Σε ένα βαρύ δερματόδετο αστυνομικό μητρώο του Παρισιού από τον 19ο αιώνα, στη σελίδα 158, ένα χειρόγραφο κείμενο με μια φωτογραφία στην κορυφή περιγράφει τις δραστηριότητες μιας νεαρής εταίρας της υψηλής κοινωνίας (courtisane) ονόματι Σάρα Μπερνάρ.
Το «Livre des Courtisanes», όπως ήταν τότε γνωστό το μητρώο του αντίστοιχου Τμήματος Ηθών της Ασυνομίας, ήταν μια λεπτομερής καταγραφή εργαζομένων του σεξ, συχνά ηθοποιών και χορευτριών, που ήταν ερωμένες πριγκίπων, αριστοκρατών και πλουσίων.
Η Σάρα Μπερνάρ, τότε ακόμη στην εφηβεία της και χαρακτηρισμένη ως δημοφιλής στους «γηραιούς άντρες και ιδιαίτερα στα μέλη του κοινοβουλίου», έγινε σύμβολο της γαλλικής μπελ επόκ και διεθνής σταρ του θεάτρου και, αργότερα, του βωβού κινηματογράφου. Μετά τον θάνατό της το 1923, χιλιάδες άνθρωποι ακολούθησαν την κηδεία προς το νεκροταφείο Περ Λασαίζ και χρειάστηκε να μισθωθούν επιπλέον άμαξες για τη μεταφορά των τεράστιων στεφάνων.
Τώρα μια νέα έκθεση στο Παρίσι για την επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατό της στοχεύει να δείξει τα πολλά πρόσωπα της γυναίκας με το παρατσούκλι «La Divine», που έγινε διασημότητα χολιγουντιανού στυλ πριν καν υπάρξει το Χόλιγουντ, γράφει στον Guardian η Κιμ Γουίλσερ, ανταποκρίτρια της βρετανικής εφημερίδας στο Παρίσι.
«Ηταν η πρώτη αληθινή σταρ στην ιστορία· άνοιξε τον δρόμο για όμοιές της όπως η Γκρέτα Γκάρμπο, η Μέριλιν Μονρόε, η Μαντόνα και η Μπιγιονσέ», είπε η Ανίκ Λεμουάν, διευθύντρια του μουσείου Petit Palais, όπου από τις 14 Απριλίου έως τις 27 Αυγούστου παρουσιάζεται η «εξαιρετική» έκθεση «Σάρα Μπερνάρ: Και η γυναίκα δημιούργησε την σταρ» την οποία «δεν πρέπει να χάσετε» σύμφωνα με τους κριτικούς.
«Αλλά δεν ήταν μόνο μια σπουδαία ηθοποιός, ήταν επίσης influencer μόδας, ζωγράφος και γλύπτρια, συγγραφέας και ακτιβίστρια», επισήμανε η Λεμουάν, προσθέτοντας: «Σκοπεύουμε να δείξουμε όλα της τα πολλά πρόσωπα. Η Σάρα Μπερνάρ ήταν μια γυναίκα της οποίας η ζωή έχει απήχηση ακόμα και σήμερα χάρη στα πολλά ταλέντα της και το ελεύθερο πνεύμα της».
Η Σάρα ήταν κόρη μιας εταίρας, της οποίας προστάτης -μεταξύ άλλων- υπήρξε ο δούκας ντε Μορνί, ετεροθαλής αδερφός του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ’, και εκπαιδεύτηκε σε ένα exclusive μοναστηριακό σχολείο κοντά στις Βερσαλλίες, όπου ανακοίνωσε την πρόθεσή της να γίνει μοναχή, γράφει στον Guardian η Κιμ Γουίλσερ.
Ερωτεύτηκε, όμως, το θέατρο καθώς η μητέρα της, ο ντε Μορνί και ο μυθιστοριογράφος Αλέξανδρος Δουμάς ο πρεσβύτερος (συγγραφέας των έργων«Οι Τρεις Σωματοφύλακες» και «Ο Κόμης Μόντε Κρίστο») την πήγαιναν τακτικά στην Comédie-Française. Με την καθοδήγηση του Δουμά, η Μπερνάρ σπούδασε υποκριτική στο Ωδείο του Παρισιού κάνοντας το ντεμπούτο της στη σκηνή με την «Ιφιγένεια» του Ρακίνα, που όμως δεν είχε επιτυχία.
Στη συνέχεια, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Comédie Française, αφού αρνήθηκε να απολογηθεί για το χαστούκι σε έναν καθιερωμένο ηθοποιό, και ταξίδεψε στο Βέλγιο. Μια σχέση με έναν βέλγο αριστοκράτη οδήγησε στη γέννηση του μοναδικού της παιδιού, του Μορίς. Ηταν φίλη με την συγγραφέα Γεωργία Σάνδη και στο καμαρίνι της δεχόταν επισκέπτες όπως ο Γκυστάβ Φλωμπέρ και ο Λεόν Γκαμπετά.
Η Μπερνάρ θα επέστρεφε αργότερα στη Comédie Française για να ερμηνεύσει μερικούς από τους πιο διάσημους ρόλους της πριν δημιουργήσει τη δική της θεατρική εταιρεία και ξεκινήσει μια διετή περιοδεία στην Αγγλία και τις ΗΠΑ. Το 1899, σε ηλικία 54 ετών, πρωταγωνίστησε σε μια γαλλική μεταφορά του «Αμλετ», μια παράσταση που επανέλαβε στο Λονδίνο και στο Στράτφορντ.
Ηταν …θερμοκέφαλη, επαναστατημένη και συχνά βυθισμένη σε σκάνδαλα. Το σκηνικό της στυλ ήταν συχνά μελοδραματικό και αυτοπροωθητικό: όπως έγραψε ο Μαρκ Τουέιν: «Υπάρχουν πέντε είδη ηθοποιών: κακές ηθοποιοί, δίκαιες ηθοποιοί, καλές ηθοποιοί, εξαιρετικές ηθοποιοί… μετά υπάρχει και η Σάρα Μπέρνχαρντ». Ο Οσκαρ Ουάιλντ την αποκάλεσε «Η Ασύγκριτη» και έγραψε στα γαλλικά για εκείνη το θεατρικό έργο «Σαλομέ», που απαγορεύτηκε από τους βρετανούς λογοκριτές. Ο βρετανός συγγραφέας Ντ. Χ. Λόρενς είδε τη Σάρα Μπερνάρ να ερμηνεύει την «Κυρία με τις καμέλιες», το 1908, και έγραψε: «Η Σάρα ήταν υπέροχη και τρομερή… δεν είναι χαριτωμένη, η φωνή της δεν είναι γλυκιά, αλλά υπάρχει η ενσάρκωση του άγριου συναισθήματος που μοιραζόμαστε με όλα τα έμβια όντα».
Καθώς ο πλούτος και η φήμη της αυξάνονταν, η Σάρα Μπερνάρ ανέλαβε τα δικά της θέατρα στο Παρίσι, αναθέτοντας στον τσέχο καλλιτέχνη Αλφόνς Μούχα να παράγει χαρακτηριστικές αρ νουβό αφίσες για τις παραστάσεις, και κάνοντας περιοδείες έχοντας ανάγκη να βγάζει χρήματα για να πληρώνει τον υπερβολικό τρόπο ζωής της.
Ολο αυτό το διάστημα καλλιέργησε τη φήμη της εκκεντρικής περσόνας, φωτογραφήθηκε να κοιμάται μέσα σε ένα φέρετρο και ενθάρρυνε τις άγριες φήμες για τη συμπεριφορά της, ενώ αναλάμβανε ριψοκίνδυνους δραματικούς ρόλους. Το 1900, ήταν μια από τις πρώτες ηθοποιούς που πρωταγωνίστησε σε κινηματογραφική ταινία, ενώ αργότερα πρωταγωνίστησε ως βασίλισσα Ελισάβετ Α’ σε μια γαλλική ταινία του 1912. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, διασκέδαζε τα στρατεύματα στο Βερντέν και την Αργκόν -παρά το γεγονός ότι της είχαν ακρωτηριάσει ένα πόδι μετά από έναν τραυματισμό που οδήγησε σε γάγγραινα- και έκανε περιοδεία στις ΗΠΑ. Πέθανε το 1923 από νεφρική νόσο.
Η έκθεση στο Petit Palais, η οποία θα διαρκέσει ως τις 27 Αυγούστου, περιλαμβάνει το «Livre des courtisanes»και άλλα 400 αντικείμενα, μεταξύ των οποίων ρούχα, κοσμήματα, αφίσες, φωτογραφίες καθώς και πίνακες και γλυπτά που δημιούργησε η Σάρα Μπερνάρ.