Μια επιστολή προς τον Αδόλφο Χίτλερ από τον Πιερ ντε Κουμπερτέν, τον γάλλο «πατέρα» των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, δίνει στους οικοδεσπότες των Αγώνων του Παρισιού του φετινού καλοκαιριού έναν νέο λόγο να κρατήσουν αποστάσεις από την κληρονομιά του.
Ο βαρόνος ντε Κουμπερτέν, αριστοκράτης παιδαγωγός, εξήρε «τη θαυμάσια επιτυχία» των Αγώνων του Βερολίνου το 1936 σε επιστολή του η οποία βρέθηκε στα αρχεία του Τρίτου Ράιχ και αναπαράγεται σε ένα νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Αϊμερίκ Μαντού. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Times του Λονδίνου, ο Κουμπερτέν εκφράζει στο γράμμα και τη «βαθιά αφοσίωσή» του στον Φύρερ.
Η διοργάνωση του 1936 στο Βερολίνο έχει μείνει στην ιστορία για την τεράστια επιτυχία του μαύρου αθλητή, Τζέσε Οουενς, που κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια, στα 100 και τα 200 μέτρα, στο άλμα εις μήκος και στη σκυταλοδρομία 4×100, στην πιθανώς καλύτερη εμφάνιση αγωνιζόμενου στην Ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο αμερικανός σπρίντερ επαινέθηκε ως ο άνθρωπος που μόνος του συνέτριψε τις φυλετικές αντιλήψεις του Χίτλερ περί «άριας υπεροχής».
Η εμφάνιση της επιστολής του Κουμπερτέν ενίσχυσε τους ενδοιασμούς του Παρισιού για τον άνθρωπο που το 1894 ξεκίνησε την ιδέα της αναβίωσης των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, και προώθησε τους πρώτους σύγχρονους αγώνες του 1896 στην Αθήνα. Ο βαρόνος είχε την προεδρία των αγώνων του 1924 στο Παρίσι, δημιούργησε τη σημαία με τους πέντε κύκλους, ίδρυσε την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) με έδρα την Ελβετία και υιοθέτησε το μότο «Citius, Altius, Fortius» (Γρηγορότερα, Ψηλότερα, Δυνατότερα).
Κανονικά η Γαλλία θα γιόρταζε τον πρωτοπόρο του διεθνούς αθλητικού πνεύματος στην εφετινή εκατονταετηρίδα από τους προηγούμενους αγώνες του Παρισιού, αλλά η κληρονομιά του έχει αμαυρωθεί από τις απόψεις του για τη φυλή και τα φύλα, που θεωρούνταν αμφιλεγόμενες ακόμη και στη εποχή του. Μια αποτυχημένη εκστρατεία των Ναζί να του απονεμηθεί το βραβείο Νομπέλ στη δεκαετία του 1930, καθώς και ένα δάνειο που του προσέφεραν, έχουν καταγραφεί ιστορικά.
«Οι φυλές έχουν διαφορετικές αξίες και όλες οι άλλες πρέπει να αποδίδουν πίστη στη λευκή φυλή, η οποία είναι ουσιαστικά ανώτερη», είχε πει, ενώ περιέγραφε τον εαυτό του και ως «φανατικό αποικιοκράτη». Πίστευε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρέπει να προάγουν την αρετή και να «παραμείνουν αποκλειστικά για τους άνδρες». Είχε, δε, δηλώσει ότι η θέση των γυναικών ήταν να στέφουν τους νικητές, ενώ «μια γυναικεία Ολυμπιάδα θα ήταν αντιαισθητική και χωρίς ενδιαφέρον»…
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και οι διοργανωτές του Παρισιού κρατούν τις αποστάσεις τους από τον Κουμπερτέν. Το 2022, ο Μακρόν είχε αποκρούσει τις εκκλήσεις αθλητικών και πολιτικών αξιωματούχων να μεταφέρει τα λείψανά του στο Πάνθεον του Παρισιού -το ιερό για τους εθνικούς ήρωες της χώρας. Παράλληλα, δεν θα παραστεί σε μία συναυλία προς τιμήν του βαρόνου στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης τον επόμενο μήνα, όπου θα παρευρεθούν ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, και γάλλοι υπουργοί.
Παρόλα αυτά, ο Κουμπερτέν -το όραμα του οποίου ήταν να σφυρηλατήσει μια γαλλική εκδοχή του αγγλικού αθλητικού πνεύματος, που προωθήθηκε από προσωπικότητες του 19ου αιώνα όπως ο διευθυντής της σχολής ράγκμπι, Τόμας Αρνολντ- δέχεται ακόμα τιμές. Το κέρινο ομοίωμά του θα παρουσιαστεί τον επόμενο μήνα στο Μουσείο Grévin, αντίστοιχο εκείνου της Μαντάμ Τισό, σε μια εκδήλωση που φεμινιστικές ομάδες έχουν αποδοκιμάσει.
Παράλληλα, μια έκθεση προς τιμήν του θα εγκαινιαστεί στο δημαρχείο του 7ου διαμερίσματος του Παρισιού, δήμαρχος του οποίου είναι η υπουργός Πολιτισμού, Ρασιντά Ντατί. Η έκθεση αποκαλεί τον Κουμπερτέν ως «οραματιστή και ανθρωπιστή» που δημιούργησε «μια διαπλανητική διοργάνωση».
Ο επικεφαλής της ΔΟΕ υποστήριξε την πρωτοβουλία για τη μεταφορά των λειψάνων του στο Πάνθεον και συχνά χαιρετίζει το πνεύμα του Κουμπερτέν, απεικονίζοντας τον ως οραματιστή που, όπως λέει, συμβάδιζε με την εποχή του. Παρά την αντίθεσή του στη συμμετοχή των γυναικών, ο βαρόνος δεν επιχείρησε να τις εμποδίσει όταν τους επετράπη να αγωνιστούν στο τένις, την ιστιοπλοΐα, το κροκέ, την ιππασία και το γκολφ, στους αγώνες του Παρισιού το 1900, σημειώνει η ΔΟΕ.
Της εκστρατείας για αποκατάσταση του ονόματος του βαρόνου –που πέθανε το 1937– ηγείται η Νταϊάν ντε Ναβασέλ ντε Κουμπερτέν, που είναι μακρινή απόγονός του. «Οι απόψεις του εξελίσσονταν σε όλη του τη ζωή και συχνά άλλαζε γνώμη», είπε η ίδια χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Le Parisien. «Ηταν πολύ πιο περίπλοκος άνθρωπος από όσο τον παρουσιάζουν τα ελάχιστα αποσπάσματα λόγων του που κυκλοφορούν κατά καιρούς».