Καθώς ολοένα και περισσότερα εμβόλια εγκρίνονται και μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού εμβολιάζεται για τον κορονοϊό, προκύπτουν δεκάδες ερωτήματα σχετικά με την προφύλαξη που μας παρέχουν, αλλά και το μέλλον της πανδημίας.
Ο Guardian ομαδοποίησε τις έξι πιο συχνές ερωτήσεις και τις απαντά με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.
Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να μη με πιάσει το εμβόλιο;
Υπάρχουν ελάχιστοι οι οποίοι, ενώ κάνουν κάποιο εμβόλιο, δεν δημιουργούν αντισώματα, δηλαδή το εμβόλιο δεν έχει για αυτούς καμία αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, το σενάριο αυτό φαίνεται να μην ισχύει στα εμβόλια του κορονοϊού καθώς, σε όλες τις κλινικές μελέτες, όλων των εμβολίων, δεν καταγράφηκε ούτε ένα τέτοιο περιστατικό.
«Ο μόνος τρόπος για να μην είναι αρκετά αποτελεσματικό ένα εμβόλιο, είναι να μην έχει συντηρηθεί καλά. Ολες οι χώρες όμως έχουν συστήματα ελέγχου της θερμοκρασίας για τα εμβόλια», εξηγεί στον Guardian η Ελεν Φλέτσερ, από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας και Τροπικών Νοσημάτων του Λονδίνου.
Αν αναπτύξω ελάχιστα μόνον αντισώματα σημαίνει ότι δεν προφυλάσσομαι από την Covid-19;
Η έλλειψη αντισωμάτων δεν σημαίνει παράλληλα και έλλειψη ανοσίας. Τα εμβόλια ενεργοποιούν και τα Τ-κύτταρα του οργανισμού, τα οποία επίσης μπορούν να επιθέτουν στον κορονοϊό. Αρα τα εμβόλια δημιουργούν ένα διπλό όπλο, τα αντισώματα και τα Τ-κύτταρα. «Γνωρίζουμε ότι πιθανόν τα Τ-κύτταρα μας προστατεύουν ώστε να μη νοσήσουμε βαριά, ενώ τα αντισώματα πιθανόν εμποδίζουν τη μετάδοση του κορονοϊού στους άλλους», εξηγεί η Ελεανόρ Ρίλεϊ από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Πόση ακριβώς προστασία παρέχει ένα εμβόλιο με 95% αποτελεσματικότητα;
Το ποσοστό αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που συμμετείχαν στις κλινικές δοκιμές και είχαν κάνει το εμβόλιο, είχαν 95% μειωμένο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου Covid-19.
Σε διαφορετική βάση αυτό το δεδομένο εξηγεί ότι τα άτομα που δεν εμβολιάστηκαν στην κλινική δοκιμή, είχαν 20 φορές περισσότερες πιθανότητες από αυτούς που έκαναν το εμβόλιο να εκδηλώσουν λοίμωξη Covid-19.
Πόσο καιρό διαρκεί η προστασία του εμβολίου;
Αυτό είναι άγνωστο, όμως είναι κάτι που σύντομα θα γνωρίζουμε. «Ισως να διαρκεί και περισσότερους από 12 μήνες και τον επόμενο χρόνο, χωρίς να αντιμετωπίζουμε πρόβλημα από τη μείωση των αντισωμάτων, αν και είναι πιθανό να χρειαστούμε μία επαναληπτική δόση προς το τέλος του επόμενου έτους», λέει η Φλέτσερ.
Τόσο η διάρκεια της φυσικής ανοσίας, δηλαδή της ανοσίας έπειτα από μόλυνση του ατόμου από τον ιό, όσο και η διάρκεια της ανοσίας που προκύπτει μετά τον εμβολιασμό, αποτελούν αντικείμενα διερεύνησης και αναμένονται νέα δεδομένα με την πάροδο του χρόνου.
Για παράδειγμα, αν τα πρώτα άτομα στη δοκιμαστική φάση εμβολιάστηκαν τον Ιούλιο του 2020 και το εμβόλιο έλαβε άδεια κυκλοφορίας τον Δεκέμβριο του 2020, ξέρουμε μόνο ότι έχουμε ένα μίνιμουμ πέντε μηνών μετά τον εμβολιασμό ανοσολογικής απόκρισης. Το μάξιμουμ είναι προς διερεύνηση.
Η όποια κατασκευάστρια εταιρεία θα συνεχίσει να παρακολουθεί τους εμβολιασθέντες για αρκετούς μήνες ή περισσότερο, έτσι ώστε με την πάροδο του χρόνου να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για τη διάρκεια της ανοσίας. Με αυτές τις πληροφορίες, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα αν τα εμβόλια για τη λοίμωξη Covid-19 απαιτούν ετήσια χορήγηση όπως η γρίπη.
Πώς θα επηρεάσουν οι μεταλλάξεις τα προγράμματα εμβολιασμού;
Οι μεταλλάξεις μειώνουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων που έχουν εγκριθεί έως τώρα και υπάρχει το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί η ανάγκη να απαιτηθεί αργότερα και μέσα στο 2021 εκ νέου εμβολιασμός με ενισχυμένη δόση.
Αρκετές εταιρείες προετοιμάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση και θα υπάρξουν πιθανότατα νέα, ενισχυτικά εμβόλια, που θα είναι αποτελεσματικά στις μεταλλάξεις. Αυτά ίσως να είναι έτοιμα το φθινόπωρο.
Τι είδους εμβόλια θα είναι διαθέσιμα το φθινόπωρο;
Εκτός από τα εμβόλια των Pfizer-BioNTech, Moderna και των Οξφόρδης-AstraZeneca, από τα οποία η ΕΕ αναμένει εκατομμύρια δόσεις μέχρι τον Οκτώβριο, αίτηση για άδεια κυκλοφορίας έχει καταθέσει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (ΕΜΑ) και η Johnson & Johnson, ενώ σύντομα αναμένεται να καταθέσουν και άλλες εταιρείες, όπως η Novavax. Αδιευκρίνιστο παραμένει αν θα αξιοποιηθούν και το ρωσικό ή τα κινεζικά εμβόλια