«Ο χειμώνας πλησιάζει». Στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε (στο CNN) ως υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας λίγες ώρες πριν την παραίτησή του, ο Ντμίτρο Κουλέμπα επισήμανε τη μοναδική βεβαιότητα που έχουν οι Ουκρανοί: ότι τους περιμένει ένας ακόμη χειμώνας πολέμου, ο τρίτος, και διαφαίνεται ακόμη πιο σκληρός από τους δύο προηγούμενους. Πρωταρχικός στόχος, λοιπόν, είναι η επιβίωση εν μέσω συνεχών μπλακ-άουτ: δίχως ηλεκτρικό ρεύμα, φως και θέρμανση.
Παράλληλα, στην προσπάθεια του Κιέβου να ενισχύσει τις θέσεις του στο πεδίο, ολοένα περισσότεροι άνδρες αναχωρούν για διάφορα πολεμικά μέτωπα, ενώ οι ρωσικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών πόλεων πολλαπλασιάζονται και εντείνονται. Ομως το πιο κρίσιμο ζήτημα για τους Ουκρανούς είναι πως γίνεται ακόμη πιο δύσκολο για την κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι να χαράξει έναν δρόμο για τον τερματισμό του πολέμου.
Η επίθεση στο Κουρσκ εξάλειψε κάθε άμεση πιθανότητα για διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Οπως σημειώνει ο Τζανλούκα Ντι Φέο σε ανάλυσή του στη Repubblica, η απόφαση για εισβολή στη ρωσική επικράτεια πιθανότατα πυροδότησε και τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στο Κίεβο, συγκεκριμένα στους κόλπους της κυβέρνησης της Ουκρανίας.
Η επιθετική επιχείρηση στο Κουρσκ υποστηρίχθηκε σθεναρά από τον Ζελένσκι και τον πιστό στρατάρχη του Ολεξάντρ Σίρσκι. Ο ουκρανός πρόεδρος επέλεξε να αφήσει στο σκοτάδι όχι μόνο τους συμμάχους του, αλλά και πολλούς από τους υπουργούς του. Μιλώντας στο NBC, ο ουκρανός πρόεδρος δήλωσε πως «ούτε καν η ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών δεν το γνώριζε. Μείωσα στο μέγιστο τον κύκλο των ανθρώπων που ήταν ενήμεροι και νομίζω πως αυτός ήταν ένας από τους λόγους που πέτυχε».
Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια τολμηρή ενέργεια, υψηλού κινδύνου, αλλά –επί του παρόντος– με αμφίβολα αποτελέσματα, σημειώνει ο ιταλός αναλυτής. Ωστόσο χρησίμευσε στο να αντιληφθούν οι Δυτικοί σύμμαχοι και εταίροι των Ουκρανών ότι δεν είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν έναν παθητικό ρόλο: «Η Ουκρανία –και αυτό είναι το μήνυμα της επιχείρησης στο Κουρσκ– είναι έτοιμη να κάνει τα πάντα για να νικήσει τη Ρωσία, αποδεικνύοντας ότι οι “κόκκινες γραμμές” που τράβηξε το Κρεμλίνο είναι μια μπλόφα, γιατί ούτε η προέλαση πέρα από τα σύνορα δεν ώθησε τον Πούτιν να προβεί σε εξαιρετικά (και πολύ λιγότερο σε πυρηνικά) αντίποινα […]
»Η επίθεση, εκτός από την επαναβεβαίωση της αυτονομίας των επιλογών του Κιέβου από τις υποδείξεις ΗΠΑ και Ευρώπης, είχε επίσης στόχο να πείσει τους συμμάχους να άρουν τους περιορισμούς αναφορικά με τη χρήση όπλων μεγάλου βεληνεκούς, καθώς μόνο αυτά τα μέσα μπορούν να καταφέρουν ένα αποφασιστικό πλήγμα στον εχθρό» γράφει ο Ντι Φέο.
Είναι αλήθεια ότι τα σμήνη των εγχώριων drones που εξαπολύονται σχεδόν κάθε βράδυ κατά ρωσικών πόλεων, εργοστασίων και αεροδρομίων δεν μπορούν (με εξαιρέσεις όπως η επιδρομή σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στο Προλετάρσκ) να επηρεάσουν καθοριστικά τον ρουν του πολέμου. Αντιθέτως, οι αμερικανικοί πύραυλοι Atacms, οι γαλλοβρετανικοί Storm Shadow, καθώς και εκείνοι που φέρουν κάτω από τα φτερά τους τα ουκρανικά F-16, μπορούν να μεταφέρουν τον πόλεμο στην καρδιά του βιομηχανικού/στρατιωτικού μηχανισμού του Πούτιν.
Πάντως προς το παρόν Ουάσινγκτον, Παρίσι και Λονδίνο εμμένουν στην αρχική τους θέση. Στη συνέντευξή του στο CNN ο Κουλέμπα έκανε λόγο για «τελευταίο μίλι» του δρόμου προς το πράσινο φως για την άνευ όρων χρήση Δυτικών οπλικών συστημάτων μεγάλης εμβέλειας από τις ουκρανικές δυνάμεις. Αλλά οι αμφιβολίες/ανησυχίες σχετικά με τον κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης εξακολουθούν να συγκρατούν τις Δυτικές κυβερνήσεις.
Κατά συνέπεια, «η ουκρανική ηγεσία πρέπει να βρει έναν άλλο δρόμο προς τη νίκη, αναπόφευκτα πιο μακρύ και με περισσότερες θυσίες» γράφει ο δημοσιογράφος της Repubblica, τονίζοντας ότι αφετηρία αυτού του δρόμου αποτέλεσε ο δραστικός ανασχηματισμός στον οποίο προέβη ο Ζελένσκι και επηρεάζει όλα τα βασικά υπουργεία: το υπουργείο Εξωτερικών, γιατί οι αμερικανικές εκλογές θα καθορίσουν την επόμενη φάση της σύρραξης, ενώ η ένταξη στην ΕΕ θα παράσχει εγγυήσεις για το μέλλον της χώρας· το υπουργείο Στρατηγικών Βιομηχανιών, γιατί είναι απαραίτητο να αυξηθεί περαιτέρω η εγχώρια παραγωγή οπλικών συστημάτων, ώστε να μειωθεί ο βαθμός εξάρτησης από τη Δύση· το υπουργείο Δικαιοσύνης, γιατί η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι μια από τις προϋποθέσεις για ένταξη στην ΕΕ, αλλά και για να κατευναστεί η δυσαρέσκεια όσων ρισκάρουν τις ζωές τους στα χαρακώματα, ενώ άλλοι πλουτίζουν από τη μια μέρα στην άλλη.
Ο Τζανλούκα Ντι Φέο θεωρεί πως το νέο υπουργικό συμβούλιο θα είναι «ακόμη πιο πολεμικό» σε σύγκριση με το προηγούμενο, και σχεδιασμένο για συνέχιση της σύρραξης για τουλάχιστον ακόμη έναν χρόνο. Αυτό που όλοι διερωτώνται στην παρούσα φάση είναι αν ο Ζελένσκι, εκτός του να επιλέξει, προφανώς, ανθρώπους που εμπιστεύεται απόλυτα, θα μπορέσει να εντοπίσει πρόσωπα ικανά να διαχειριστούν τα προβλήματα της χώρας.
Κάποιοι από τους υπουργούς που παραιτήθηκαν προσέφεραν σημαντικό έργο και απέκτησαν ιδιαίτερη δημοφιλία, όπως ο Ολεξάντρ Καμίσιν, πρώην υπουργός Στρατηγικών Βιομηχανιών, ο οποίος κατάφερε να διατηρήσει σε λειτουργία τους σιδηροδρόμους της Ουκρανίας στην πρώτη φάση του πολέμου, ενώ ηγήθηκε και των προσπαθειών για την αύξηση της εγχώριας παραγωγής οπλικών συστημάτων, από μη επανδρωμένα αεροσκάφη έως πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Σύμφωνα με τον αμερικανό πολιτικό επιστήμονα Ιαν Μπρέμερ, πρόεδρο του Eurasia Group, o ανασχηματισμός του Ζελένσκι στοχεύει κυρίως στον «σχηματισμό μιας πιο συμπαγούς κυβερνητικής ομάδας, με σκοπό να υποστηρίξει το “σχέδιο νίκης” (του Κιέβου), το οποίο θα καθορίσει τις προϋποθέσεις για τον τερματισμό του πολέμου».
Οσο για το «σχέδιο νίκης» που ο Ζελένσκι σκοπεύει να παρουσιάσει στον Τζο Μπάιντεν και στους υπόλοιπους συμμάχους του, ο Ιαν Μπρέμερ εξήγησε, μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα, ότι σχετίζεται με το γεγονός ότι ο ουκρανός πρόεδρος «είναι ολοένα περισσότερο διατεθειμένος να μιλήσει για το πώς θα μπορούσε να παγώσει η σύρραξη, αλλά και για ποιο θα μπορούσε να είναι το τέλος του πολέμου. Γνωρίζει ότι ο πόλεμος δεν μπορεί να συνεχιστεί όπως τα προηγούμενα δύο χρόνια. Αυτός είναι εν μέρει ο στόχος της επίθεσης στο Κουρσκ, δηλαδή να αυξήσει την επιρροή του ενόψει πιθανών διαπραγματεύσεων.
»Κατανοεί ότι μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ θα υπάρξει μεγάλη πίεση ως προς αυτό. Βλέπετε τι συμβαίνει στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες […] Νομίζω ότι όταν μιλάει για “σχέδιο νίκης” […] κατανοεί ότι δεν θα μπορέσει να ανακτήσει όλα τα ουκρανικά εδάφη και θέλει να συζητήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα ήταν δυνατό να σταματήσουν οι μάχες. Ως εκ τούτου, η οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική υποστήριξη από τη Δύση είναι απαραίτητη για την επίτευξη αυτού του στόχου».