Οταν ο σουρεαλιστής ζωγράφος Σαλβαδόρ Νταλί και ο εφευρέτης Τόμας Εντισον χρειάζονταν έμπνευση, υιοθετούσαν μια παρόμοια, παράξενη τεχνική ύπνου. Προσπαθούσαν να κοιμηθούν κρατώντας ένα μικρό αντικείμενο στα χέρια τους, το οποίο στη συνέχεια έπεφτε στο πάτωμα και ο ήχος του τους ξυπνούσε τη στιγμή που άρχισαν να κοιμούνται. Οταν ξυπνούσαν, πήγαιναν κατευθείαν στη δουλειά, αναφέρει η Γιασμίν Σαπλάκογλου στο Live Science.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, γράφει η Ράσα Αρίντι στο Smithsonian Mag, ότι με τον τρόπο αυτό τόσο ο Νταλί όσο και ο Εντισον άφηναν το μυαλό τους να γλιστρήσει απαλά στην πρώτη φάση του ύπνου, αλλά όχι για περισσότερο χρόνο. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Science Advances, δείχνει ότι το θολό στάδιο ακριβώς μεταξύ της συνείδησης και του ύπνου -που ονομάζεται στάδιο N1 ή υπναγωγία- μπορεί να πυροδοτήσει τη δημιουργικότητα, αναφέρει η Κλερ Γουίλσον στο New Scientist.
«Είχα πάντα πολλές υπναγωγικές εμπειρίες, ονειρικές εμπειρίες που με γοήτευαν εδώ και πολύ καιρό», λέει στον Μπρετ Στέτκα του Scientific American η Ντελφίν Ουντιέτ, νευροεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Εγκεφάλου του Παρισιού. «Και ήμουν έκπληκτη γιατί σχεδόν κανένας επιστήμονας δεν έχει μελετήσει αυτήν την περίοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες», συμπληρώνει.
Για να διερευνήσουν την επιστήμη πίσω από την τεχνική ύπνου του Νταλί και του Εντισον, η Ουντιέτ και οι συνεργάτες της έδωσαν ένα σύνολο μαθηματικών προβλημάτων σε 103 συμμετέχοντες στην έρευνα. Το κλειδί για την επίλυσή τους ήταν ένα κρυφό μοτίβο. Δεκαέξι συμμετέχοντες έσπασαν τον κώδικα και έλυσαν αμέσως τα προβλήματα, αλλά στους υπόλοιπους είπαν να κάνουν ένα διάλειμμα 20 λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου συνδέθηκαν με μια μηχανή, που παρακολουθεί τα εγκεφαλικά κύματα, αναφέρει το Scientific American.
Ακριβώς όπως ο Νταλί και ο Εντισον, οι συμμετέχοντες στην έρευνα βολεύτηκαν στις καρέκλες τους κρατώντας ένα αντικείμενο στα χέρια τους. Μόλις πέρασαν τα 20 λεπτά, τους είπαν να καταγράψουν τις σκέψεις που έκαναν ενώ κοιμόνταν. Στη συνέχεια, τους ανατέθηκαν περισσότερες ερωτήσεις. Σχεδόν 83% των συμμετεχόντων που έφτασαν στην υπναγωγία έλυσαν το κρυφό μοτίβο και απάντησαν στις ερωτήσεις. Μόνο 31% των ανθρώπων που έμειναν ξύπνιοι και 14% εκείνων που προχώρησαν σε βαθύτερο επίπεδο ύπνου κατάφεραν να λύσουν τα προβλήματα, αναφέρει το New Scientist.
«Τα νέα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι υπάρχει ένα “δημιουργικό γλυκό σημείο ύπνου”, κατά το οποίο τα άτομα κοιμούνται αρκετά ώστε να έχουν πρόσβαση σε απρόσιτα (σε άλλη περίπτωση) στοιχεία, αλλά όχι τόσο πολύ ώστε να χαθεί το υλικό», δήλωσε ο Τζόναθαν Σκούλερ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, ο οποίος δεν συμμετέχει στη μελέτη. Ωστόσο, το μικρό διάλειμμα ύπνου θα μπορούσε επίσης να είχε ανανεώσει τον εγκέφαλο ορισμένων ανθρώπων, επιτρέποντάς τους να επιστρέψουν και να λύσουν τα προβλήματα με πιο καθαρό μυαλό, λέει το Scientific American.
Ωστόσο, το γιατί το στάδιο N1 είναι το «δημιουργικό γλυκό σημείο ύπνου» παραμένει ακόμα ασαφές. Η Ουντιέτ λέει στο Live Science ότι θα μπορούσε να οφείλεται στο ό,τι οι άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν τουλάχιστον μισή επίγνωση του περιβάλλοντός τους, αλλά μπορούν επίσης να αφήσουν τις σκέψεις τους να παρασυρθούν, δημιουργώντας μια κατάσταση «χαλαρής γνώσης και παράξενων συσχετισμών». Επιπλέον, «αν έχεις μια καλή ιδέα, έχεις τη δυνατότητα να την “πιάσεις”».
«Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Αλμπερτ Αϊνστάιν χρησιμοποιούσαν ενδεχομένως την τεχνική του Έντισον, ή τουλάχιστον αυτό λέει ο θρύλος», λέει η Ουντιέτ στο Scientific American, «Και μερικά από τα όνειρα που ενέπνευσαν μεγάλες ανακαλύψεις θα μπορούσαν να είναι μάλλον υπναγωγικές εμπειρίες και όχι νυχτερινά όνειρα. Ενα διάσημο παράδειγμα είναι ο χημικός Ογκίστ Κεκιλέ, ο οποίος βρήκε τη δομή του δακτυλίου του βενζολίου όταν είδε στον ύπνο του ένα φίδι να δαγκώνει την ουρά του. Τον είχε πάρει ο ύπνος δουλεύοντας μέχρι αργά και κάτι τον ξύπνησε ξαφνικά», λέει η γαλλίδα νευροεπιστήμονας.
Η Ουντιέτ ελπίζει, τέλος, ότι στο μέλλον θα ανακαλύψει πώς θα μπορούσαν οι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση σε αυτό το «δημιουργικό γλυκό σημείο» χωρίς να χρειάζεται να κρατούν κάποιο αντικείμενο για να τους ξυπνάει. Αλλά στο μεταξύ, είναι ένα πείραμα που μπορεί να δοκιμάσει ο καθένας από εμάς στο σπίτι, αναφέρει η Live Science.