Τα αποτελέσματα της έρευνας PISA 2022, την οποία διεξήγαγε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σε 81 χώρες και με συμμετοχή 700.000 μαθητών, προκάλεσαν βαθιά ανησυχία διεθνώς.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η έρευνα κατέδειξε ότι οι έλληνες 15χρονοι όχι μόνο κατέγραψαν χειρότερες επιδόσεις σε σύγκριση με το 2018, αλλά αυτές ήταν κατά πολύ χαμηλότερες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (περισσότερα εδώ).
«Τα πιο πρόσφατα στοιχεία, τα οποία καθυστέρησαν κατά έναν χρόνο λόγω της πανδημίας, δίνουν μια έγκυρη και λεπτομερή εικόνα για την έκταση της διαταραχής που έχουν υποστεί τα εκπαιδευτικά συστήματα» σημειώνουν σε εκτενές άρθρο τους οι Financial Times.
«Τα κύρια ευρήματα είναι δραματικά. Οι επιδόσεις στην κατανόηση κειμένου και στα μαθηματικά υποχώρησαν στην πλειονότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων μεταξύ 2018 και 2022, με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να υφίστανται τον μεγαλύτερο αντίκτυπο», συνεχίζει η εφημερίδα.
Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος 15χρονος το 2022 υστερεί σε σύγκριση με τους αντίστοιχους του 2018 κατά τρία τέταρτα του έτους στα μαθηματικά και κατά μισό έτος στην κατανόηση κειμένου.
Τα επιμέρους στοιχεία είναι χειρότερα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την έρευνα σε ό,τι αφορά τα μαθηματικά, στη Δανία, τη Γαλλία, στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και τη Σουηδία ο μέσος όρος των 15χρονων το 2022 κατέγραψε το αναμενόμενο επίπεδο ενός 14χρονου το 2018. Αρα είναι σαν να έχασαν μια ολόκληρη τάξη.
Ο Αντρέας Σλέιχερ, υπεύθυνος του ΟΟΣΑ για την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, αναφέρει ότι η Covid ενίσχυσε τάσεις που ήταν ήδη εμφανείς σε πολλές χώρες. Παράγοντες όπως το συνολικό επίπεδο των επενδύσεων στην εκπαίδευση και τα επίπεδα αμοιβής των εκπαιδευτικών έχουν επηρεάσει σημαντικά τα αποτελέσματα.
«Tα αποτελέσματα στις πλούσιες χώρες είχαν αρχίσει να κινούνται καθοδικά ακόμη και πριν εμφανιστεί η Covid-19» αναφέρει σε ανάλυσή του ο Economist. Η βρετανική επιθεώρηση εξετάζει και την οικονομική διάσταση της μεγάλης υποχώρησης στις επιδόσεις των μαθητών: «Μια πτώση αυτής της κλίμακας αποτελεί καταστροφή. Κατά κανόνα, κάθε επιπλέον έτος σχολικής εκπαίδευσης που λαμβάνει ένα παιδί αυξάνει τον ετήσιο μισθό του κατά σχεδόν 10%. Η απώλεια χρόνου μάθησης θα μπορούσε να κρατήσει τους μισθούς σε χαμηλά επίπεδα ακόμα και μετά από χρόνια».
Τα κενά δεν αναπληρώνονται εύκολα
Ο Σλέιχερ επισημαίνει ότι είναι δύσκολο να ξεπεραστεί ο αρνητικός οικονομικός αντίκτυπος της κακής σχολικής εκπαίδευσης. «Αν δεν έχεις αξιοπρεπή αποτελέσματα από νωρίς, είναι απίθανο να επωφεληθείς από τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση και είναι απίθανο να καλύψεις το χαμένο έδαφος» λέει το στέλεχος του διεθνούς οργανισμού.
Ο ΟΟΣΑ διεξάγει αυτά τα τεστ κατά βάση κάθε τρία χρόνια εδώ και δύο δεκαετίες. Η έκθεση εξέτασε 81 χώρες και διαπίστωσε ότι οι μαθητές σε πολλές αναπτυγμένες χώρες δυσκολεύονται να εκτελέσουν βασικές αριθμητικές πράξεις ή να κατανοήσουν απλά κείμενα.
Πέρα από την Ελλάδα, όπου τα αποτελέσματα προκαλούν βαθιά ανησυχία, κι άλλες μεγάλες χώρες της ΕΕ αναζητούν τώρα τι πήγε στραβά. Η ενδοσκόπηση αφορά μεταξύ άλλων τη Γερμανία και τη Γαλλία, παρότι σε αντίθεση με την Ελλάδα που βρέθηκε κάτω του μέσου όρου του ΟΟΣΑ, οι δύο χώρες κατέγραψαν μεν απώλειες παραμένοντας ωστόσο στον μέσο όρο.
Σύμφωνα με την Deustche Welle, «τα αποτελέσματα στη Γερμανία ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικά, με τους μαθητές να καταγράφουν τις χαμηλότερες βαθμολογίες που έχουν σημειώσει ποτέ και να ακολουθούν τους αντίστοιχους μαθητές της Πολωνίας, της Νορβηγίας, της Ολλανδίας και της Ισλανδίας που υπέστησαν πτώση 25 μονάδων ή και περισσότερων».
Στα μαθηματικά, οι γερμανοί μαθητές πέτυχαν βαθμολογία 475, έναντι 500 στην προηγούμενη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019. Στην ανάγνωση, σημείωσαν 480, από 498 πριν από τρία χρόνια, και στις φυσικές επιστήμες έπεσαν στο 492 από 503. Τα αποτελέσματα θυμίζουν εκείνα της πρώτης μελέτης PISA το 2000 η οποία τοποθέτησε τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και αποκάλυψε ανησυχητικούς συσχετισμούς μεταξύ της κοινωνικής τάξης και των εκπαιδευτικών ευκαιριών.
H γαλλική Le Monde σημειώνει ότι τα αποτελέσματα των γάλλων μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υποχώρησαν μετά την πανδημία. Η μέση βαθμολογία της Γαλλίας στα μαθηματικά η οποία παρέμεινε σταθερή μεταξύ του 2006 και του 2018, μειώθηκε κατά 21 μονάδες και ήταν η χαμηλότερη που έχει μετρηθεί ποτέ από το 2000. Η βαθμολογία των εφήβων στην κατανόηση κειμένου μειώθηκε κατά 19 μονάδες από το 2018, ενώ παρέμεινε σταθερή η επίδοση στις φυσικές επιστήμες, τον τρίτο τομέα που μελετά η έρευνα PISA.
Την καλύτερη ευρωπαϊκή επίδοση στα αποτελέσματα της έρευνας PISA για το 2022 κατέγραψε η Εσθονία, ξεπερνώντας μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Ο εσθονός υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι η Εσθονία ήταν «αρκετά προετοιμασμένη για τις απαραίτητες αλλαγές» στα σχολεία, όπως συνέβη και με την ψηφιοποίηση του κράτους της. Σύμφωνα με το Euronews η έρευνα υπογραμμίζει την ανάγκη «για επαναξιολόγηση και αναδιάρθρωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, τονίζοντας τη σημασία των επενδύσεων στην ποιότητα της διδασκαλίας, την αυτονομία των εκπαιδευτικών και τη συνολική ευημερία των μαθητών».
Η χρήση κινητών τηλεφώνων
Στην ανάλυση της έρευνας του ΟΟΣΑ υπογραμμίζεται ότι η χρήση ψηφιακών συσκευών στα σχολεία αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα σε πολλές χώρες. «Ενώ η έρευνα PISA δείχνει μια θετική σχέση μεταξύ της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στη σχολική εκπαίδευση και των επιδόσεων των μαθητών, οι συσκευές που χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία, όπως τα έξυπνα τηλέφωνα, μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή από τη μάθηση, να εκθέσουν τους μαθητές σε εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο και να θέσουν σε κίνδυνο την ιδιωτική τους ζωή» σημειώνεται μεταξύ άλλων.
Τα έξυπνα κινητά είναι επίσης εξαιρετικά εθιστικά. Το 45% των μαθητών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι αισθάνονταν νευρικοί ή είχαν άγχος αν το τηλέφωνό τους δεν ήταν κοντά τους. Η χρήση τηλεφώνων και άλλων ψηφιακών συσκευών μπορεί επίσης να επηρεάσει τη μάθηση στην τάξη. Το 65% των μαθητών στις χώρες του ΟΟΣΑ ανέφερε ότι η χρήση ψηφιακών συσκευών αποσπά την προσοχή τους μεταξύ άλλων «σε ορισμένα μαθήματα μαθηματικών».