Βγάζουν χαριτωμένες φωνούλες και κραυγές, κάνουν σαν να γρυλίζουν, επαναλαμβάνουν ακατάληπτες «λέξεις» όπως το γνωστό «αγκου» και… μπαμπαλίζουν. Οι ήχοι που βγάζουν τα μωρά κατά το πρώτο έτος της ζωής τους ηχούν στα αυτιά των ενηλίκων ως χαριτωμένες ασυναρτησίες. Είναι όμως;
Νεότερες ερευνητικές παρατηρήσεις καταλήγουν πως αυτή η ακατάληπτη πολυλογία των μωρών δεν είναι απλά το αποτέλεσμα μιας μιμητικής διαδικασίας. Αντιθέτως, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Guardian, αποτελεί στάδιο της εντατικής προσπάθειάς τους να ωριμάσουν, εξασκώντας τον φωνητικό έλεγχο που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη της ομιλίας στο επόμενο στάδιο της ζωής τους.
Για να προκύψει αυτή η σημαντική παρατήρηση, η δρ Χαντζού Γιου, πρώτη συγγραφέας της έρευνας από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, και οι συνεργάτες της μελέτησαν τους ήχους που έβγαζαν 130 βρέφη τα οποία οι φροντιστές τους ηχογραφούσαν στο σπίτι κάθε μήνα, από τη γέννησή τους.
Επειτα η ερευνητική ομάδα επέλεξε τυχαία 21 πεντάλεπτα τμήματα από κάθε ηχογράφηση και τα ανέλυσε, κατηγοριοποιώντας την ιδιαίτερη πρώτη «ομιλία» των μωρών: τσιρίγματα, γρυλίσματα και επανάληψη ήχων που μοιάζουν με φωνήεντα.
Εξαιρώντας το άχρηστο υλικό (όπως βουβές καταγραφές τις ώρες που τα βρέφη κοιμούνταν), η ομάδα συγκέντρωσε 15.774 τμήματα από 1.104 ηχογραφήσεις. Διαπίστωσε, λοιπόν, ότι το 60% των ηχογραφήσεων εμφάνισζν μια ομαδοποίηση ως προς τους παραγόμενος ήχους (λ.χ. τσιρίγματα ή γρυλίσματα) που ήταν κάθε άλλο παρά τυχαία.
«Ενας από τους πρωταρχικούς λόγους που ασχοληθήκαμε με το ζήτημα της ομαδοποίησης είναι το γεγονός πως θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμος δείκτης για την αξιολόγηση διαταραχών της επικοινωνίας» δήλωσε η δρ Γιου στον Guardian.
Οπως φαίνεται, συνάδελφοι της από όλον τον κόσμο τείνουν να συμφωνούν για τη σημασία των ευρημάτων: «Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα βρέφη παίζουν σκόπιμα με τους φωνητικούς θορύβους, παράγοντας κατά βούληση ορισμένους τύπους φωνημάτων σε ομάδες» είναι το συμπέρασμα του δρ Εντ Ντόνελαν από το Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.
«Παρ’ όλο που οι θόρυβοι που εξετάστηκαν –τσιρίδες και γρυλίσματα– δεν είναι απαραίτητα αυτοί που χρησιμοποιούμε στη γλώσσα μας όταν επικοινωνούμε, αυτό το παιχνίδι πιθανόν επιτρέπει στα βρέφη να αναπτύξουν τον έλεγχο των ήχων που βγάζουν, ο οποίος είναι ζωτικής σημασίας για τον μετέπειτα προφορικό λόγο» συμπλήρωσε ο ίδιος.
Μια σημαντική λεπτομέρεια, δε, όπως καταγράφεται στα συμπεράσματα της ίδιας έρευνας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Plos One, είναι ότι δεν υπήρξε ούτε ένα βρέφος που να μην παρουσίασε ούτε μια σημαντική περίπτωση ομαδοποίησης των τσιριχτών ή γρυλισμάτων. Συνεπακόλουθα, οι ειδικοί καταλήγουν πως υπάρχει κάποιος μηχανισμός φωνητικής εξερεύνησης ήδη από την αρχή της ζωής και αφορά ένα πρώιμο είδος ομιλίας των βρεφών.
Γι’ αυτό και προτείνουν στους φροντιστές τους να γίνουν και αυτοί… μωρά, βοηθώντας στη διεύρυνση του φωνητικού ρεπερτορίου των βρεφών και στην… πρωτοσυζήτηση που επιδιώκουν. «Θα ήταν ευεργετικό για τα βρέφη αν οι φροντιστές προσπαθούσαν να ανταποκρίνονται και να αλληλοεπιδρούν περισσότερο μαζί τους, μιμούμενοι τις τσιρίδες, τις φωνούλες και τα γρυλίσματά τους».
Οταν τα μωρά μιλούν
Η ανάπτυξη του λόγου στα παιδιά περνάει από διάφορα ηλικιακά ορόσημα, σημειώνει στο Protagon η παιδίατρος, MSc Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας και αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, Αννα Παρδάλη. Εξηγεί ότι ο λόγος είναι μέρος της επικοινωνίας και της μετέπειτα ανάπτυξης της κοινωνικής αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον τους.
Αυτά τα ορόσημα γενικά περιλαμβάνουν τα εξής στάδια ανά ηλικία:
0-3 μήνες:
- Αντιδρούν σε ήχους
- Αντιδρούν με συνειδητό χαμόγελο όταν τους μιλάς
- Χρησιμοποιούν κλάμα για να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους
- Αρχίζουν να κάνουν ήχους όπως «αγκου»
4-6 μήνες:
- Βγάζουν περισσότερους ήχους, όπως «μπα-μπα», «ντα-ντα, τα-τα» κ.λπ.
- Γελούν δυνατά και φωνάζουν για να τραβήξουν την προσοχή
- Μιμούνται ήχους και κινήσεις.
7-12 μήνες:
- Καταλαβαίνουν απλές λέξεις, όπως «μαμά» και «μπαμπά»
- Μπορεί να πουν τις πρώτες λέξεις με νόημα
- Αντιδρούν στο όνομά τους και δείχνουν με το δάχτυλο
1-2 χρόνια:
- Χρησιμοποιούν απλές λέξεις και φράσεις
- Ακολουθούν απλές εντολές , μιμούνται πιο σύνθετα
- Εχουν λεξιλόγιο 50-100 λέξεων
Η κυρία Παρδάλη διευκρινίζει ότι «αυτά τα ορόσημα είναι γενικές κατευθύνσεις αναφοράς και κάθε παιδί είναι μοναδικό. Ορισμένα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν τον λόγο γρηγορότερα ή αργότερα από τους συνομηλίκους τους. Παρ’ όλα αυτά, καθυστέρηση της ανάπτυξης του λόγου πέρα από το ευρύτερο διάστημα αναφοράς σε σχέση με την ηλικία του παιδιού και με ένα ανώτατο όριο-κόκκινη γραμμή την ηλικία των 36 μηνών απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση των αιτίων από εξειδικευμένο παιδίατρο και λογοθεραπευτή, για την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη παρέμβαση και αποκατάσταση».