Αναμφισβήτητα, το να στέλνεις σε έναν συνάδελφο email με ένα emoji που κλείνει το μάτι δεν είναι τόσο σέξι όσο το να ανταλλάσσετε (δήθεν) ντροπαλές ματιές στον διάδρομο ή πάνω από την καφετιέρα. Ωστόσο, τα περιστασιακά πάρε-δώσε, που κάποτε έκαναν τη σπίθα του έρωτα να ανάβει στο γραφείο, αποκλείστηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown. Παρ’ όλα αυτά, οι συνάδελφοι είχαν άλλους τρόπους για να βρεθούν, ακόμη και χωρίς τραπέζια συνεδριάσεων ή γραφεία ανάμεσά τους.
Τα στοιχεία μιας έρευνας που δημοσίευσε η Εταιρεία Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού (SHRM) των ΗΠΑ δείχνουν ότι στην πραγματικότητα ο έρωτας στον χώρο εργασίας «φούντωσε» κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, παρά το γεγονός ότι πολλοί εργαζόμενοι υποχρεώθηκαν να δουλεύουν από το σπίτι. Το ένα τρίτο από τους 550 Αμερικανούς, που συμμετείχαν στην έρευνα, απάντησαν ότι ξεκίνησαν ή διατήρησαν μια σχέση με συνάδελφο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πράγμα που αντιστοιχεί σε αύξηση 6% σε σχέση με το 2019, πριν από την πανδημία, υπογραμμίζοντας το αναπόφευκτο του έρωτα στο γραφείο, σημειώνει σε άρθρο του στο BBC ο Μπράιαν Λάφκιν.
Ο εργασιακός χώρος είναι ένα γόνιμο έδαφος για αγάπη και πόθο, παρόλο που πολλές εταιρείες αντιδρούν στα ραντεβού μεταξύ συναδέλφων και τα βλέπουν ως εφιάλτη της διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους οι εργαζόμενοι απλώς δεν μπορούν να σταματήσουν να συνδέονται με συναδέλφους τους, ακόμα και όταν είναι απομονωμένοι κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας.
Ενα παραμύθι παλιό όσο ο χρόνος
Αν και το θέμα θεωρείται κατά κάποιον τρόπο ταμπού, 75% των ερωτηθέντων στην έρευνα της SHRM δήλωσαν ότι δεν είχαν κανένα πρόβλημα με τους συναδέλφους που έκαναν σχέση. (Αλλωστε, οι μισοί είπαν ότι είχαν νιώσει επιθυμία για έναν συνάδελφό τους κάποια στιγμή.) Εξάλλου, οι ερωτικές σχέσεις μεταξύ συναδέλφων υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, αν όχι αιώνες. «Ακόμα και κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση, γινόταν κάποια συζήτηση για τους ανθρώπους που έλκονταν ο ένας για τον άλλον στον χώρο εργασίας», λέει στο BBC η Εϊμι Νικόλ Μπέικερ, καθηγήτρια Οργανωτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νιου Χέιβεν στις ΗΠΑ, η οποία μελετά τις ερωτικές σχέσεις στον χώρο εργασίας.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση της Εϊντζελ Κουόλεκ-Φόλαντ, «Sex and the Office: A History of Gender, Power, and Desire», στην ιστοσελίδα The Journal of American History, τον 19ο αιώνα υπήρχαν σοκαριστικές αντιδράσεις από τις ρομαντικές αλληλεπιδράσεις των πρώτων εργαζομένων σε γραφεία, με γυναίκες και άνδρες να επιδίδονται σε «ακατονόμαστες συμπεριφορές», όπως ανέφεραν οι κριτικοί της εποχής…
Πολλοί εραστές κάνουν σχέση στη δουλειά χωρίς να καταλήξει απαραίτητα σε σκάνδαλο. Αντίθετα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα παραμυθένιο τέλος, όπως στην περίπτωση των Ομπάμα, που συναντήθηκαν σε ένα δικηγορικό γραφείο του Σικάγο στα 20 τους. Τα στοιχεία του 2017 δείχνουν ότι ένα στα 10 ζευγάρια ετεροφυλόφιλων στις ΗΠΑ γνωρίστηκαν στη δουλειά. Και είναι σίγουρο ότι συμβαίνει, λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα που δείχνουν ότι οι άνθρωποι στις ΗΠΑ ηλικίας μεταξύ 20 και 50 ετών περνούν σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερο χρόνο με συναδέλφους από ό,τι με φίλους.
«Δεν είναι περίεργο ότι τόσο πολλοί άνθρωποι ενδιαφέρονται για συναδέλφους τους», καθώς η εργασία «καταλαμβάνει όλο και περισσότερο από τον χρόνο μας για χρόνια», εξηγεί στο BBC η Βανέσα Μπονς, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οργανωτικής Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ των ΗΠΑ, η οποία μελετά τη δυναμική του έρωτα στον χώρο εργασίας.
Και η Εϊμι Νικόλ Μπέικερ προσθέτει ότι ο αριθμός αυτών που βρίσκουν τον έρωτα στη δουλειά στατιστικά «είναι μια σταθερά», η οποία διατηρήθηκε στην πανδημία, μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις μεταξύ συναδέλφων ήταν στην πραγματικότητα λιγότερο επικίνδυνες, καθώς οι εργαζόμενοι δεν βρίσκονταν συνεχώς κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του αφεντικού ή των συναδέλφων τους. (Ασε, που μερικοί δουλεύουν κρυφά από το ίδιο σπίτι).
«Οσο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν σε ένα κοινό περιβάλλον εργασίας, βλέπεις να λειτουργούν οι βασικοί μηχανισμοί της ανθρώπινης έλξης», επισημαίνει η Μπέικερ, είτε είναι φυσικό είτε εικονικό αυτό το περιβάλλον. Και η ψυχολογία πίσω από αυτούς τους μηχανισμούς συνεχίζει αναπόφευκτα να ωθεί τους συναδέλφους σε κάτι περισσότερο από μια επαγγελματική φιλία, ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας.
«Στενές σχέσεις και οικειότητα»
Το να περνάς τόσο πολύ χρόνο με κάποιον σε ένα περιβάλλον όπως ο εργασιακός χώρος «θα μπορούσε με μεγάλη πιθανότητα να δημιουργήσει το κατάλληλο έδαφος για έρωτα, λόγω των παραγόντων που γνωρίζουμε ότι συμβάλλουν σε αυτό: οι στενές σχέσεις και η οικειότητα», εξηγεί στο BBC η Εϊμι Γκόρντον, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ, που μελετά την Ψυχολογία των Σχέσεων.
Πρώτον, όσο περισσότερο βλέπει κάποιος κάτι (ή κάποιον), τόσο περισσότερο είναι διατεθειμένος να του αρέσει. Αυτή η εύνοια της οικειότητας είναι γνωστή ως «φαινόμενο απλής έκθεσης»: «Το να βλέπεις κάποιον επανειλημμένα» μπορεί να οδηγήσει σε έλξη, λέει η Γκόρντον.
Ομοίως, έρευνα για τα ειδύλλια στον χώρο εργασίας έχει δείξει ότι το να είσαι δίπλα σε κάποιον για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να τονώσει την προτίμηση για αυτό το άτομο· όσο πιο συχνά βλέπουμε κάποιον σωματικά κοντά μας και όσο περισσότερες αλληλεπιδράσεις έχουμε μαζί του, τόσο πιο γρήγορα χτίζεται η διαπροσωπική έλξη. (Αυτή η προτίμηση θα μπορούσε να ισχύει ακόμη και για αφεντικά, που ευνοούν υπαλλήλους με τους οποίους περνούν περισσότερο χρόνο μαζί.)
Αλλά αυτή η προτίμηση δεν περιορίζεται, σε καμία περίπτωση, στη φυσική εγγύτητα: «Είναι επίσης συναισθηματική και πνευματική εγγύτητα», λέει η Μπέικερ. Είτε με email είτε στο Zoom ή στο Slack, «εξακολουθείτε να αλληλεπιδράτε μεταξύ σας», λέει. Αυτή η συνεπής έκθεση και αλληλεπίδραση δημιουργεί προτίμηση, ανεξάρτητα από τη φυσική τοποθεσία, κάτι που μπορεί να εξηγήσει γιατί τα ειδύλλια του γραφείου έχουν επιβιώσει στην εποχή της απομακρυσμένης εργασίας.
Ενας άλλος παράγοντας είναι η προτίμηση των ανθρώπων για άτομα που τους μοιάζουν: «Αν είστε και οι δύο δικηγόροι, ή και οι δύο εκπαιδευμένοι με τον ίδιο τρόπο, ή σκέφτεστε τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο και οι δύο, αυτή η ομοιότητα θα ενισχύσει επίσης τη συμπάθεια και την κατανόηση», λέει η Μπέικερ.
Η χημεία μεταξύ δύο ανθρώπων, εξάλλου, μπορεί να μεγεθύνεται όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα μαζί. Η έρευνα έχει δείξει προ πολλού ότι οι στρεσογόνες καταστάσεις μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικούς δεσμούς. Αλλά το ίδιο φαινόμενο ισχύει «απολύτως» και για τον χώρο εργασίας, λέει η Μπέικερ: «Σκεφτείτε όλους τους κοινούς στρεσογόνους παράγοντες: θα μπορούσε να είναι ένα τοξικό αφεντικό, τα logistics της δουλειάς, πολλές ώρες, εντατική δουλειά». Υστερα από μια φρικτή ολονυκτία ή μια σύγκρουση με έναν πελάτη, «το να ξεπεράσετε κάτι δύσκολο μαζί οδηγεί σε μια αίσθηση του “εμείς”», εξηγεί η Γκόρντον.
Ο έρωτας είναι αναπόφευκτος – Και περίπλοκος
Αν και τα ειδύλλια του γραφείου είναι πρακτικά αναπόφευκτα –και ευρέως αποδεκτά– δεν παύουν να είναι περίπλοκα. Πρώτον, η συνεύρεση συναδέλφων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ισχυρισμών σεξουαλικής παρενόχλησης και αναφορών για εχθρικό περιβάλλον εργασίας, να δημιουργήσει ακόμη και σύγκρουση συμφερόντων.
Ενα ειδύλλιο σε ένα γραφείο μπορεί επίσης να κάνει την υπόλοιπη ομάδα να νιώσει άβολα και να επηρεάσει την απόδοση. Οι υπόλοιποι μπορεί να νιώσουν αγχωμένοι, επειδή «από τη στιγμή που κάποιοι έχουν μια διπλή σχέση –δηλαδή δεν είναι απλώς συνάδελφοι– αλλάζουν οι κανόνες για το ποια είναι η αποδεκτή συμπεριφορά στον χώρο εργασίας με τρόπο άβολο», λέει η Μπομς, «Και δεν ξέρεις πια τι είναι πρέπον».
Δεδομένου, πάντως, ότι ο έρωτας στο γραφείο δεν γίνεται να εκλείψει, ορισμένοι ειδικοί λένε ότι οι έξυπνες εταιρείες επιτρέπουν στους υπαλλήλους τους να βγαίνουν ραντεβού, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα ξεπεραστούν οι επαγγελματικές γραμμές: «Σε αντίθεση με το να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει ή ότι δεν πρέπει να υπάρχει ερωτική σχέση, η καλύτερη προσέγγιση είναι η διαχείρισή της», λέει στο BBC ο Τζόνι Σ. Τέιλορ Τζούνιορ, διευθύνων σύμβουλος της SHRM. Πιστεύει ότι το κλειδί είναι η υποχρεωτική γνωστοποίηση – τουλάχιστον στο Ανθρώπινο Δυναμικό και στον άμεσο διευθυντή του εργαζομένου. Μάλιστα, πολλές εταιρείες έχουν τα λεγόμενα «συμβόλαια αγάπης» που απαιτούν από τους εργαζόμενους να το κάνουν.
Οι ειδικοί προτρέπουν όσους συνάπτουν ερωτικές σχέσεις στον χώρο εργασίας να σκεφτούν τα κίνητρά τους και να σταθμίσουν τα υπέρ και τα κατά. Είναι δε πολύ σημαντικό, αν κάποιος έχει εμπλακεί σε σχέση με αφεντικό ή υφιστάμενο, να αποκαλύψει αμέσως τη σχέση στον υπεύθυνο του Ανθρώπινου Δυναμικού και να ζητήσει νέο προϊστάμενο. Αλλά αν βγαίνεις με κάποιον ισότιμο, κάτι που, όπως εξηγεί η Μπέικερ, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν λιγότερο επικίνδυνο ή προβληματικό από το να βγαίνεις με κάποιον σε διαφορετικό επίπεδο εξουσίας, είναι στο χέρι σου να το πεις σε οποιονδήποτε. Ξέρεις ότι η υπόλοιπη ομάδα «θα το καταλάβει», λέει ο Τέιλορ.
Οσο πιο νωρίς μαθευτεί, τόσο το καλύτερο. Σύμφωνα με την Μπέικερ, όσο περισσότερο αργεί κάποιος να αποκαλύψει μια σχέση, τόσο περισσότερο οι άλλοι θα αρχίσουν «να νιώθουν ότι κάτι τους κρύβεται» και να «αντιδρούν αρνητικά», να επανεξετάζουν τυχόν σχόλια ή να είναι καχύποπτοι ξαφνικά επειδή πήγατε οι δυο σας επαγγελματικό ταξίδι ή επειδή μοιράζεστε πόρους ή πληροφορίες που οι υπόλοιποι δεν έχουν. Ολοι αυτοί οι κίνδυνοι και οι επιπλοκές ενός έρωτα μεταξύ συναδέλφων υπάρχουν, είτε βρίσκονται στον ίδιο χώρο είτε ανταλλάσσουν μηνύματα εργαζόμενοι από το σπίτι.
Σε κάθε περίπτωση, ειδύλλια θα συνεχίσουν να προκύπτουν σε εργασιακούς χώρους και είναι δύσκολο να κατηγορήσει κανείς τους συναδέλφους που ερωτεύονται. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουν τις επιπτώσεις, ανεξάρτητα από το πόσο χαλαρή μπορεί να είναι η ομάδα τους ή πόσο ασήμαντες μπορεί να φαίνονται οι συνέπειες. Σε τελική ανάλυση, δεν διατηρούνται για πάντα όλα τα ειδύλλια, και δεν είναι καθόλου διασκεδαστικό να βλέπεις κάθε μέρα το πρόσωπο του πρώην σου στο πλέγμα κατά τη διάρκεια μιας ομαδικής κλήσης Zoom…