και το πρόβλημα στην τακτική που ακολουθεί η εταιρεία είναι βαθύτερο;
Εδώ και λίγα χρόνια, μία άλλη μεγάλη πλατφόρμα, το Facebook συνεργάζεται με ανεξάρτητους ελεγκτές ψευδών στοιχείων (fact checkers) στο πλαίσιο του προγράμματος καταπολέμησης της διάδοσης ψευδών ειδήσεων. Στην Ελλάδα, τα Ελληνικά Hoaxes και το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ερευνούν αναρτήσεις που ενδέχεται να περιέχουν ψευδείς πληροφορίες και ενημερώνουν για αυτές τους υπόλοιπους χρήστες.
Την ίδια ώρα, τo YouTube δεν συνεργάζεται με κανέναν τέτοιο φορέα. Ετσι ο όποιος έλεγχος από την πλατφόρμα γίνεται κατόπιν αναφοράς από άλλους χρήστες για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων, ακατάλληλο περιεχόμενο ή άλλων νομικών ζητημάτων όπως η δυσφήμηση. Οι αναφορές εξετάζονται είτε από bot (αυτοματοποιημένο πρόγραμμα) είτε από φυσικά πρόσωπα.
Η πλατφόρμα, όμως, στην περίπτωση του κ. Αντωνίου και του Mad Scientist δεν φαίνεται να μπήκε σε διαδικασία να κρίνει ποιος έχει δίκιο στους ισχυρισμούς του. «Ο κ. Αντωνίου προφανώς παρέθεσε στο YouTube κάποιες σχετικές νομοθεσίες και ζήτησε να κατέβει το βίντεο ως δυσφημιστικό προς τον ίδιο» μας λέει ο Mad Scientist.
Το ερώτημα προκύπτει οργανικά: πώς ένας ερευνητής, ένας δημιουργός βίντεο ή ένας εγκεκριμένος φορέας fact checking θα προσεγγίζει κάποιους ισχυρισμούς, διασφαλίζοντας ότι δεν θα νιώσει «δυσφημιζόμενος» ο εκάστοτε φορέας τους; «Το fact checking αφορά ισχυρισμούς, όχι επίθεση στην προσωπικότητα του άλλου. Αυτό κάνω εγώ και τα Eλληνικά Hoaxes. Ασχολούμαστε με τα όσα υποστηρίζει κάποιος και το αν αυτό επαληθεύεται από τη βιβλιογραφία ή όχι. Αρκετοί μπαίνουν σε διαδικασία να προχωρήσουν σε νομικές κινήσεις αφού, σύμφωνα με τη θέση τους, η δουλειά μας αποτελεί δυσφήμιση του ονόματός τους, ενώ στην πραγματικότητα είναι καθαρή αποτίμηση των δεδομένων. Απλώς είναι η πρώτη φορά που κάποιος καταφέρνει κάτι» σημειώνει ο δημιουργός του «κομμένου» βίντεο.
Οπως σωστά λέει και ο Mad Scientist, «το YouΤube είναι μια ιδιωτική εταιρεία και στο τέλος της ημέρας έχει το δικαίωμα να κατεβάσει οτιδήποτε θέλει από την πλατφόρμα του». «Το πρόβλημα είναι ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα επιτρέπει καθ’ όλη την περίοδο της πανδημίας να υπάρχουν τρίωρα βίντεο livestream κατά των εμβολίων, τα οποία δεν μπορούν να κατεβούν, όσες αναφορές και αν κάνουμε. Η εταιρεία έχει αναφέρει ότι προσπαθεί να περιορίσει την παραπληροφόρηση και ταυτόχρονα κατεβάζει βίντεο που προσπαθούν να κάνουν ακριβώς αυτό».
Προφανώς το YouTube δεν έχει κανέναν σκοπό να διαδώσει fake news ή –πόσο μάλλον– αντιεμβολιαστική προπαγάνδα. Ωστόσο, δομήθηκε σε μία άλλη, πιο «αθώα» εποχή, και πλέον πασχίζει να διαχειριστεί εκατομμύρια αναφορές χρηστών σε καθημερινή βάση. Ετσι, προφανώς λειτουργεί διεκπεραιωτικά, με πρωταρχικό σκοπό να αποφύγει τις εκάστοτε νομικές επιπτώσεις από «θιγμένους» χρήστες και όχι να αναζητήσει ποιος έχει δίκιο και ποιος διατυπώνει επικίνδυνους ισχυρισμούς στην πλατφόρμα. «Αμφιβάλλω αν κάποιος από την εταιρεία είδε ολόκληρο το βίντεό μου και συμφώνησε με τον κ. Αντωνίου, απλώς το κατέβασε προληπτικά για να είναι ήσυχος» προσθέτει ο Mad Scientist.
Και τώρα; Ο Mad Scientist είναι αποφασισμένος να αντιμετωπίσει την γραφειοκρατία του Μέσου αλλά και τις απειλές του κ. Αντωνίου: «Εχω κάνει ήδη ένσταση στο YouTube για το μπλοκάρισμα του βίντεο. Σε περίπτωση που αυτό δεν επανέλθει, το πιο πιθανό είναι να το ανεβάσω εκ νέου και ενδέχεται να το αναρτήσω ταυτόχρονα και στο Facebook. Μου λένε πάρα πολλοί να το ανεβάσω σε άλλη πλατφόρμα αλλά δεν θέλω. Δεν θα αποδεχτώ την ήττα μου από τον συγκεκριμένο».
Πιθανότατα, το βίντεο θα ανέβει ξανά στην πλατφόρμα, κερδίζοντας ακόμη περισσότερη προσοχή από την αναμενόμενη, ενώ ο κ. Αντωνίου θα συνεχίσει τον δικό του «ιερό» αγώνα κατά πάντων. Οσο για το YouTube, κάποια στιγμή, θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και θα αρχίσει να εξετάζει πιο προσεκτικά το περιεχόμενό του χωρίς να υποκύπτει –χάριν ταχύτητας και ευκολίας– σε νομικίστικες απειλές.
* Το Protagon επιχείρησε να επικοινωνήσει με τον κ. Αντωνίου στις 5 Απριλίου ωστόσο το σχετικό μήνυμα δεν απαντήθηκε.
** Το Σάββατο 9 Απριλίου, το YouTube ενημέρωσε τον MadScientist ότι επανέφερε το «κομμένο» βίντεο. Μπορείτε να το δείτε εδώ: