Διακρίνονται σημάδια αποσύνδεσης (decoupling) μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας; Το να χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις σχέσεις μεταξύ των δύο αυταρχικών υπερδυνάμεων των καιρών μας ο ίδιος όρος με τον οποίο τα τελευταία χρόνια καταδεικνύεται η τεχνολογική και οικονομική αποσύνδεση ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ ενδεχομένως να είναι υπερβολικό. Αλλά είναι αλήθεια πως κάτι περίεργο συμβαίνει και στη «φιλία δίχως όρια» ανάμεσα στο Πεκίνο και στη Μόσχα την οποία επαναβεβαίωσαν ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν είκοσι μέρες πριν από την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, διακρίνονται περισσότερες από μία ρωγμές.
Στην αρχή του τρέχοντος μηνός, για παράδειγμα, το επίσημο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua αποφάσισε να δώσει τον λόγο στον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα, γεγονός το οποίο σίγουρα αποτέλεσε απογοήτευση, εάν όχι, προσβολή, για τη Μόσχα που μάλλον δεν αντισταθμίστηκε από το ότι το κινεζικό πρακτορείο την ίδια ημέρα πήρε συνέντευξη και από τον Σεργκέι Λαβρόφ.
Ο Κουλέμπα κατήγγειλε τη ρωσική εισβολή, τους βομβαρδισμούς και τις σφαγές αμάχων και ζήτησε από το Πεκίνο να «εγγυηθεί την ασφάλεια της Ουκρανίας όταν επέλθει εκεχειρία». Σχολιάζοντας τη συνέντευξή του ο Κουνγκ Τσαν, της κινεζικής δεξαμενής σκέψης Anbound, δήλωσε στην Corriere della Sera πως το ότι υφίστανται πρόβλημα στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών το παραδέχεται ακόμη και ο ίδιος ο ρώσος πρόεδρος.
«Στην πραγματικότητα ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε δημόσια τη δυσαρέσκειά του για την Κίνα. Είπε ότι η Ρωσία δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στο Πεκίνο για να αποφύγει τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων. Ο Πούτιν γνωρίζει καλά πως πολλές κινεζικές εταιρείες δεν θέλουν να εκτεθούν στον κίνδυνο “δευτερευουσών κυρώσεων” και δεν σκοπεύουν να πληρώνονται σε ρούβλια, τα οποία μπορούν γρήγορα να υποτιμηθούν. Η επιχειρηματική κοινότητα του Πεκίνου αντιμετωπίζει επιφυλακτικά τη Μόσχα», είχε εξηγήσει ο κινέζος ειδικός. Ο οποίος συμφωνεί ότι «αυτός ο πόλεμος δεν συνάδει με τα συμφέροντα της Κίνας», όπως παρατήρησε ο ουκρανός υπουργός Εξωτερικών και επιβεβαίωσε με δηλώσεις του και ο κινέζος πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον.
Το ότι υφίστανται ρωγμές στις σχέσεις ανάμεσα στη Ρωσία του Πούτιν και την Κίνα του Σι υποστηρίζει και ο Λούτσιο Καράτσολο, ιδρυτής και διευθυντής της ιταλικής γεωπολιτικής επιθεώρησης Limes. Σε άρθρο του στην La Stampa ο ιταλός αναλυτής υπενθυμίζει καταρχάς τους τρεις λόγους που ώθησαν τον Σι να συνάψει στενές σχέσεις με τον Πούτιν.
Πρώτον, για να αντισταθμίσει τη δημιουργία του σχήματος QUAD (Quadrilateral Security Dialogue – Τετραμερής Διάλογος για την Ασφάλεια) στο οποίο συμμετέχουν οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Ινδία και για την Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αποτελέσει τρόπον τινά ένα ΝΑΤΟ του Ινδο-Ειρηνικού.
Δεύτερον, διότι υπό προϋποθέσεις, «η Ρωσία θα μπορούσε να καταστεί για την Κίνα ένας εξαιρετικός προμηθευτής πρώτων υλών, κυρίως (αλλά όχι μόνο) υδρογονανθράκων της Σιβηρίας».
Τρίτον, με τις 6.000 πυρηνικές κεφαλές της, η Ρωσία εξακολουθούσε να ασκεί επιρροή ως πιο μεγάλη (αριθμητικά) πυρηνική δύναμη στον πλανήτη και να αποτελεί, κατ’ επέκταση, «στρατηγικό εταίρο». Το Πεκίνο βασιζόταν σημαντικά σε ρωσικά όπλα και ρωσικές τεχνολογίες, «ειδικά στους τομείς του Διαστήματος και του Κυβερνοχώρου», για την αναβάθμιση της στρατιωτικής της ισχύος.
Ωστόσο «τα απίστευτα λάθη που διέπραξε η Ρωσία στην Ουκρανία, κλόνισαν αυτές τις επιλογές». Καταρχάς ο τρόπος με τον οποίο τα στρατεύματα του Πούτιν βάλτωσαν στην Ουκρανία «θέτει υπό αμφισβήτηση τη χρησιμότητα της Ρωσίας ακόμη και στην περιοχή της Απω Ανατολής», όπου, μεταξύ άλλων, επανεξοπλίζεται σημαντικά η Ιαπωνία η οποία βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια σε αντιπαράθεση με τη Μόσχα για τις Κουρίλες Νήσους.
Επιπρόσθετα, το σχέδιο της Ρωσίας να αντικαταστήσει τους Ευρωπαίους (όταν αποφασίσουν το εμπάργκο) με τους Κινέζους ως αγοραστές του φυσικού της αερίου, υπονομεύεται από το γεγονός πως «οι αγωγοί φυσικοί αερίου δεν είναι τόσο εύκαμπτοι όσο οι πλαστικοί» και αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να καταστεί δυνατή η τακτική και άφθονη ροή φυσικού αερίου προς την Κίνα, χρόνια τα οποία ο Πούτιν ενδέχεται να μην έχει στη διάθεσή του.
Τρίτον, οι αποτυχίες στην Ουκρανία έχουν δυσφημίσει ανεπανόρθωτα την οπλική υπεροχή της Ρωσίας και, μάλιστα, πολλές παραγγελίες, κυρίως από ασιατικές χώρες, ακυρώνονται ενώ η Κίνα, που ρωσικά οπλικά συστήματα έχει αγοράσει ήδη πολλά, διερωτάται εάν τα χρήματά της πήγαν χαμένα.
Συγχρόνως ο Σι Τζινπίνγκ είναι ανήσυχος, τουλάχιστον περισσότερο από όσο συνήθως, λόγω του κορονοϊού (ο αποκλεισμός των πολιτών στο Πεκίνο και στη Σαγκάη κατέδειξε την αποτυχία της στρατηγικής του καθεστώτος) αλλά και του επικείμενου συνεδρίου του κόμματος, το φθινόπωρο, κατά το οποίο θέλει να εξασφαλίσει μια τρίτη θητεία στην εξουσία. Το συμπέρασμα του Καράτσολο είναι ότι, στην παρούσα φάση, το να θεωρούν οι Ρώσοι και οι Κινέζοι τη συμμαχία τους «εγγύηση ενός λαμπρού κοινού μέλλοντος», απαιτεί αχαλίνωτη φαντασία, «στα όρια της ψευδαίσθησης».
Το ότι οι σχέσεις ανάμεσα στη Μόσχα και στο Πεκίνο περνάνε κρίση υποστηρίζει και ο Ρόμπερτ Κάπλαν, κάτοχος της έδρας Γεωπολιτικής στο Foreign Policy Research Institute. «Η Κίνα βλέπει τη Ρωσία ως σημαντικό διανομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ενδιαφέρεται μόνο για τις εισαγωγές ενέργειας. Δεν θέλει να ταπεινωθεί το Κρεμλίνο και δεν παίζει σε δύο ταμπλό, το Πεκίνο είναι σύμμαχος της Μόσχας και δεν σκοπεύει να την εγκαταλείψει αλλά έχει σοβαρά προβλήματα με τον τρόπο με τον οποίο ο Πούτιν διαχειρίστηκε τη στρατιωτική επιχείρηση. Ο Σι έχει μετανιώσει για την αρχική υποστήριξη και δεν θέλει να εμπλακεί περαιτέρω», υποστήριξε ο αμερικανός ειδικός σε συνέντευξη που παραχώρησε στη La Repubblica.
Λαμβάνοντας υπόψη και τα προβλήματα στο εσωτερικό της Κίνας, την πανδημία, κυρίως, και το φρενάρισμα τη ανάπτυξης, ο Κάπλαν θεωρεί πως σύντομα ο κινέζος ηγέτης θα κληθεί να κάνει μια επιλογή όσον αφορά τις σχέσεις της Κίνας με τη Ρωσία. «Εάν συνεχίσει να δίνει έμφαση στο κράτος, στον έλεγχο όλων των δραστηριοτήτων της χώρας από το κράτος, θα καταστεί αδύνατο για την κινεζική οικονομία να συνεχίσει να έχει την ανάπτυξη του παρελθόντος. Αυτό θα επηρεάσει όχι μόνο την ικανότητα συνδρομής στον Πούτιν αλλά και τη σταθερότητα στο εσωτερικό της Κίνας και την παραμονή του Σι στην εξουσία ενόψει του συνεδρίου το φθινόπωρο», εξήγησε.