Το να μεγαλώνει κανείς δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι γίνεται και πιο αδύναμος. Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύει ο βρετανικός Guardian, είναι πιθανότερο να κερδίσετε έναν υπερμαραθώνιο αν βρίσκεστε στη μέση ηλικία. Συν τοις άλλοις, ίσως με το πέρασμα των ετών να νιώθετε πιο χαρούμενοι, πιο σοφοί και με περισσότερη αυτοπεποίθηση.
Οι προκαταλήψεις σχετικά με τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους είναι η «παγίδα» στην οποία συνήθως πέφτουν όσοι επιλέγουν την εύκολη λύση. Για παράδειγμα, αυτό που κάνουν οι περισσότεροι είναι να προσηλώνονται στα μειονεκτήματα που γεννά το πέρασμα του χρόνου και όχι στα πλεονεκτήματα, όπως για παράδειγμα στη σοφία που έρχεται μεγαλώνοντας.
Την υπόθεση ότι η γήρανση είναι αναπόφευκτα μια διαδικασία γνωστικής και σωματικής παρακμής αμφισβητεί ο Ντάνιελ Λέβιτιν, καθηγητής Νευροεπιστήμης στο καναδικό Πανεπιστήμιο McGill, στο βιβλίο του «The Changing Mind»: «Οι ηλικιωμένοι, και γενικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι, μπορεί να μην είναι σε θέση να ανταποκριθούν τόσο γρήγορα όσο οι νεότεροί τους σε κάποιες απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, αλλά αποδεικνύεται ότι είναι καλύτεροι σε μια σειρά δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα στην επίλυση προβλημάτων», δηλώνει ο Λέβιτιν στον Guardian.
«Η εμπειρία, η αποφασιστικότητα και η πιο εύκολη εστίαση στις καταστάσεις μπορούν συχνά να αντισταθμίσουν την έλλειψη ταχύτητας και τη μυϊκή απώλεια που απαιτείται για ορισμένες σωματικές δραστηριότητες» προσθέτει, για να καταλήξει σε… 13 πράγματα στα οποία γίνονται καλύτεροι οι άνθρωποι μετά τα 40.
- Παίζουν καλύτερο σκάκι. Μια έρευνα που μελέτησε 125 τουρνουά σκάκι εντόπισε ότι οι παίκτες έκαναν τις καλύτερες κινήσεις στα 40 τους χρόνια περίπου. Η απόδοσή τους άρχισε να μειώνεται μετά τα 45, αλλά όχι σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Γενικά, χρειάζονται πολλά για να είναι κανείς καλός στο σκάκι: αντίληψη, μνήμη, ικανότητα στην επίλυση προβλημάτων, αλλά και συσσωρευμένη εμπειρία, την οποία φαίνεται ότι διαθέτουν οι παίκτες μεγαλύτερης ηλικίας. Ολα τα παραπάνω μπορούν να προσφέρουν ένα διαρκές πλεονέκτημα.
- Συμμετέχουν και κερδίζουν σε υπερμαραθώνιους. Μεταξύ 40 και 49 ετών οι δρομείς καταγράφουν τα καλύτερα ρεκόρ, τους σε υπερμαραθώνιους (αποστάσεις μεγαλύτερες από έναν τυπικό μαραθώνιο δρόμο, συχνά 50 ή 100 χλμ., συμπεριλαμβανομένων πολυήμερων αγώνων πολλών εκατοντάδων χλμ.) Μια μελέτη του 2020 σχετική με ανθρώπους που είχαν τερματίσει σε υπερμαραθώνιους 100.000 μ., εντόπισε ότι οι γυναίκες που είχαν φθάσει στην κορυφή ήταν μεταξύ 40-44 ετών και οι άνδρες 45- 49 ετών. Δεν είναι τυχαίο: Συχνά, διαφόρων ειδών έρευνες επιβεβαιώνουν σταθερά ότι οι δρομείς υπερμαραθωνίων είναι μεταξύ αυτών των ηλικιών. Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αγώνας, σε διάρκεια ή απόσταση, τόσο μεγαλύτερος σε ηλικία φέρεται να είναι ο δρομέας με την κορυφαία απόδοση. «Χρειάζεται εμπειρία για να ξεκινήσεις αργά αλλά σταθερά και να συνεχίσεις να πηγαίνεις αργά, εστιάζοντας στον στόχο. Οι νεότεροι αθλητές τείνουν πάντα να θέλουν να πετύχουν μια θέση, να ανέβουν στο βάθρο, να κατακτήσουν έναν καλό χρόνο», εξηγεί στον Guardian ο 59χρονος ελβετός αθλητής του τριάθλου Μπιτ Νίχλτ. «Οι μεγαλύτεροι, όπως εγώ, λένε ότι ο πρώτος στόχος είναι να τερματίσουμε. Και ο τερματισμός σημαίνει προετοιμασία, έχοντας κατανοήσει πλήρως ότι χρειάζεται υπομονή και πέντε, δέκα ή περισσότερες ημέρες», προσθέτει.
- «Διαβάζουν» τις διαθέσεις ενός αγνώστου. Σύμφωνα με τον Guardian, αυτό συμβαίνει οπωσδήποτε μετά τα 40. Δεν είναι λίγες οι φορές, μάλιστα, που συμμετέχοντες σε έρευνες μελετούν τα μάτια αγνώστων σε φωτογραφίες και στη συνέχεια επιχειρούν να μαντέψουν τις διαθέσεις τους. Είναι τα λεγόμενα τεστ συναισθηματικής νοημοσύνης. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες είναι πάντα πιο δύσκολο να ερμηνευτούν (για παράδειγμα, δεν μπορείς να καταλάβεις αμέσως αν το εικονιζόμενο πρόσωπο κοιτάζει με περιέργεια, είναι νευρικό ή απλώς φλερτάρει με τον φακό). Ωστόσο, όπως έχει αποδειχθεί, σε αυτά τα τεστ οι συμμετέχοντες αρχίζουν να επιτυγχάνουν υψηλότερες βαθμολογίες από τα 40 χρόνια τους και μετά. «Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι οι άνθρωποι γίνονται πιο διαισθητικοί μετά τα 40 τους, αλλά όσο περνάει ο χρόνος η ικανότητα αυτή δεν δείχνει να επιβραδύνεται. Αντίθετα, η διαισθητική ικανότητα παραμένει ίδια» λέει στη βρετανική εφημερίδα ο Τζόσουα Χάρτσορν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Boston College της Μασαχουσέτης, έχοντας αναλύσει δεδομένα δεκάδων μελετών.
- Διαπρέπουν στην ιππασία. Μερικοί από τους καλύτερους αθλητές ιππασίας, οι οποίοι στέφθηκαν, μάλιστα, και Ολυμπιονίκες, ήταν μεγάλοι ηλικία. Ανάμεσά τους ο Βρετανός Νικ Σκέλτον, ο οποίος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην υπερπήδηση εμποδίων στα 59 του χρόνια, και ο Αυστραλός Αντριου Χόι, που στα 62 του κατέκτησε δύο μετάλλια στο Τόκιο – αρχικά το ασημένιο στο ομαδικό του ιππικού τριάθλου και εν συνεχεία το χάλκινο στο ατομικό. Ιστορία έγραψε επίσης ο ιάπωνας ιππέας Χιρόσι Χοκέτσου, ο οποίος αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου στα 71 του χρόνια, όντας, φυσικά, ο γηραιότερος αθλητής της διοργάνωσης.
- Αποκτούν αυτοεκτίμηση. Η υγιής αυτοεκτίμηση είναι βασικό συστατικό της ισορροπημένης ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με έρευνες, η αυτοεκτίμηση τείνει να αυξάνεται από την εφηβεία και μετά, ενώ κορυφώνεται κάπου μεταξύ 50 και 70 ετών. Είναι ενδιαφέρον, δε, ότι μία έρευνα του 2020 που έγινε στην Ιαπωνία, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αυτοεκτίμηση συνέχιζε να αυξάνεται μέχρι τα βαθιά γεράματα, χωρίς καμία πτωτική ένδειξη.
- Αποκτούν δεξιότητες στην αριθμητική. Στην ίδια έρευνα που παρουσιάζει ο Guardian για τις ικανότητες που βελτιώνονται μετά τα 40, ο Τζόσουα Χάρτσορν μελετά ιστορικά δεδομένα δοκιμών IQ σε περισσότερους από 2.000 Αμερικανούς. «Κατέληξα ότι υπάρχουν δύο πτυχές νοημοσύνης» λέει ο καθηγητής. «Η πρώτη έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα μπορείς να σκεφτείς, η δεύτερη με το πόσα γνωρίζεις ήδη. Η βασική υπόθεση είναι ότι οι νέοι σκέφτονται γρήγορα και έτσι αποδίδουν καλύτερα σε τεστ που απαιτούν ταχύτητα, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία τα καταφέρνουν καλύτερα σε τεστ γνώσεων» δηλώνει στον Guardian. «Αποδείχτηκε ότι οι συμμετέχοντες με τις καλύτερες επιδόσεις στα προβλήματα αριθμητικής ήταν γύρω στα 50».
- Εχουν περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν βραβείο Νομπέλ. Η δεκαετία των 60 είναι η πιο πιθανή για την επίτευξη ενός τόσο υψηλού στόχου, σύμφωνα με την εφημερίδα. Απόδειξη ότι, πέρα από τους νικητές των βραβείων Φυσικής, που τείνουν να είναι νεότεροι, οι αποδέκτες των βραβείων Νομπέλ είναι συχνά άνθρωποι στα 50 ή στα 60 τους χρόνια. Ο μέσος όρος ηλικίας των νικητών είναι τώρα τα 44 έτη, αλλά η 17χρονη Μαλάλα Γιουσαφζάι και ο 25χρονος Αυστραλός Λόρενς Μπραγκ, που κέρδισε μαζί με τον πατέρα του το Νομπέλ Φυσικής το 1915, ρίχνουν σημαντικά τον μέσο όρο. Ωστόσο, στατιστικά, οι ηλικίες στις οποίες οι περισσότεροι νικητές έχουν λάβει την απόλυτη αναγνώριση είναι τα 61 και τα 63 χρόνια. Οι πιο μεγάλοι σε ηλικία ανήκουν στον χώρο της Λογοτεχνίας, με το National Geographic να έχει υπολογίσει τη μέση ηλικία των νικητών Νομπέλ Λογοτεχνίας γύρω στα 65 έτη.
- Μπορούν να επιλύουν διενέξεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2010, που δημοσιεύει ο Guardian, τα 65 χρόνια είναι η ηλικία που οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πιο ικανοί στην επίλυση συγκρούσεων και διενέξεων, οποιασδήποτε κλίμακας. «Συνήθως, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες δείχνουν περισσότερη σοφία από τους νεότερους, αλλά και τους μεσήλικες» καταλήγει η μελέτη, με τα 64,9 έτη ως μέση ηλικία των συμμετεχόντων στο 20% των κορυφαίων επιδόσεων. Οπως γράφει στο βιβλίο του «The Changing Mind» ο Ντάνιελ Λέβιτιν, καθηγητής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο McGill, «είναι αυτονόητο ότι η σοφία αυξάνεται με την ηλικία. Η σοφία προκύπτει από τις εμπειρίες μας, την ικανότητά μας να ανιχνεύουμε μοτίβα συμπεριφοράς σε αυτές τις εμπειρίες, αλλά και την ικανότητά μας να προβλέψουμε την έκβαση μιας κατάστασης στο μέλλον, αναλογιζόμενοι όλα τα παραπάνω. Οσο περισσότερα έχετε βιώσει, τόσο περισσότερη σοφία μπορείτε να αποκτήσετε και να την αξιοποιήσετε στη ζωή σας».
- Ικανοποιούνται πιο εύκολα σεξουαλικά. Σύμφωνα με έρευνα του ιστοτόπου ανεύρεσης συντρόφου Singles in America, η οποία διεξήχθη το 2018 και όπου συμμετείχαν περισσότεροι από 5.000 άγαμοι ενήλικες, η βέλτιστη ηλικία για να λάβουν περισσότερη ικανοποίηση στο σεξ οι ανύπαντρες γυναίκες είναι τα 66 χρόνια και, αντίστοιχα, τα 64 για τους άνδρες. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των ερευνών δεν είναι τόσα ευχάριστα σε άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2020 που έγινε στη Γερμανία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «όσο μεγαλύτερος σε ηλικία είναι κάποιος, τόσο πιο πιθανό είναι να νιώθει λιγότερο ικανοποιημένος από τη σεξουαλική ζωή του» (αν και το 35% των ατόμων ηλικίας 65-80 ετών δήλωναν ικανοποιημένοι). Στη Σουηδία, ωστόσο, μια μελέτη σε άτομα άνω των 60 ετών διαπίστωσε ότι μόνο το 24% ήταν δυσαρεστημένοι με τη σεξουαλική τους ζωή.
- Αποκτούν καλύτερο λεξιλόγιο. Σύμφωνα με έρευνα του 2015, η ηλικία των 65 ετών είναι κατά μέσο όρο εκείνη που οι άνθρωποι αποκτούν το καλύτερο δυνατό λεξιλόγιο που θα μπορούσαν να έχουν. «Υπάρχουν πράγματα που απαιτούν πραγματικά πολύ χρόνο» λέει στον Guardian ο καθηγητής Τζόσουα Χάρτσορν, ο οποίος διεξήγαγε τη μελέτη. «Η κορύφωση στο λεξιλόγιο γίνεται όλο και πιο αργά. Αυτό μπορεί κάλλιστα να αφορά στη μεταβαλλόμενη φύση της εργασίας και στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από το κείμενο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου μαθαίνεται μέσω της γραφής και όχι μέσω της ομιλίας» εξηγεί. «Για παράδειγμα, το λεξιλόγιο των ανθρώπων ήταν φτωχότερο στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στα τέλη του περασμένου αιώνα, επειδή δεν διάβαζαν πολύ ή έλειπαν συχνά από το σχολείο, ενώ στις ημέρες μας, τόσο για τη δουλειά μας όσο και για διασκέδασή μας, αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο σε έντυπα και στη γραφή κειμένων, κάτι που τελικά μας κάνει καλό».
- Κερδίζουν πιο εύκολα τη συμπάθεια. Η έρευνα δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι είναι πιο σταθεροί συναισθηματικά και λιγότερο παρορμητικοί από τους νεότερους. Είναι, επομένως, πιο πιθανό να αναπτύξουν καλύτερες σχέσεις με οποιονδήποτε συσχετιστούν στη ζωή τους, συγκριτικά με τον νεότερο εαυτό τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γινόμαστε πιο καλοί μεγαλώνοντας; Φυσικά και όχι. Πολλοί, μάλιστα, γίνονται πιο παράξενοι με το πέρασμα του χρόνου. Οπως φαίνεται, ωστόσο, στις περισσότερες των περιπτώσεων, η αμυγδαλή, μια ομάδα νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου, που βρίσκεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο και σχετίζεται με τον φόβο, συρρικνώνεται με το πέρασμα των ετών. Το αποτέλεσμα είναι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι να γίνονται πιο έμπιστοι, συμπαθείς αλλά και συμπονετικοί για τους γύρω τους. Οι άνδρες, μάλιστα, παράγουν λιγότερη τεστοστερόνη, γεγονός που τους κάνει λιγότερο επιθετικούς και αδιάφορους απέναντι στα προβλήματα των άλλων. Παράλληλα, οι ηλικιωμένοι τείνουν να ανακαλούν περισσότερες θετικές αναμνήσεις και λιγότερες αρνητικές. Γίνονται, επίσης, πιο ανεκτικοί αλλά και πιο αποδεκτοί. Ενας από τους λόγους είναι ότι μετά από μια ορισμένη ηλικία καταλαβαίνεις πλέον βαθιά το νόημα της φράσης «πέρασα πολύ καλά στη ζωή μου, έφτασα ως εδώ. Είμαι ευγνώμων».
- Νιώθουν περισσότερη αυτοπεποίθηση για το σώμα τους. Μια δημοσκόπηση του 2014 σε δείγμα 80.000 Αμερικανών έδειξε για τις γυναίκες ότι η ηλικία που ένιωθαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για το σώμα τους ήταν τα 74 έτη. Για τους άνδρες η αντίστοιχη ηλικία ήταν τα 80 χρόνια!
- Είναι πιο ευτυχισμένοι. Η ευτυχία μπορεί να φαίνεται ότι αφορά νεαρότερες ηλικίες, ωστόσο τελικά δεν έχει καμία σχέση με τη νιότη. «Το εκπληκτικό όταν ζητάμε από τους μεγαλύτερους ανθρώπους να προσδιορίσουν με ακρίβεια την πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής τους είναι πως η πιο συχνή απάντηση δεν αφορά την παιδική ούτε την εφηβική, ούτε καν στην πρώιμη ενήλικη ζωή, αλλά το σύνολο των πραγμάτων που έχουν καταφέρει και βιώσει. Το παρατηρούμε σε ηλικίες μεγαλύτερες των 80 ετών, καθώς οι άνθρωποι νιώθουν πλέον ευτυχισμένοι για τις εμπειρίες που είχαν, όποιες κι αν είναι αυτές» δηλώνει ο Λέβιτιν, αναφερόμενος σε τηλεφωνική έρευνα για την ευημερία των Αμερικανών. «Επομένως, ακόμα κι αν είστε νέοι, αν αναλογιστείτε πόσες ευκαιρίες σας περιμένουν στη ζωή, οι απαντήσεις αυτών των ανθρώπων δεν είναι τελικά και τόσο περίεργες» προσθέτει.