Μπορούν οι γάτες να παίξουν ρόλο στον πόλεμο; Μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία το 2022 είδαμε οικογένειες με κατοικίδιες γάτες σε κλουβάκια να εγκαταλείπουν τη Μαριούπολη και τις άλλες περιοχές που βομβαρδίζονταν από τους Ρώσους. Είδαμε γατάκια στα καταφύγια και αργότερα αυτά που έμειναν πίσω στα χέρια των κατοίκων στο Ντονέτσκ, δίπλα σε κατεστραμμένα κτίρια.
Αυτές τις ημέρες βλέπουμε τις γάτες της πρώτης γραμμής που τραβούν την προσοχή στα social media από την πλευρά της Ουκρανίας. Πρόκειται για αιλουροειδή που έχασαν ή εγκαταλείφθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους μέσα στη φρίκη του πολέμου και αναζήτησαν ανθρώπινη προστασία στους σχηματισμούς των ουκρανών στρατιωτών.
Το Politico, σε ένα εύστοχο ρεπορτάζ, σημειώνει ότι οι πόλεμοι διεξάγονται από στρατιώτες που χρησιμοποιούν σφαίρες, βλήματα και πυραύλους, αλλά παράλληλα και «ιδέες και προπαγάνδα, γεγονός που εξηγεί γιατί οι γάτες έχουν γίνει το πιο πρόσφατο “πεδίο αναμέτρησης” στην Ουκρανία. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Ουκρανίας είναι γεμάτα από αιλουροειδή και δείχνουν ότι βοηθούν τους στρατιώτες ως ζώα συναισθηματικής υποστήριξης, προσελκύοντας δωρεές στον στρατό με τη χνουδωτή χάρη τους, αλλά και πολεμώντας τους εισβολείς – στην προκειμένη περίπτωση τα ποντίκια».
Οι γάτες φτάνουν συνήθως στις θέσεις του ουκρανικού στρατού από κοντινά χωριά ή πόλεις που έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο. Ενας από τους γάτους-σταρ στα social media της Ουκρανίας είναι ο Σάιμπικ. Υπήρξε το 2022 ένα από τα τέσσερα αδέσποτα ζώα που προσέγγισαν την μονάδα του στρατιωτικού Ολεκσάντρ Λίασουκ στη νοτιοδυτική Ουκρανία, φτάνοντας εκεί από την Οδησσό.
Ο Ολεκσάντρ Λίασουκ και ο γατούλης Σάιμπικ είναι ήδη διάσημοι στα κοινωνικά δίκτυα (@shaybaboy/Instagram):
«Ο Σάιμπικ είχε το μεγαλύτερο χάρισμα. Είχε αρχίσει να κάνει κρύο, οπότε τον πήρα μαζί μου ένα βράδυ στον υπνόσακό μου. Και τότε ήταν που ερωτεύτηκα αυτή τη γάτα» δηλώνει ο 26χρονος Λίασουκ στο Politico. «Δεν είναι απλώς ο καλύτερός μου φίλος, είναι ο γιος μου» προσθέτει. Από τότε, ο γατούλης έχει μετακινηθεί σε διαφορετικές θέσεις με τον Λίασουκ, με τους δυό τους να γίνονται viral κυρίως χάρη στα βίντεο με τις… περιπολίες τους.
«Μια φορά ήμασταν στη θέση μας στο δάσος και έπιασε 11 ποντίκια σε μια μέρα. Μερικές φορές φέρνει ποντίκια στον υπνόσακό μου» λέει ο ουκρανός στρατιωτικός για τον Σάιμπικ. Παρά τη σύνδεση μεταξύ τους ο Σάιμπικ παραμένει μια ελεύθερη γάτα σύμφωνα με το Politico: «Aλλά πάντα επιστρέφει στον Λίασουκ. Τον Ιούνιο εξαφανίστηκε για 18 ολόκληρες ημέρες, μέχρι που τον βρήκαν ουκρανοί στρατιώτες σε μια θέση αρκετά χιλιόμετρα μακριά να χαλαρώνει με τα αιλουροειδή της περιοχής. “Απλά χρειαζόταν λίγη αγάπη. Το αποκαλώ διακοπές”, σχολίασε ο Λίασουκ για την απουσία του».
Ο γατούλης βοηθάει τον ουκρανό στρατιωτικό να συλλέξει δωρεές για τον πόλεμο. Ο Σάιμπικ, παρότι γάτος, έλαβε μάλιστα και ένα ειδικό βραβείο τον Σεπτέμβριο επειδή βοήθησε να συγκεντρωθούν χρήματα για την αγορά επτά αυτοκινήτων και άλλων προμηθειών για τις ουκρανικές δυνάμεις.
Σάιμπικ εν ώρα υπηρεσίας (Alexandr Liashuk/ TikTok):
@alexandrliashukКоли ми вдох на захисті України, я не втрачаю пильність з Волею, а Шайба і так завжди на варті)♬ оригинальный звук – Alexandr Liashuk
Επειδή όμως στον πόλεμο η επικοινωνία, ή αν θέλετε η προπαγάνδα, έχει μεγάλη σημασία, η Ρωσία αντεπιτίθεται με τα δικά της βίντεο που απεικονίζουν τα αιλουροειδή της πρώτης γραμμής. Η Μόσχα προσπαθεί να παρουσιάσει κάπως πιο ανθρώπινους τους εισβολείς στρατιώτες της, που συχνά «κατηγορούνται για θηριωδίες εναντίον αμάχων, δείχνοντάς τους με τις “δικές τους” γάτες», σχολιάζει ο ιστότοπος.
«Η ρωσική προπαγάνδα έχει πέσει πάνω στην ιστορία των “επιστρατευμένων γατών” της Ουκρανίας ως ένδειξη της απελπισίας της. Περιφερειακά πρακτορεία έχουν δημοσιεύσει δεκάδες παρόμοιες ιστορίες για γάτες στη ρωσική πλευρά της γραμμής του μετώπου. Προφανώς για να εμφανίσουν ως πιο ανθρώπινο τον στρατό στον απόηχο των συνεχιζόμενων ανεξάρτητων αναφορών για τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου (…) Στα τέλη του περασμένου έτους, το περιφερειακό τμήμα του υπουργείου Εκτάκτων Καταστάσεων στην Οριόλ της δυτικής Ρωσίας, περίπου 300 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ουκρανία, ανέφερε ότι έστειλε στο μέτωπο μια γάτα ονόματι Μαρούσια για να βοηθήσει στην καταπολέμηση των ποντικών», συνεχίζει το Politico.
Μάλιστα η ρωσική προπαγάνδα παρουσιάζει γάτες μαζί με Ρώσους στρατιώτες υποστηρίζοντας ότι εγκαταλείφθηκαν από τους (τάχα άκαρδους) Ουκρανούς ιδιοκτήτες τους.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ρωσία χρησιμοποιεί τις γάτες για προπαγάνδα. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την κατασκευή μιας γέφυρας στον Πορθμό του Κερτς, το σημείο που ενώνει τον Εύξεινο Πόντο με την Θάλασσα του Αζόφ, ένας πορτοκαλί-λευκός γάτος που ονομάστηκε Μόστικ -στα ρωσικά σημαίνει «Μικρή Γέφυρα»- απέκτησε διεθνή φήμη ως μασκότ της γέφυρας. «Του δόθηκε ακόμη και λογαριασμός στο Instagram, προσδίδοντας μια χαδιάρικη όψη σε αυτό που η Δύση είχε καταδικάσει ως κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου», σημειώνει ο ιστότοπος.
Από την πλευρά των Ουκρανών, ο στρατιωτικός γιατρός Ολεξάντρ Γιαμπτσάνκα μίλησε κι αυτός στο Politico για τη σχέση με τις γάτες στην πρώτη γραμμή: «Οταν αυτό το φοβισμένο πλασματάκι έρχεται σε σας, ζητώντας προστασία, πώς θα μπορούσατε να πείτε όχι; Είμαστε δυνατοί, γι’ αυτό προστατεύουμε τα πιο αδύναμα όντα, που βρέθηκαν στις ίδιες φρικτές συνθήκες με εμάς». Κάποιοι φαντάροι τα υιοθετούν και τα παίρνουν στο σπίτι τους, άλλες γάτες παραμένουν στα χαρακώματα και μάλιστα «παραδίδονται» στις επόμενες μονάδες που έρχονται να αναλάβουν την ίδια θέση ώστε να ξεκουραστούν οι προηγούμενοι.
Πέρα από την επικοινωνία, τα υιοθετημένα αιλουροειδή του πολέμου είναι και πρακτικά χρήσιμα στα χαρακώματα. Διότι κυνηγούν τα ποντίκια που τα κατακλύζουν και τα οποία μασάνε τα καλώδια των δορυφορικών επικοινωνιών Starlink και τα καλώδια των αυτοκινήτων, καταστρέφουν τις προμήθειες τροφίμων και ενίοτε τσιμπάνε ακόμη και τα δάχτυλα των στρατιωτών που κοιμούνται. «Οχι στη βάρδιά μου» θα έλεγε πιθανόν ο Σάιμπικ, αν μπορούσε να μιλήσει…