«Προσπαθούν οι τηλεοπτικές σειρές να αλλάξουν τον κόσμο; Η, τουλάχιστον, κάτι στον κόσμο; Να αποδώσουν δικαιοσύνηα όπου δεν έχει αποδοθεί; Να υποκινήσουν τις γυναίκες να επαναστατήσουν ενάντια στην κακοποίηση, αποκαλύπτοντας ότι οι πραγματικά αδύναμοι είναι εκείνοι που τις καταπιέζουν;» διερωτάται σε άρθρο του στη La Repubblica ο Γκαμπριέλε Ρομανιόλι.
Σε τι ακριβώς, όμως, αναφέρεται ο ιταλός δημοσιογράφος και συγγραφέας; Καταρχάς, σε μια συγκλονιστική υπόθεση που άρχισε να αποκαλύπτεται στο ευρύ κοινό της Βρετανίας στις αρχές της νέας χρονιάς, καθηλώνοντας εκατομμύρια ανθρώπους μπροστά από τις τηλεοράσεις τους.
Οπως συνοψίζει ο Ρομανιόλι, η τηλεοπτική σειρά «Mr. Bates vs. The Post Office» έχει έναν τίτλο ελάχιστα ελκυστικό, ενώ ο πρωταγωνιστής της, ο Τόμπι Τζόουνς, είναι μεν ένας αξιόλογος ηθοποιός αλλά όχι με μεγάλη απήχηση, καθώς συνήθως υποδύεται δεύτερους ρόλους.
Ο παραγωγός της σειράς, πριν από την προβολή του πρώτου επεισοδίου ενημέρωσε τους συνεργάτες του πως κατά πάσα πιθανότητα η τηλεθέαση θα ήταν χαμηλή. Τελικά το παρακολούθησαν τρία εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ σήμερα οι τηλεθεατές της σειράς ξεπερνούν τα εννέα εκατομμύρια.
Η πραγματική, συγκλονιστική ιστορία στην οποία βασίζεται εκτυλίχθηκε από το 1999 έως το 2015. Επτακόσιοι διαχειριστές παραρτημάτων των Βρετανικών Ταχυδρομείων κατηγορήθηκαν για οικονομικές ατασθαλίες, οι οποίες στην πραγματικότητα οφείλονταν σε ένα ελαττωματικό πληροφοριακό σύστημα.
Εως ότου, όμως, να διαπιστωθεί αυτό, έγιναν εκατοντάδες συλλήψεις, άνθρωποι κατέληξαν στη φυλακή (περιλαμβανομένης μιας εγκύου) ενώ τέσσερις αυτοκτόνησαν, ζωές καταστράφηκαν από την ατίμωση και τραπεζικοί λογαριασμοί άδειασαν για την κάλυψη ανύπαρκτων, στην πραγματικότητα, ελλειμμάτων. Ορισμένοι από τους κατηγορουμένους έφτασαν στο σημείο να δηλώσουν ένοχοι, παρότι αθώοι, προκειμένου να διαπραγματευθούν μια μικρότερη ποινή.
Κάποια στιγμή η αλήθεια άρχισε να έρχεται στο φως χάρη σε δημοσιογραφικές έρευνες και ένα ντοκιμαντέρ με τον ίδιο τίτλο της σειράς, ωστόσο μόλις 93 καταδικαστικές αποφάσεις ανακλήθηκαν, ενώ οι αποζημιώσεις καθυστέρησαν τόσο πολύ που ορισμένα από τα εκατοντάδες θύματα μιας από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες στα βρετανικά χρονικά εγκατέλειψαν τα εγκόσμια χωρίς να τις λάβουν.
«Η υπόθεση βυθίστηκε στη λήθη που απαλλάσσει τους πραγματικούς υπεύθυνους» γράφει ο Γκαμπριέλε Ρομανιόλι. Ομως μετά την προβολή τεσσάρων επεισοδίων, ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ υποσχέθηκε έναν νόμο για την αποκατάσταση και αποζημίωση όλων των θυμάτων, η βρετανική αστυνομία ξεκίνησε νέα έρευνα σχετικά με πιθανές ευθύνες διοικητικών στελεχών των Βρετανικών Ταχυδρομείων, ενώ μια πρώην διευθύντρια της υπηρεσίας αναγκάστηκε να επιστρέψει τιμητική διάκριση που της είχε απονεμηθεί από τη βασίλισσα Ελισάβετ.
Οσον αφορά το πώς μια τηλεοπτική σειρά πέτυχε σε μία εβδομάδα περισσότερα από όσα πέτυχαν ερευνητές δημοσιογράφοι και πολιτικοί σε περισσότερο από μια δεκαετία, την απάντηση την έδωσε η σεναριογράφος του «Mr. Bates vs. the Post Office», Γκουίνεθ Χιουζ. «Οσο λαμπρή και αν είναι η δημοσιογραφία, μπορεί να απευθύνεται στη νοημοσύνη σας, στο κεφάλι σας. Ενώ το δράμα έχει φτιαχτεί για να απευθύνεται στην καρδιά – αυτό κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια» δήλωσε.
«Η ενημέρωση έχει πάρει τον δρόμο της ψυχαγωγίας και η ψυχαγωγία έχει πάρει το δρόμο της προβολής της πραγματικότητας, ώστε να την αλλάξει» γράφει ο Ρομανιόλι. «Είναι τυχαίο αποτέλεσμα ή υπάρχει συγκεκριμένη πρόθεση;» διερωτάται, σημειώνοντας πως από μια άλλη σκοπιά, εκείνη των γυναικών-θυμάτων ισχυρών, υποτίθεται, ανδρών, δικαιοσύνη επιδιώκει να αποδοθεί (στο όνομα όλων των καταπιεσμένων και κακοποιημένων γυναικών του κόσμου) και μια άλλη τηλεοπτική σειρά που προβάλλεται αυτήν την περίοδο, ο πέμπτος κύκλος του πάντα εξαιρετικού «Fargo».
Η πρωταγωνίστρια είναι πρώην σύζυγος ενός αυταρχικού και βίαιου σερίφη, η οποία κατάφερε να γλιτώσει από τη βιαιότητά του και να αρχίσει μια νέα ζωή αλλού, μακριά του, με έναν απόλυτα προσηνή άνδρα, ο οποίος την αγαπά. Οταν την εντοπίζει ο πρώην σύζυγός της και προσπαθεί να την πάρει πίσω μαζί του, εκείνη τού εναντιώνεται με όλες τις δυνάμεις της και με την πολύτιμη συνδρομή μιας αστυνομικίνας και, εν τέλει, της πανίσχυρης πεθεράς της.
Σύμφωνα με τον ιταλό συγγραφέα, ο οποίος εκτός από βιβλία έχει γράψει και σενάρια επεισοδίων δημοφιλών ιταλικών τηλεοπτικών σειρών, η σκηνή-κλειδί του νέου «Fargo» είναι εκείνη όπου η πρωταγωνίστρια προσπαθεί να πείσει τη νυν γυναίκα του σερίφη να πάει με το μέρος της.
«Δεν της λέει “είναι ένα κάθαρμα”, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά “είναι αδύναμος”. Η ανατροπή έχει ολοκληρωθεί» γράφει. «Αν το δράμα μιλάει στην καρδιά του θεατή, τότε αυτή η καρδιά δεν μπορεί παρά να χτυπά για αυτές τις αποφασιστικές γυναίκες, πρόθεση των οποίων είναι να διορθώσουν τις στρεβλώσεις του ανδρικού σύμπαντος και να το ανασυνθέσουν στο όνομα, όχι της τρυφερότητας, αλλά της δικαιοσύνης. Γιατί στον χρόνο και στον χώρο που διανύουν οι άνδρες, παίζουν κυρίως τον ρόλο του ενόχου».
Περισσότερο ως δημοσιογράφος παρά ως συγγραφέας, ο Γκαμπριέλε Ρομανιόλι αναγνωρίζει ότι εκατοντάδες ειδησεογραφικά άρθρα, δοκίμια και ποινές περισσότερο ή λιγότερο αυστηρές δεν έχουν καταφέρει να εξαλείψουν τις γυναικοκτονίες ούτε έχουν προκαλέσει μια αντίδραση ικανή να αποτρέπει τους εν δυνάμει δράστες αποτρόπαιων πράξεων και εγκλημάτων. Οπότε, κάθε άλλο παρά σίγουρο πρέπει να θεωρείται ότι θα τα καταφέρουν κάποια νέα πρότυπα που εμφανίζονται στη μικρή οθόνη.
«Αυτό που μένει είναι η ένδειξη ενός σημείου καμπής στη σειριακή αφήγηση, ένα βέλος που αναβοσβήνει και καταδεικνύει την πρόθεση να ανακτηθεί ένα στοιχείο που εξοστρακίστηκε από τη λογοτεχνία (ακόμα και από τη μουσική): το μήνυμα […] ένας νέος κόσμος είναι εφικτός, αλλά προς το παρόν διαρκεί για μερικά επεισόδια» συνοψίζει.