Η δημοκρατία και η ελευθερία κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Η προειδοποίηση είναι ευρέως γνωστή και επαναλαμβάνεται εδώ και πολύ καιρό πλέον, τόσο ώστε να μη λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και να γίνεται αντιληπτή ως μια κενή κραυγή αγωνίας.
Αυτή τη φορά, όμως, τα δεδομένα είναι διαφορετικά και ορισμένες απειλές για την ελευθερία και τη δημοκρατία είναι πολύ συγκεκριμένες – κυρίως η επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης, η κατάχρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η επαναδιεκδίκηση της αμερικανικής προεδρίας από έναν πρώην πρόεδρο που δικαιολόγησε την εισβολή οπαδών του στο Καπιτώλιο και ο πολιτισμικός πόλεμος που μαίνεται στις ΗΠΑ.
Ολες αυτές οι απειλές αποτέλεσαν το κύριο αντικείμενο μιας σειράς σεμιναρίων που οργάνωσε η Σχολή Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια ενόψει της πρόσφατης απονομής των βραβείων Πούλιτζερ.
Η επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης
«Χρησιμοποιούμε την ΤΝ για την ανάλυση χρηματοοικονομικών προϊόντων εδώ και αρκετό καιρό, αλλά τώρα πρέπει να αντιληφθούμε ότι εισερχόμαστε σε έναν άλλο κόσμο» επισήμανε η Αλεσάντρα Γκαλόνι, η ιταλίδα επικεφαλής του Reuters. Οσον αφορά αυτόν τον άλλο κόσμο, τον περιέγραψε ο Τζόζεφ Καν, ο διευθυντής σύνταξης των New York Times. «Πριν από λίγες ημέρες ήμουν στο παράρτημά μας στο Σαν Φρανσίσκο και όλοι εκεί χρησιμοποιούν την ΤΝ. Εχουμε συντάκτες που το πρωί, παίρνοντας πρωινό, αντί να μιλούν με τις γυναίκες τους, ξεκινούν την ημέρα τους κουβεντιάζοντας με συστήματα ΤΝ, ανταλλάσσοντας απόψεις για τα άρθρα τους», ανέφερε σχετικά.
Σημείωσε επίσης πως «εγώ είμαι απολύτως υπέρ του πειραματισμού σε αυτόν τον τομέα, αλλά ας πορευτούμε αργά γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε λάθη. Από τώρα μπορώ να σας εγγυηθώ ένα πράγμα: οι New York Times δεν θα δημοσιεύσουν ποτέ άρθρο γραμμένο από ρομπότ, χωρίς την επίβλεψη ενός πραγματικού συντάκτη με σάρκα και οστά».
Η επέλαση της ΤΝ είναι ένα ζήτημα που αφορά την παραπληροφόρηση, επειδή, όπως εξήγησε η διευθύντρια της Washington Post Σάλι Μπάζμπι, έχει ήδη αρχίσει να μετατοπίζεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προς την ΤΝ, καθώς η δεύτερη καθιστά δυνατό το στήσιμο κολοσσιαίων απατών σε βάρος του κοινού. «Πλέον, η παραπληροφόρηση δεν είναι ένας κίνδυνος που πρέπει να προσέχουμε, αλλά μια απειλή που πρέπει να ερευνούμε και να γράφουμε για αυτήν, ούτως ώστε να ενημερώνουμε το κοινό για ό,τι συμβαίνει».
Ο αμερικανικός ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios προειδοποίησε ότι οι προεδρικές εκλογές του 2024 στις ΗΠΑ θα είναι οι πρώτες που θα διεξαχθούν στην εποχή της ΤΝ, δεδομένου ότι πλέον τεχνητά νοήμονα ρομπότ φέρουν σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για τη συλλογή δεδομένων, την αναζήτηση δωρητών, τη συγγραφή ομιλιών, αλλά και για τα διάφορα deepfakes που κυκλοφορούν ήδη στο διαδίκτυο.
Ο Μαρκ Χάνσεν, διευθυντής του Brown Institute of Media Innovation, επεδίωξε να μετριάσει τον πανικό σχετικά με τη Δημιουργική ΤΝ, επισημαίνοντας πως τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (Large Language Models) τύπου GPT-4 μπορούν να καταστούν πολύ χρήσιμα, συνδράμοντας τους δημοσιογράφους σε πλήθος βασικών εργασιών, όπως η διαχείριση δεδομένων. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι «κανένας δεν πιστεύει ότι θα σταματήσουμε (οι δημοσιογράφοι) εκεί», όπως παραδέχεται με απόλυτη ειλικρίνεια ο Πάολο Μαστρολίλι, ανταποκριτής της La Repubblica στη Νέα Υόρκη.
Τα εχθρικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Η νέα κοσμήτορας της Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Τζελάνι Κομπ, είπε ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να αποστασιοποιηθούν από το Twitter: «Μπορείτε να διατηρήσετε τους λογαριασμούς σας, ούτως ώστε να βλέπετε τι συμβαίνει, αλλά θα πρέπει να σταματήσετε να συμμετέχετε σε συζητήσεις ή να τουιτάρετε, γιατί δεν είναι πλέον μια ουδέτερη πλατφόρμα».
Δίπλα της στεκόταν η Ανικα Ναβαρόλι, η διάσημη μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος (whistleblower), πρώην επικεφαλής της ομάδας πολιτικών ασφαλείας του Twitter, η οποία είχε καταγγείλει την κατάχρηση του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης ακόμη και πριν από την εισβολή της 6ης Ιανουαρίου. Πλέον, όμως, θεωρεί ότι η κατάσταση είναι χειρότερη.
«Ο Ελον Μασκ δεν είναι τρελός. Εχει ένα ξεκάθαρο σχέδιο στο μυαλό του: έχει επιλέξει πλευρά στον πολιτισμικό πόλεμο και χρησιμοποιεί το Twitter ως όπλο για να την προωθήσει» είπε, προειδοποιώντας πως «η βία και οι καταχρήσεις που παρατηρούνται σε αυταρχικές χώρες δεν είναι τόσο μακριά από εμάς. Τουλάχιστον ο μισός αμερικανικός πληθυσμός είναι έτοιμος να κάνει το ίδιο και τα κοινωνικά δίκτυα τον βοηθούν να οργανωθεί».
Ο αυταρχισμός στην εξουσία
Η ανησυχία αφορά κυρίως τον Ντόναλντ Τραμπ. Oχι λόγω κάποιας ιδεολογικής προκατάληψης, αλλά επειδή ο ίδιος είπε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι ο αντιπρόεδρός του Μάικ Πενς θα άξιζε να κρεμαστεί επειδή αρνήθηκε να μπλοκάρει την επικύρωση της νίκης του Τζο Μπάιντεν την 6η Ιανουαρίου του 2021.
Τα μεγάλα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης εξακολουθούν να πληρώνουν το τίμημα της επιλογής τους να σιγοντάρουν, τότε, τον Τραμπ, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, επειδή πουλούσε. Αυτή τη φορά, όμως, ο κίνδυνος, πέρα από μεγαλύτερος, είναι και γνωστός σε όλους.
«Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα αποτελούσε θεσμική απειλή για το μέλλον της δημοκρατίας στις ΗΠΑ. Τώρα, όμως, γνωρίζουμε πολλά πράγματα που τότε αγνοούσαμε και είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να τον αντιμετωπίσουμε» σημείωσε ο Τζόζεφ Καν, των New York Times.
Πάντως, ήδη ο αμερικανός πρώην πρόεδρος παραχώρησε συνέντευξη στο CNN παρουσία (φιλικού στο πλείστον) κοινού και εκστόμισε απίστευτα ψεύδη και ανακρίβειες χωρίς να μπορέσει η δημοσιογράφος που τον αντιμετώπισε να αντικρούσει παρά ελάχιστα από αυτά. Διαφορετική γραμμή επέλεξε να ακολουθήσει η Washington Post, με τη Σάλι Μπάζμπι να εξηγεί πως «δεν θα του δίνουμε τον λόγο χωρίς να υπάρχει αντίλογος».
Ο πολιτισμικός πόλεμος
Το πρόβλημα, όμως, στις ΗΠΑ είναι ότι η σύγκρουση δεν αφορά πλέον πολιτικές διαφορές, αλλά «αδιαπραγμάτευτες αξίες», οι οποίες εξ ορισμού αποκλείουν τον συμβιβασμό και οδηγούν σε μετωπική αντιπαράθεση. «Πλέον, σε ορισμένες Πολιτείες δεν μπορώ να πάω ούτε στην τουαλέτα, γιατί θα με συλλάβουν» ανέφερε σχετικά η τρανς Τζίνα Τσούα, πρώην διευθύντρια του Reuters και νυν του Semafor.
«“Inflection Point” για τον κόσμο και την κοινωνία, όπως επαναλαμβάνει πάντα ο Μπάιντεν. Οχι μια κενή κραυγή αγωνίας, αλλά ένα σημείο καμπής που απειλεί να αλλάξει για πάντα την Ιστορία μας» προσθέτει ο ιταλός ανταποκριτής στη Νέα Υόρκη.