Πώς αντιλαμβάνονται οι νέοι την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Με το Brexit προ των πυλών, μια περιοδεία δύο σπουδαστών Πολιτικών Επιστημών σε εννέα κράτη – μέλη, είχε ενδιαφέροντα ευρήματα. Ισως και τρόπους που θα βοηθήσουν να ξεπεραστεί ο ευρωσκεπτικισμός των παλαιότερων γενιών. Αλλά και να σταλούν μηνύματα στους πολιτικούς.
Σε κάθε στάση οι δύο σπουδαστές συζήτησαν με νέους για το πόσο καλά αισθάνονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε γενικές γραμμές την αντιλαμβάνονται ως κάτι καλό. Αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη. Πόσο συνειδητοποιημένη είναι όμως; Πόσο απόμακρη αισθάνονται αυτή τη θεσμική οντότητα; Πόσο συνδέεται με την καθημερινότητά τους;
Η περιοδεία #engageEurope2019 χρηματοδοτήθηκε από το TUI Foundation. Το τελευταίο υποστηρίζει και υλοποιεί έργα γύρω από το θέμα «Young Europe», με στόχο την ενίσχυση της έννοιας της Ευρώπης. Τα ελεύθερα ταξίδια εξάλλου είναι ένα από τα πολλά κεκτημένα της ΕΕ.
Τον περασμένο Μάιο, το Ιδρυμα TUI δημοσίευσε την τρίτη του ευρωπαϊκή μελέτη για τη νεολαία. Τα αποτελέσματα έχουν δείξει ότι οι νέοι υποστηρίζουν την ευρωπαϊκή ιδέα, αλλά είναι σίγουρα και επικριτικοί. Σαφής πλειονότητα υποστηρίζει τη συμμετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στην πραγματικότητα, περισσότερο από το ένα τρίτο θα υποστηρίξει ακόμη και ενέργειες για «περισσότερη» Ευρώπη και θα ήθελε να δει τα κράτη-μέλη της ΕΕ να πλησιάζουν πιο κοντά. Αυτά είναι δύο από τα αποτελέσματα της μελέτης. Αλλά η αποδοχή αυτή δεν σημαίνει και carte blanche. Αντίθετα, δείχνει την κατεύθυνση για εντατικότερη συμμετοχή της νέας γενιάς. Εξάλλου, οι νέοι θεωρούν τις ευρωπαϊκές εκλογές «δεύτερης κατηγορίας». Μόνο το 50% τις θεωρούν «σημαντικές».
Η περιοδεία του Μπόσε Σπον ο οποίος σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Göttingen και του Οναρ Ερντέν σπουδαστή του Queen Mary στο Λονδίνο, περίπου επιβεβαίωσε αυτά τα ευρήματα. Αναζήτησαν τις προσωπικές ιστορίες πίσω από τους αριθμούς και τα στατιστικά στοιχεία. Οι δύο σπουδαστές ξεκίνησαν από τις Βρυξέλλες στις 7 Αυγούστου και συνέχισαν στο Αμστερνταμ, τη Στοκχόλμη, τη Βαρσοβία, την Πράγα, τη Ρώμη, τη Νάπολη. Στις 5 Σεπτεμβρίου βρέθηκαν και στην Αθήνα. Θα ακολουθήσει η Μασσαλία και η περιοδεία θα ολοκληρωθεί στις 14 Σεπτεμβρίου στο Λονδίνο.
Σε κάθε μία από τις πόλεις που επισκέφθηκαν στην περιήγησή τους, ο Μπόσε και ο Οναρ συμμετείχαν σε απευθείας συνομιλίες με τους νέους και άκουσαν τις ιστορίες τους. Σπουδαστές, με δουλειά, ή σε αναζήτηση αυτής. Μοιράζονται τις συναντήσεις στην ιστοσελίδα και στον λογαριασμό Instagram του Ιδρύματος TUI. Ενώ θα ετοιμάσουν μια τελική έκθεση, συνοψίζοντας τις εμπειρίες τους.
Τι άκουσαν από τους νέους σε όλους αυτούς τους σταθμούς;
Καταρχήν να ανησυχούν για το μέλλον τους. Ανάλογα με τη χώρα, η ευρωπαϊκή συνείδηση διαφοροποιούνταν. Στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία η συνείδηση αυτή ήταν πιο «εύθραυστη», λέει ο Οναρ. Εντοπίζοντάς τη κυρίως στο οικονομικό πεδίο. Αντίθετα, σε χώρες όπως η Πολωνία, οι οποίες μπήκαν πιο πρόσφατα, στην ΕΕ, σε σχέση με τα άλλα κράτη – μέλη της περιοδείας, οι νέοι εναπόθεταν τις ελπίδες τους στην Ευρώπη. Γιατί είχαν βιώσει τη διαφορά του «πριν και μετά» την ένταξη. Και είχαν αντιληφθεί τη θετική επίδραση της ΕΕ.
Στη συνάντηση της Αθήνας, η οποία έγινε στα κεντρικά της TUI, η ευρωπαϊκή συνείδηση ήταν ομόφωνη. Τα αισθήματα όμως είχαν σαφείς επιρροές από τα χρόνια της οικονομική κρίσης και τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα προγράμματα διάσωσης της χώρας, τα οποία συνοδεύθηκαν από σκληρά μέτρα και φορολογία. Αλλά και από την διαχείριση του Προσφυγικού.
«Εθνική νίκη, ευρωπαϊκή ήττα», επισημαίνει ο Οναρ, μεταφέροντας μια φράση – κλειδί που άκουσε από έναν νέο στην πρώτη στάση τους στις Βρυξέλλες. «Ετσι αποτυπώνεται ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον κόσμο». Ουσιαστικά «τα καλά της ΕΕ δεν επικοινωνούνται», προσθέτει ένας νέος, επαγγελματίας, ο οποίος συμμετέχει στη συνάντηση. Είναι ένας απόμακρος θεσμικός οργανισμός, γραφειοκρατικός, ψυχρός. «Οι πολίτες δεν γνωρίζουν όσα γίνονται και αυτό τους απομακρύνει και τους φοβίζει ακόμα περισσότερο».
«Δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για το τι αποφέρει η ΕΕ στα κράτη – μέλη και στην καθημερινότητα των χωρών και των πολιτών», αναφέρει ένας άλλος νέος.
Γι’ αυτό φταίει η Ευρωπαϊκή Ενωση; Σίγουρα είναι ένα πρόβλημα που θα πρέπει να επιλύσει. Ειδικά σε αυτή τη συγκυρία. Με την ευρωπαϊκή συνείδηση να υφίσταται ως «πλατωνική ιδέα».
«Δεν πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει όραμα. Πιστεύω ότι το έχει ξεχάσει», λέει η Αννα, μια ακόμα νέα επαγγελματίας.
Αλλά και «είναι πρόβλημα ο κόσμος να μην ταξιδεύει. Τα ταξίδια βοηθούν να αποκτήσεις ευρωπαϊκή συνείδηση».