Λέει λοιπόν τον Απρίλιο του 2016 ο κ. Αλεξιάδης: «Από την πρώτη στιγμή που προέκυψε το ζήτημα και συγκεκριμένα από τις 06/04, ζήτησα με έγγραφό μου προς τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων –θα το καταθέσω στα Πρακτικά το έγγραφο- να εκπονηθεί άμεσα επιχειρησιακό σχέδιο για την αναλυτική αξιοποίηση των στοιχείων και των πληροφοριών που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στον Τύπο, Panama Papers, και αφορούν πρόσωπα σχετιζόμενα με υπεράκτιες εταιρείες με έδρα τον Παναμά. Για το σχέδιο αυτό παρακαλώ να συνεργαστείτε με τους αρμόδιους εισαγγελείς, γιατί θέλουμε να υπάρχει συντονισμός και όχι όπως στο παρελθόν να καθυστερούμε από την ανυπαρξία συντονισμού».
Όταν ο κ. Αλεξιάδης έδινε την παραπάνω απάντηση, δεν είχε δημοσιευθεί το σύνολο των δεδομένων για τα πρόσωπα και τις εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος – κάτι το οποίο έγινε λίγες ημέρες μετά, στις 9 Μαΐου, οπότε απελευθερώθηκαν στην διεύθυνση offshoreleaks.icij.org οι σχέσεις μεταξύ των offshore εταιρειών και των διασυνδεδεμένων με αυτές ατόμων. Εκεί, πατώντας στο όνομα μίας εταιρείας είχε κάποιος τη δυνατότητα να δει με ποια πρόσωπα ή και άλλες εταιρείες υπάρχει σύνδεση και τούμπαλιν. Έτσι, μπορούσε να εντοπίσει ελληνικά ονόματα που συνδέονται με offshore, αλλά και offshore που συνδέονται με την Ελλάδα λόγω του ότι η διεύθυνση αλληλογραφίας τους εντοπιζόταν στη χώρα μας.
(Εν τω μεταξύ βάσει νόμου του 2016 η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, που εντασσόταν στο οργανόγραμμα του υπουργείου Οικονομικών, καταργήθηκε και στη θέση της ιδρύθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, ΑΑΔΕ)
Η νέα διαρροή από την δικηγορική εταιρεία περιλαμβάνει στοιχεία που αποτυπώνουν το τι γινόταν στην Mossack Fonseca λίγο πριν από τη δημοσίευση της έρευνας για τα Panama Papers αλλά και κατά τις ημέρες που ακολούθησαν, καθώς η εταιρεία πάσχιζε να εντοπίσει ποιοι ήταν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες των offshore που διαχειριζόταν. Τα έγγραφα, μεταξύ των οποίων emails, φωτοτυπίες διαβατηρίων και φάκελοι ποινικών υποθέσεων, χρονολογούνται από τις αρχές του 2016 έως το τέλος του 2017, λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση της εταιρείας.
Τα δεδομένα της νέας διαρροής απέκτησε η ίδια εφημερίδα που αποκάλυψε την πρώτη διαρροή, η Süddeutsche Zeitung του Μονάχου, η οποία μοιράστηκε τα αρχεία με την Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και τα ΜΜΕ που συνεργάζονται μαζί της.
Τον Μάιο του 2016, σχεδόν έναν μήνα μετά τα πρώτα δημοσιεύματα στα πλαίσια της έρευνας των Panama Papers, η δικηγορική εταιρεία, έχοντας ερευνήσει τα στοιχεία που διατηρούσε στους υπολογιστές της, βρέθηκε να συνειδητοποιεί ότι δεν γνώριζε τους πραγματικούς ιδιοκτήτες στο 75% των offshore που διαχειριζόταν σε Βρετανικές Παρθένους Νήσους και Παναμά. Στους μήνες που ακολούθησαν ξεκίνησε ένα ξέφρενο κυνήγι για να μάθει όσους περισσότερους μπορούσε.
Αμέσως μετά την δημοσίευση των πρώτων δημοσιογραφικών ερευνών για τα Panama Papers, η Mossack Fonseca άρχισε να δέχεται καταιγισμό αιτημάτων για παροχή στοιχείων σχετικά με τις offshore εταιρείες που διαχειριζόταν. Τα αιτήματα αυτά, που προέρχονταν από αρχές χωρών απ’ όλον τον πλανήτη, ήταν δύο κατηγοριών: αιτήματα διοικητικής συνδρομής για να διεξαχθεί φορολογικός έλεγχος και αιτήματα δικαστικής συνδρομής για ποινικής φύσεως θέματα.
Ο μεγαλύτερος όγκος των στοιχείων εταιρειών οι οποίες εμφανίζονται να συνδέονται με Ελλάδα και δημοσιεύθηκαν στα πλαίσια των Panama Papers στην βάση δεδομένων του ICIJ αφορούσαν offshore με έδρα τον ίδιο τον Παναμά: 134 εταιρείες από το σύνολο των 222 που φιλοξενούνται στη βάση δεδομένων. Αμέσως μετά ακολουθούσαν οι ελληνικού ενδιαφέροντος offshore που είχαν έδρα στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους: 60. Οι υπόλοιπες μοιράζονται ανάμεσα σε Σεϋχέλες και Μπαχάμες.
Τα αιτήματα για φορολογικούς ελέγχους στη νέα διαρροή
Ο Παναμάς εκείνη την περίοδο δεν συνεργαζόταν καθώς η φοροδιαφυγή δεν θεωρούνταν εκεί αδίκημα, και έτσι δεν μοιραζόταν στοιχεία με φορολογικές αρχές άλλων χωρών. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο χαρακτηριζόταν ως μη συνεργάσιμο κράτος στη σχετική λίστα του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών του 2016, μαζί με άλλα 28 κράτη (στα οποία περιλαμβάνονταν και οι Μπαχάμες). Όμως, σε αυτή τη «μαύρη» λίστα δεν εμφανίζονταν οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, ο δεύτερος πιο δημοφιλής προορισμός των Ελλήνων των Panama Papers. Όπως δε αποκαλύφθηκε στην νέα διαρροή, το ειδικό τμήμα στο υπουργείο Οικονομικών των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, την International Tax Authority, που έχει αναλάβει να διαχειρίζεται τα φορολογικής φύσεως αιτήματα, έστειλε εκατοντάδες e-mails στην Mossack Fonseca μετά τον Απρίλιο του 2016 οπότε ξεκίνησε η δημοσίευση της πρώτης διαρροής. Η International Tax Authority είναι υπεύθυνη για τα θέματα συνεργασίας με ξένες φορολογικές αρχές, καθώς και για την εφαρμογή της καταβολής σε κράτη-μέλη της ΕΕ των φόρων από τόκους καταθέσεων offshore που έχουν ως δικαιούχους ευρωπαίους πολίτες. Είναι επί της ουσίας αυτή η οποία μεσολαβεί για να λάβει τις πληροφορίες από τις εταιρείες που διαχειρίζονται offshore εντός των Βρετανικών Παρθένων Νήσων.
Ανάμεσα στα στοιχεία της νέας διαρροής, που αφορά στο χρονικό διάστημα από το 2016 και μετά, φαίνεται ότι η Mossack Fonseca δέχθηκε από την International Tax Authority αιτήματα παροχής στοιχείων για εκατοντάδες offshore που περιλαμβάνονταν στις αποκαλύψεις και δημοσιεύθηκαν στην βάση δεδομένων offshoreleaks.icij.org το 2016. Από την έρευνα στα νέα στοιχεία το Protagon εντόπισε και ανέλυσε περισσότερα από 1200 e-mails και αρχεία με τις λέξεις-κλειδί «International Tax Authority» – καθώς αυτές πάντα περιλαμβάνονται σε αιτήματα παροχής στοιχείων για φορολογικά θέματα. Σε αυτά τα 1200 e-mails και αρχεία εντοπίστηκαν αιτήματα για περίπου 300 offshore.
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Protagon δείχνουν ότι καμία από τις offshore για τις οποίες δέχθηκε αιτήματα η Mossack Fonseca από την International Tax Authority των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της νέας διαρροής, δεν συνδέεται με Ελλάδα.
Τα περισσότερα από τα αιτήματα αφορούν offshore στις οποίες πραγματικοί δικαιούχοι είναι Ινδοί. Ακόμα υπάρχουν και αρκετά αιτήματα για εταιρείες που στην βάση δεδομένων offshoreleaks.icij.org συνδέονται με Βρετανία, Ελβετία, Σιγκαπούρη (όπου συνήθως οι ιδιοκτήτες τους είναι Ινδοί και Κινέζοι), με Ρώσους, Σουηδούς, Άραβες, Αμερικανούς, Αργεντινούς και κάποιους ευρωπαίους πολίτες. Επιπλέον υπήρχαν offshore που συνδέονταν με το Λιχτενστάιν, με μετόχους άλλες offshore ή ιδρύματα. Όχι όμως με Ελληνες.
Στοιχεία που μοιράστηκαν οι γερμανικές αρχές
Σύμφωνα με πληροφορίες, η γερμανική Ομοσπονδιακή Αστυνομία αγόρασε στοιχεία της Mossack Fonseca από άγνωστο πληροφοριοδότη και μοίρασε «κομμάτια» τους σε αρχές 19 χωρών, κυρίως ευρωπαϊκών. Ανάμεσά τους είναι και η Ελλάδα, όμως γερμανικές πηγές αναφέρουν ότι τα στοιχεία αφορούσαν δικαστική χρήση για ποινικά αδικήματα και όχι για φορολογικό έλεγχο. Τον μεγαλύτερο όγκο δεδομένων φέρεται να έλαβαν από τους Γερμανούς οι βρετανικές και οι ισλανδικές αρχές.
Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει γνωστό τι είδους δεδομένα μοιράστηκε η Ομοσπονδιακή Αστυνομία (Bundeskriminalamt – BSK) ούτε εάν αγόρασε το σύνολο των στοιχείων της Mossack Fonseca που υπήρχαν στην πρώτη διαρροή. Η νομοθεσία που διέπει την BSK και της επιτρέπει να μοιράζεται στοιχεία με άλλες χώρες ορίζει ως αρμοδιότητές της «βαριά» ποινικά ζητήματα όπως, διεθνές οργανωμένο έγκλημα, τρομοκρατία, ξέπλυμα χρήματος, διαφθορά, υπεξαίρεση.
Τα θέματα φοροδιαφυγής και ανταλλαγής στοιχείων με άλλες χώρες για φορολογικές έρευνες χειρίζονται άλλες γερμανικές υπηρεσίες, όπως οι Περιφερειακές Διευθύνσεις Οικονομικών Υπηρεσιών (Oberfinanzdirektion) και η Κεντρική Ομοσπονδιακή Φορολογική Υπηρεσία (Bundeszentralamt für Steuern). Όταν αυτές ρωτήθηκαν από δημοσιογράφους με ποιες χώρες έχουν μοιραστεί στοιχεία η απάντηση ήταν: με την Αυστρία, το Βέλγιο και την Ολλανδία.
Επειδή η Mossack Fonseca δεν είχε τα περισσότερα στοιχεία για τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρειών που διαχειριζόταν ξεκίνησε το 2016 ένα «κυνήγι» για να ανακαλύψει τα στοιχεία που δεν είχε και έτσι προέκυψαν και νέα ονόματα ιδιοκτητών εταιρειών που δεν εμφανίζονταν στην πρώτη διαρροή του 2016. Στην ανεύρεση νέων ονομάτων ρόλο έπαιξε και η πίεση που ασκήθηκε λόγω των αιτημάτων από άλλες χώρες. Σε σχέση με τις offshore για τις οποίες έγιναν αιτήματα από την International Tax Authority δεν βρέθηκε κάποιος «κρυμμένος» Ελληνας.
Βάσει της νομοθεσίας των Βρετανικών Παρθένων Νήσων για τις αρμοδιότητες της International Tax Authority, η εν λόγω αρχή είναι αυτή που φροντίζει και για την εφαρμογή της συμφωνίας για την Ευρωπαϊκή Οδηγία φορολόγησης των καταθέσεων. Ως εκ τούτου, ανάμεσα σε άλλα, η International Tax Authority μπορεί να ζητήσει από παρόχους υπεράκτιων υπηρεσιών –στη συγκεκριμένη περίπτωση τη Mossack Fonseca- και στοιχεία τα οποία αφορούν σε λογαριασμούς καταθέσεων offshore οι οποίες έχουν ως πραγματικούς ιδιοκτήτες ευρωπαίους πολίτες.
Η σιωπή της ΑΑΔΕ
Το Protagon απέστειλε ερωτήματα στην ΑΑΔΕ σχετικά με τις ενέργειες που έχει κάνει όσον αφορά τα πρώτα Panama Papers.
Η ΑΑΔΕ ρωτήθηκε πόσα αιτήματα διοικητικής συνδρομής για φορολογικά ζητήματα υποβλήθηκαν σε φορολογικούς παραδείσους στους οποίους εντοπίζονταν offshore εταιρείες που συνδέονταν με την Ελλάδα στα πλαίσια των αποκαλύψεων των Panama Papers το 2016.
Ρωτήθηκε ακόμη πόσα αιτήματα εστάλησαν συγκεκριμένα προς τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, οι οποίες έχουν βγει από τη λίστα των μη συνεργάσιμων κρατών – δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός offshore εταιρειών που συνδέονταν με την Ελλάδα βάσει των δημοσιευμένων στοιχείων στη βάση δεδομένων του ICIJ εντοπίζονται εκεί.
Ρωτήθηκε τέλος εάν πραγματοποιήθηκαν αιτήματα προς τον Παναμά, εάν οι γερμανικές αρχές ή οι αρχές άλλης συνεργαζόμενης σε φορολογικά ζητήματα χώρας παρείχαν δεδομένα της Mossack Fonseca στην ΑΑΔΕ και πόσα έσοδα συγκεντρώθηκαν από την αξιοποίηση των Panama Papers.
H ΑΑΔΕ δεν απάντησε στα ερωτήματα του Protagon.
Από στοιχεία που συνελέγησαν από μέλη της ICIJ, προκύπτει ότι οι φορολογικές αρχές της Γερμανίας είχαν έσοδα 140 εκατομμυρίων ευρώ λόγω των αποκαλύψεων των Panama Papers, οι βρετανικές αρχές αναμένουν έσοδα άνω των 100 εκατομμυρίων στερλινών, οι ολλανδικές αρχές έβαλαν στα ταμεία τους 6,2 εκατομμύρια ευρώ έως το τέλος του 2017 ενώ σήμερα έχουν ακόμα τις περισσότερες φορολογικές τους έρευνες σε εξέλιξη, οι αρχές τις Αυστραλίας συγκέντρωσαν 50 εκατομμύρια δολάρια, ο ισπανός υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι συνέλεξαν 103,6 εκατομμύρια από σχετικές έρευνες, ενώ στην Ινδία αποκαλύφθηκαν αδήλωτα εισοδήματα ύψους 162,4 εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες, η ΑΑΔΕ έχει αρχίσει να λαμβάνει αναλυτικά στοιχεία λογαριασμών και άλλα περιουσιακά στοιχεία που διατηρούν έλληνες πολίτες σε ευρωπαϊκά κράτη και φορολογικούς παραδείσους βάσει συμφωνιών ανταλλαγής πληροφοριών. Ανάμεσά τους είναι και ο Παναμάς, ο οποίος έχει δεσμευθεί να στείλει στοιχεία με αρχή το έτος 2017, καθώς και οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, με αρχή το έτος 2016. Όμως τα στοιχεία των Panama Papers αφορούν την περίοδο προ του 2016 και πλέον ελλοχεύει ο κίνδυνος της πενταετούς παραγραφής φορολογικών υποθέσεων.
Και ένα αίτημα δικαστικής συνδρομής
Όσον αφορά τα στοιχεία για δικαστική χρήση που προμηθεύθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα, δεν υπάρχει εικόνα για τον όγκο τους ούτε για τις offshore που περιλαμβάνονται σε αυτά. Από την έρευνα του Protagon στα στοιχεία της νέας διαρροής, φαίνεται ότι η Αρχή Οικονομικών Ερευνών (Financial Investigation Authority – FIA) των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, που είναι υπεύθυνη για τις έρευνες σε σχέση με οικονομικά εγκλήματα, προχώρησε σε αιτήματα προς τη Mossack Fonseca σε σχέση με τέσσερις εταιρείες που συνδέονταν, μέσω Κύπρου, με την Ελλάδα.
Τα ονόματα των offshore ήταν Inniston Consulting Corp., Helmos Capital Ltd, Tantony Forex Limited και Tantony Capital Limited. Η τελευταία από αυτές συνδεόταν με τον Ιωάννη Παναγιωτόπουλο, πρώην εκπρόσωπο της εταιρείας Φάντομ η οποία ενεπλάκη στο Καρούζος-Gate, την υπόθεση ξεπλύματος χρήματος μέσω αγοραπωλησιών ακινήτων. Ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος έχει καταδικαστεί πρωτοδίκως ενώ για την ίδια υπόθεση έχουν επίσης καταδικαστεί ο κατασκευαστής Ιωάννης Καρούζος, η πρώην σύζυγός του Ρεβέκα Σκαφτούρα, ο εφοπλιστής Βίκτωρ Ρέστης και ο Χρήστος Ρεκούμης, έτερος εκπρόσωπος της Φάντομ.