Μπορεί η δική μας Βουλή να υιοθετήσει πρακτικές εκτός συνόρων για την εύρυθμη λειτουργία της; Τι είδους εργαλεία έχει στη διάθεσή του ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου για να διαχειριστεί μια σύνθεση δεκακομματική, όπως η σημερινή, με «τακτικές», προβλήματα, διενέξεις, περιπτώσεις ακραίες όπως αυτή του πρόσφατου «ξύλου»;
Το Protagon συνομίλησε με τον Πρόεδρο της Βουλής –έμπειρο κοινοβουλευτικό– Κωνσταντίνο Τασούλα, ανακαλύπτοντας πολλά και θαυμαστά που συμβαίνουν αλλά και πρόκειται να συμβούν στο εγχώριο κοινοβουλευτικό σύμπαν.
Το «κατάλοιπο της χρεωκοπίας»
Το 1924, κατά τη Δ’ Εθνοσυνέλευση, ήταν ο στρατιωτικός Θεόδωρος Πάγκαλος και ο Αθανάσιος Τζώνης, κτηνίατρος στο επάγγελμα, φανατικός βασιλόφρων εθνικιστής, που πιάστηκαν στα χέρια – και όχι μόνο, είχε κάνει την εμφάνισή του και περίστροφο. Το 2024 ήταν ο Κωνσταντίνος Φλώρος και ο Βασίλης Γραμμένος που «έπαιξαν ξύλο». Τότε, ο Πρόεδρος της έδρας Κωνσταντίνος Ρακτιβάν έλυσε εσπευσμένα τη συνεδρίαση.
Τώρα, ο Κωνσταντίνος Τασούλας, ως Πρόεδρος της Βουλής, έστειλε τον προερχόμενο από τους «Σπαρτιάτες» Φλώρο στο αυτόφωρο. Ποιος να το περίμενε… Η Φρουρά της Βουλής να συνοδεύει βουλευτή στη ΓΑΔΑ, εκείνος να διανυκτερεύει στα κελιά της και την επομένη να σύρεται στα δικαστήρια της Ευελπίδων.
«Είναι έκφανση ολόκληρου κοινωνικού φαινομένου το επεισόδιο που συνέβη τις προάλλες» εκτιμά ο Πρόεδρος της Βουλής. «Κατάλοιπο της χρεοκοπίας, της κρίσης την περασμένη δεκαετία και της “εξέγερσης” κατά των θεσμών». Ψηφοφόροι, άλλωστε, που έβραζαν στο καζάνι αυτό έστειλαν συγκεκριμένους πολιτευτές στη Βουλή. Οχι ότι τα προηγούμενα χρόνια δεν γίνονταν παλαβομάρες και τραμπουκισμοί στον Ναό της Δημοκρατίας, Αλλά, να: τον καιρό της ευμάρειας κυρίαρχο ήταν το συμφέρον, το προσωπικό συμφέρον, επιδιωκόμενο ενίοτε με ρουσφέτι, μέθοδο παλαιά και δοκιμασμένη από την εποχή της Τουρκοκρατίας.
«Ο λαός πρέπει να πεισθεί ότι τον συμφέρει η νέα κανονικότητα. Να απαγκιστρωθεί επιτέλους από το πελατειακό σύστημα» εξηγεί ο κ. Τασούλας. «Παλαιότερα, το συμφέρον νικούσε τη νοοτροπία. Τώρα που εξέλιπε το συμφέρον, επικρατεί η νοοτροπία». Ο Πρόεδρος δεν τρέφει αυταπάτες, ούτε φιλοδοξεί να μετανιώσουν αμφότεροι οι συμμετέχοντες στο επεισόδιο. Θα είχε όμως νόημα να μετανιώσουν αυτοί που τους έστειλαν στο Κοινοβούλιο, να κατανοήσουν ότι δεν τους ψήφισαν καλώς. Αυτό, ναι…
Το 1911 και η λονδρέζικη λέσχη
Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά είναι ολωσδιόλου αληθινό: Ο Κανονισμός της Βουλής, το βασικό εργαλείο διευθέτησης πλείστων όσων ζητημάτων του εσωτερικού κόσμου της, έχει τις ρίζες του στις αρχές του περασμένου αιώνα, στο 1911. Προφανώς και δεν αντιστοιχεί σε σημερινές συμπεριφορές, ηλίου φαεινότερον ότι αδυνατεί να απορροφήσει εντάσεις, εξάρσεις, μορφές βίας όπως η πρόσφατη.
«Η βασική αντίληψη του Κανονισμού για τις παρεκτροπές των βουλευτών θυμίζει φιλοσοφία λονδρέζικης λέσχης, παραπέμπει σε συμπεριφορές που θα μπορούσε να τις συναντήσει κανείς στο The East India Club, όχι στην παρούσα Βουλή» εξηγεί με σκωπτική διάθεση ο Κωνσταντίνος Τασούλας.
Η σκληρή αλήθεια είναι ότι οι πρωταγωνιστές του ντροπιαστικού επεισοδίου δεν ανήκουν στο σπάνιο πια είδος των gentlemen, δεν κατοικοεδρεύουν στο 16 της James Square και η χρονολογία τούς θέλει δυο αιώνες μακριά από το 1857. Αφήστε που η συγκεκριμένη λέσχη δεν δεχόταν γυναίκες ούτε ως αντεπιστέλλοντα μέλη, δεν ήταν καν το The Cavalry & Guards’ Club, σαν να λέμε…
«Η τιμωρία που προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής δεν είναι αντίστοιχη μιας τόσο βίαιης συμπεριφοράς» υπογραμμίζει ο Πρόεδρος. «Η maximum ποινή είναι ο 15ήμερος αποκλεισμός του βουλευτή, και επεβλήθη για πρώτη φορά στα χρονικά, με παράλληλη περικοπή μισθού κατά το ήμισυ».
Μετά τον άγριο καυγά και τη βιαιοπραγία, η Δικαιοσύνη επέβαλε περιοριστικό όρο απόστασης 50 μέτρων του ενός από τον άλλον. Ο Πρόεδρος βγάζει από το συρτάρι του την κάτοψη της αίθουσας της Ολομέλειας: δεν είναι δυνατή μια τέτοια απόσταση, ακόμη κι αν εγκατασταθούν οι συγκεκριμένοι βουλευτές αντιδιαμετρικά. Σε μήκος, η μεγαλύτερη απόσταση υπολογίζεται στα 16 μέτρα, σε πλάτος στα 25 μέτρα. Κοινώς, δεν μπορούν να συμπίπτουν.
Η Βουλή και η Τεχνητή Νοημοσύνη
Τι χρειάζεται για να αλλάξει ο παρωχημένος αυτός Κανονισμός; Απλή πλειοψηφία, σύμφωνα με τον κ. Τασούλα. Ο ίδιος έχει πάντως προχωρήσει σε βελτιώσεις που καταδυνάστευαν το Σώμα. Από τις πλέον χαρακτηριστικές, αυτή της καταχρηστικής επίκλησης «επί του προσωπικού». Λάβροι για να πάρουν τον λόγο, πάρα πολλοί βουλευτές διεκδικούσαν το σχετικό δικαίωμα, χωρίς ασφαλώς να υπάρχει τίποτε «επί του προσωπικού» – και όταν ερχόταν η διαπίστωση, ο χρόνος είχε ήδη ροκανιστεί.
Μέχρι τώρα έπρεπε να περάσει από την κρίση της Ολομέλειας η τυχόν απόρριψη της καταχρηστικής επίκλησης, σήμερα αρκεί απόφαση του προεδρεύοντος. Επίσης, όταν ο Πρόεδρος απευθύνει μομφή σε βουλευτή (περικοπή μισθού), δεν απαιτείται πλέον η σχετική έγκριση της Ολομέλειας.
«Η μη τήρηση του χρόνου δυσχεραίνει εξαιρετικά τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Μια συζήτηση 5-6 ωρών υπό κανονικούς ρυθμούς ενδέχεται να διαρκέσει ακόμη και 15-16 ώρες» τονίζει ο κ. Τασούλας, σημειώνοντας ότι οι παρεμβάσεις δεν είναι πάντα εντός θέματος. Οι αρχηγοί των μικρότερων κομμάτων συνηθίζουν, δε, να μιλούν επί παντός.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναμένεται να δώσει τη λύση: το μικρόφωνο θα κλείνει την ώρα που πρέπει, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, πρακτική που εφαρμόζεται ήδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Πρόεδρος έχει δώσει εντολή στους τεχνικούς του Κοινοβουλίου να το προσαρμόσουν σχετικά…
Ο κ. Τασούλας βαρύνεται με ρόλο μαέστρου απέναντι σε μια πρωτόγνωρη σύνθεση-ορχήστρα, μια Βουλή με 10 κόμματα: «Καμία Βουλή μετά το 1946 δεν φιλοξένησε τόσους πολλούς πολιτικούς σχηματισμούς. Ακόμη και σε έτη όπως το ’46 ή το ’50, κατά τα οποία ίσχυε η απλή αναλογική, είχαν εισέλθει στο Κοινοβούλιο έως και εννέα κόμματα».
Με την πολυπληθή σύνθεση ξεπροβάλλουν και τα συμπαρομαρτούντα. Οι βουλευτές δικαιούνται γραφεία, χώρους για τα ΙΧ τους, πλαισιώνονται από υπαλλήλους που τους συνδράμουν στα καθήκοντά τους. Και η ελληνική Βουλή δεν είναι κτίριο με προδιαγραφές για τόσο κόσμο. «Η χωροταξική κατανομή επετεύχθη, να δούμε τι θα κάνουμε με τους χρόνους…» επιμένει ο Πρόεδρος, εμφανώς απογοητευμένος από το γεγονός ότι πολλοί, πάρα πολλοί βουλευτές δεν περιορίζονται ούτε από αυτονόητες δεσμεύσεις.
Το εγχειρίδιο που είχε την έμπνευση να μοιράσει όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του δεν φαίνεται να αξιοποιείται δεόντως: πρόκειται για την έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, που φέρει την υπογραφή του Συμβουλίου της Ευρώπης και συγκεκριμένα της Επιτροπής της Βενετίας, και τίτλο «Η Σχέση μεταξύ Κοινοβουλευτικής Πλειοψηφίας και Αντιπολίτευσης σε μια Δημοκρατία – Κριτήρια Ελέγχου», έναν θεσμικό τυφλοσούρτη για το πώς πρέπει να δομείται η συνθήκη εντός της Βουλής κατά τρόπον ώστε να επιτυγχάνεται αγαστή ισορροπία.
Στο ντουλάπι ξεχασμένο πρέπει να το έχουν οι περισσότεροι. Και όταν η ορχήστρα δεν έχει παρτιτούρα, τι να περιμένεις; Από φάλτσα, άλλο τίποτε.
Ξεφυλλίζοντας το εγχειρίδιο…
Για την Ιστορία, το Protagon ξεφυλλίζει το εγχειρίδιο σταχυολογώντας ευάριθμα μικρά αποσπάσματα.
«H τέταρτη αρχή προβλέπει την από κοινού ευθύνη της πλειοψηφίας και της αντιπολίτευσης απέναντι στην κοινωνία. Πρόκειται για την αρχή της πολιτικής αλληλεγγύης, η οποία πρέπει να υπερβαίνει τις κομματικές διαιρέσεις. (…)»
«Η πλειοψηφία, ακριβώς επειδή είναι πλειοψηφία, πρέπει να ασκεί την εξουσία με αυτοπεριορισμό και σεβασμό προς την αντιπολίτευση, με συμπεριληπτικό και διαφανή τρόπο, έχοντας υπόψη ότι πιθανότατα στο μέλλον και η ίδια θα γίνει, σύμφωνα με τους κανόνες της δημοκρατίας, μια ομάδα της αντιπολίτευσης».
«Ταυτόχρονα, η αντιπολίτευση και οι βουλευτές της δεν πρέπει να καταχρώνται τα διαδικαστικά δικαιώματά τους, ενώ κατά την άσκηση κριτικής στις πολιτικές της πλειοψηφίας, δεν θα πρέπει να καλούν σε βία, να αναμειγνύονται σε βίαιες πράξεις ή στη φυσική παρεμπόδιση του έργου του Κοινοβουλίου».
«Η πλειοψηφία πρέπει να μπορεί να επιδιώξει την υλοποίηση του πολιτικού της προγράμματος, ενώ η αντιπολίτευση, από την πλευρά της, δεν πρέπει να επιδίδεται σε εσκεμμένη παρεμπόδιση του τακτικού έργου και έναν αμοιβαίο έλεγχο αναμεταξύ τους».
«Η δημιουργία πολλών μικρών κοινοβουλευτικών ομάδων μπορεί να είναι αντιπαραγωγική, κοστοβόρα και να καθιστά τις διαδικασίες δυσκίνητες».