Πολ Σάιμον (αριστερά) και Αρτ Γκαρφάνκελ την εποχή του άλμπουμ τους «Bookends» (1968) | Facebook/Simon & Garfunkel
Θέματα

Οταν οι Σάιμον & Γκαρφάνκελ τραγούδησαν τη «Γέφυρα»

Πριν από ακριβώς μισόν αιώνα κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Bridge Over Troubled Water», κύκνειο άσμα του ντουέτου με την ομώνυμη γκόσπελ μπαλάντα να αποτελεί μέχρι σήμερα μία από τις κορυφαίες στιγμές της συνθετικής ιδιοφυΐας του Πολ Σάιμον
Κωσταντίνος Τσάβαλος

Hταν όντως ταραγμένα τα πολιτικοκοινωνικά νερά στα τέλη της δεκαετίας του ’60 για τις ΗΠΑ.

Οι δολοφονίες των αδελφών Κένεντι με διαφορά πέντε ετών (ο Τζακ το 1963 και ο Μπόμπι το 1968), η αντίστοιχη του μαύρου πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο καταστροφικός για την αμερικανική κυβέρνηση πόλεμος στο Βιετνάμ και η κορύφωση όλων αυτών, οι αποτρόπαιες δολοφονίες της Σάρον Τέιτ και των φίλων της από την «Οικογένεια» του Τσαρλς Μάνσον, το καλοκαίρι του 1969, έκλεισαν απαισιόδοξα μια δεκαετία που ξεκινούσε με τους… αισιόδοξους οιωνούς.

Απέναντι από αυτά τα ταραχώδη ύδατα, την ίδια περίπου περίοδο, οι Simon & Garfunkel γνώριζαν μεγάλη επιτυχία, ιδιαίτερα με το σάουντρακ της ταινίας του Μάικ Νίκολς «Ο Πρωτάρης» και το μεγάλο «χιτάκι» του τραγουδιού «Mrs. Robinson».

Το 1969, το ντουέτο δεν επικοινώνησε πολύ: ο τραγουδιστής και ηθοποιός Αρτ Γκαρφάνκελ βρισκόταν στο Μεξικό για τα γυρίσματα της αντιπολεμικής ταινίας του Μάικ Νίκολς, «Catch-22», ενώ ο Πολ Σάιμον ετοίμαζε τον πέμπτο δίσκο τους, γράφοντας και ηχογραφώντας τραγούδια στο νεοϋορκέζικο διαμέρισμα του.

Ενα από τα πρώτα τραγούδια που συνέθεσε ήταν και η γκόσπελ μπαλάντα «Bridge Over Troubled Water» (Γέφυρα πάνω από ταραγμένα νερά).

Oπως αναφέρει το BBC, τον τίτλο του κομματιού τον εμπνεύστηκε από τον στίχο «I’ll be your bridge over deep water if you trust in my name» («θα είμαι η γέφυρά σου πάνω από τα βαθιά νερά, αν με εμπιστευτείς»), που περιέχεται στο τραγούδι «Oh, Mary Don’t You Weep for Me» του Κλοντ Τζίτερ (1914-2009), ενός αφροαμερικανού καλλιτέχνη που διέγραψε λαμπρή πορεία στα γκόσπελ με το συγκρότημά του, τους Swan Silvertones.

Με τη σειρά του, ο στίχος του Τζίτερ που ενέπνευσε τον Σάιμον ήταν παράφραση μιας βιβλικής ρήσης.

Το εξώφυλλο του άλμπουμ

Ο Σάιμον έγραψε τη μελωδία στην ακουστική του κιθάρα, ενώ στους στίχους έβαλε τον αφηγητή να προσπαθεί να βοηθήσει έναν συνάνθρωπό του «σαν μία γέφυρα πάνω από τα ταραγμένα νερά» («like a bridge over troubled water»), μια παραίνεση στον οποιονδήποτε εκεί έξω να αντέξει τα δύσκολα πολιτικο-κοινωνικά σκαμπανεβάσματα της εποχής εκείνης.

Αργότερα προσέθεσε μια τρίτη στροφή η οποία αρχίζει με τον στίχο «Sail on, silver girl, sail on by», αναφορά στην πρώτη σύζυγό του Πέγκι Χάρπερ, όταν διέκρινε την πρώτη άσπρη τρίχα (silver hair) στα μαλλιά της.

«Δεν έχω ιδέα πώς συνέθεσα το τραγούδι, απλώς πετάχτηκε έτσι απότομα στον νου μου και αμέσως σκέφτηκα “αυτό το κομμάτι είναι καλύτερο από τα προηγούμενα που έχω συνθέσει», είπε ο ίδιος ο Σάιμον πριν μερικά χρόνια μιλώντας για τις ανάγκες του μουσικού ντοκιμαντέρ «The Harmony Game».

«Αργότερα, περήφανος για το συγκεκριμένο τραγούδι, είπε στους κοντινούς του φίλους πως «μάλλον έγραψα το δικό μου “Yesterday”», αναφορά στο κλασικό κομμάτι των Beatles.

Και μετά, με την επιστροφή του Γκαρφάνκελ από το Μεξικό, ήρθε η ώρα της ηχογράφησης.

Ο Σάιμον δοκίμασε να το τραγουδήσει με την ελαφρώς ένρινη φωνή του, αλλά έκρινε ότι η αγγελική και εύπλαστη φωνή του Αρτ ήταν η ιδανική.

Ο Γκαρφάνκελ είχε αντίθετη άποψη και πίστευε ότι ο Σάιμον ήταν ο καταλληλότερος να το ερμηνεύσει.

Η κόντρα τους αυτή ήταν μία από τις αφορμές που οδήγησαν στη δεύτερη διάλυση του ντουέτου το 1970, αμέσως μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ.

Τελικά, ο Γκαρφάνκελ πείστηκε να το τραγουδήσει και η ερμηνεία του έμεινε στην ιστορία.

Το «Bridge Over Troubled Water» κυκλοφόρησε ως σινγκλ παράλληλα με το άλμπουμ πριν μισόν αιώνα, στις 26 Ιανουαρίου 1970, με απόφαση του προέδρου της CBS, Κλάιβ Ντέιβις.

Ο Σάιμον και ο Γκαρφάνκελ είχαν αντίθετη άποψη, θεωρώντας ότι μία (ελαφρώς γλυκανάλατη) μπαλάντα ως πρώτο σινγκλ δεν θα βοηθούσε την επιτυχία του άλμπουμ, ωστόσο διαψεύστηκαν και οι δύο, καθώς το τραγούδι γνώρισε τεράστια επιτυχία, ωθώντας σε υψηλές πωλήσεις και το ομώνυμο άλμπουμ.

Το τραγούδι ανέβηκε στο Νο 1 του αμερικανικού πίνακα επιτυχιών στις 28 Φεβρουαρίου 1970, όπου παρέμεινε για έξι εβδομάδες και στο Νο 1 του αγγλικού πίνακα επιτυχιών στις 28 Μαρτίου 1970.

Ο Σάιμον, με την κιθάρα, και ο Γκαρφάνκελ, στο μετρό της Νέας Υόρκης

Το σινγκλ πούλησε πάνω από έξι εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ένα από εμπορικά 45άρια στην ιστορία της δισκογραφίας, ενώ το μουσικό περιοδικό Rolling Stone, το συμπεριέλαβε στο Νο47 στον κατάλογο με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών.

Το «Bridge Over Troubled Water» έχουν ερμηνεύσει δεκάδες καλλιτέχνες από διαφορετικούς μουσικούς χώρους, όπως η Αρίθα Φράνκλιν (Νο 1 στο Soul Chart το 1971), Ελβις Πρίσλεϊ, The Supremes, Γουίτνεϊ Χιούστον, Ρομπέρτα Φλακ, Νιλ Σεντάκα, Γουίλι Νέλσον, Αντρέα Μποτσέλι, Ανι Λένοξ, Πέρι Κόμο, Ρόι Ορμπισον, Τζόνι Κας, Σάρλοτ Τσερτς και Ελτον Τζον.

Και όπως είπε κατόπιν και ο σπουδαίος μουσικός της Νέας Ορλεάνης, Αλέν Τουσέντ, «το τραγούδι αυτό έχει δυο συνθέτες: τον Σάιμον και τον ίδιο τον Θεό»…