Ενα εκπαιδευτικό βιβλίο που βραβεύτηκε στην Αυστρία, στην όμορη Ιταλία κατηγορείται» για πρόωρη σεξουαλικοποίηση των παιδιών. Το «Λίνα η Εξερευνήτρια» πρωτοεκδόθηκε από τον Achse, έναν μικρό αυστριακό εκδοτικό οίκο. Απευθύνεται σε παιδιά, σε κορίτσια κυρίως αλλά και αγόρια, ηλικίας τριών ετών και άνω, με την μικρή «Λίνα» να εξερευνά στις σελίδες του το γυναικείο σώμα.
Οι συγγραφείς – η ψυχολόγος και παιδαγωγός Καταρίνα Χότερ, η ιστορικός τέχνης και νηπιαγωγός Λίζα Σαρλότε Zονμπέργκερ και ο συγγραφέας βιβλίων και θεατρικών έργων για παιδιά Φλο Στάφερμαϊερ – ήθελαν να προσφέρουν «ένα εργαλείο που καθιστά δυνατή μια ελεύθερη και ψύχραιμη προσέγγιση του (γυναικείου) σώματος στα διάφορα στάδια της ζωής, αρχίζοντας από την πρώιμη παιδική ηλικία», με την πεποίθηση – εξηγούν στην εισαγωγή τους – ότι «η γλώσσα δημιουργεί και διαμορφώνει την πραγματικότητά μας: ένας ακριβής και ουδέτερος ορισμός των γεννητικών οργάνων, χωρίς κρίσεις ή στερεότυπα, προσφέρει τις βάσεις για μια θετική αντίληψη του σώματος, για μεγαλύτερη συναίσθηση και, επομένως, για έναν πιο ενισχυμένο αυτοπροσδιορισμό».
Οπότε στο βιβλίο το αιδοίο αναφέρεται ως «vulva» αντί για «scham», όπως αποκαλείται ευρέως στα γερμανικά το εξωτερικό τμήμα των γεννητικών οργάνων της γυναίκας, παρότι η κυριολεκτική σημασία τη λέξης «scham» είναι «ντροπή». «Εάν η λέξη “ντροπή” διδάσκεται ως κοινή ονομασία του αιδοίου στα σχολικά βιβλία, δεν θα πρέπει να εκπλησσόμαστε που η αντιμετώπιση των γυναικείων γεννητικών οργάνων παραμένει κυριολεκτικά ντροπιαστική», επισήμανε η Λίζα Σαρλότε Σονμπέργκερ στην Kurier. «Και αυτό επηρεάζει την αντίληψη των γυναικών όσον αφορά το σώμα τους και τον φυσικό τρόπο συσχέτισής τους με το όργανό τους. Θα πρέπει να μπορούμε να λέμε τη λέξη “αιδοίο” τόσο εύκολα όσο τη λέξη “μπρόκολο”», πρόσθεσε η Καταρίνα Χότερ.
Η προσέγγιση των δύο παιδαγωγών και του συγγραφέα-συνεργάτη τους επιβραβεύτηκε στην Αυστρία και από το αναγνωστικό κοινό και από τους κριτικούς, με το βιβλίο να σημειώνει εκδοτική επιτυχία και να αναγνωρίζεται ως «ένα από τα καλύτερα» του 2020, σύμφωνα με την Εθνική Eνωση Βιβλιοπωλών της Αυστρίας.
Αντιθέτως στην Ιταλία, και μόνον η ανακοίνωση της έκδοσής του ήταν αρκετή για να ξεσπάσουν έντονες διαμάχες στο Διαδίκτυο, με πολλούς χρήστες να κατηγορούν τον εκδοτικό οίκο Settenove (ο οποίος αύξησε την προτεινόμενη ηλικία στα πέντε έτη) ότι επιδιώκει την πρόωρη σεξουαλικοποίηση των παιδιών.
«Από πότε μιλούν τα παιδιά για τη σεξουαλικότητά τους με αυτόν τον τρόπο και τόσο νωρίς;;!! Αφήστε τα παιδιά στην ξεγνοιασιά τους και στα παιχνίδια… θα έρθει ο καιρός… ο κατάλληλος, για να ανακαλύψουν το σώμα τους!», ανέφερε κάποιος. «Από πού πηγάζει αυτή η μανία για πρόωρη σεξουαλικοποίηση; Ποια μπορεί να είναι τα οφέλη της σε μια κοινωνία στην οποία τα πάντα έχουν ήδη υπερσεξουαλικοποιηθεί; Τι θα αποκόμιζαν τα παιδιά, διαβάζοντας αυτές τις ιστορίες;», διερωτήθηκε ένας άλλος.
Η «Λίνα» δεν μιλάει για το σεξ
Ωστόσο το θέμα της σεξουαλικότητας δεν εξετάζεται στο βιβλίο. «Το ζήτημα είναι ότι η “Λίνα” δεν μιλάει για το σεξ, αλλά για το σώμα: η πρωταγωνίστρια μας καλεί να μην σεξουαλικοποιούμε τα σώματα, αλλά να τα κοιτάζουμε και να τα ανακαλύπτουμε με περιέργεια», επισήμανε ο εκδοτικός οίκος, απαντώντας στις αντιδράσεις. Και είναι αλήθεια πως το βιβλίο επιδιώκει κυρίως να δώσει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα των παιδιών.
«Ειδικά ένα περίεργο φαινόμενο απασχολεί τη σκέψη της “Λίνας”: από πού βγαίνουν τα μωρά; “Μαμά, αλήθεια, βγήκα από μία τόσο μικρή τρύπα;”», διερωτάται εύλογα το κοριτσάκι στο βιβλίο. «Η πλειονότητα των μωρών έρχονται στον κόσμο μέσω του κόλπου. Ο κόλπος είναι ένα κανάλι από μύες που οδηγεί από το εσωτερικό του σώματος στο εξωτερικό και μπορεί να διαστέλλεται τόσο πολύ, ώστε να μπορεί να βγει ένα μωρό», αναφέρεται στο βιβλίο.
«Αυτό δεν αφορά το σεξ, αυτό είναι ανατομία που εξηγείται στα παιδιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις η σεξουαλικοποίηση αφορά τους παρατηρητές. Αποτελεί σύμπτωμα μιας νοοτροπίας στο πλαίσιο της οποίας το σεξ αποτελεί ταμπού και, κατά συνέπεια, προβάλλεται οπουδήποτε, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχει», γράφει σε άρθρο της η Ελενα Τεμπάνο της Corriere della Sera, επιχειρηματολογώντας υπέρ της έκδοσης.
Μια χειρονομία που παρεξηγήθηκε
Οσον αφορά ειδικά την σεξουαλικοποίηση, η ιταλίδα δημοσιογράφος επικαλείται ένα άλλο πρόσφατο περιστατικό που δεν έχει καμία σχέση με τα βιβλία για παιδιά: την αντίδραση που καταγράφηκε στο Διαδίκτυο ενώπιον του θερμού εναγκαλισμού της 16χρονης τσέχας τενίστριας Σάρα Μπέιλεκ με τον πατέρα της και με τον προπονητή της μετά από την πρόκρισή της στο US OPEN. Τα αγκαλιάσματα συνοδεύτηκαν από χτυπήματα στους γλουτούς της ανήλικης αθλήτριας που σκανδάλισαν πολλούς θεατές, με κάποιους από αυτούς να ζητάνε την παρέμβαση της Ενωσης Αντισφαίρισης Γυναικών (WTA – Women’s Tennis Association).
Ωστόσο ήταν η ίδια η Σάρα Μπέιλεκ αυτή που έσπευσε πρώτη να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. «Ηταν μια αυθόρμητη αντίδραση όλης της ομάδας. Χαιρόμασταν. Μπορεί σίγουρα να φαίνεται άβολο σε κάποιους, αλλά το έχουμε ήδη συζητήσει με την ομάδα. Δεν θα ξαναγίνει», σημείωσε καταρχάς. «Ο μπαμπάς είναι πατέρας μου και θα είναι πάντα. Και γνωρίζω τον προπονητή από τότε που ήμουν οκτώ χρονών. Εάν συνέβαινε κάτι παρόμοιο στην Τσεχία, κανείς δεν θα ασχολούνταν με αυτό. Επειδή όμως είμαστε στην Αμερική, όλοι το σχολιάζουν», επισήμανε στη συνέχεια.
Η Ελενα Τεμπάνο αναφέρει στο άρθρο της πως η Daily Mail, μεταδίδοντας την είδηση, συμπεριέλαβε στο σχετικό ρεπορτάζ ένα επεξηγηματικό πλαίσιο, στο οποίο διευκρινίζεται ότι στην «στην Τσεχική Δημοκρατία – και σε άλλες χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης – το “χτύπημα στα οπίσθια” είναι μια κοινή χειρονομία στοργής. Ενώ κανείς δεν θα χαιρετούσε έναν ξένο με ένα χτύπημα στα οπίσθια, μεταξύ συγγενών ή στενών φίλων είναι ένας τρόπος απόδοσης συγχαρητηρίων, αποχαιρετισμού ή μια χειρονομία για καλή τύχη – παρόμοια ένα χτύπημα στην πλάτη».
Ολοκληρώνοντας το κείμενό της η δημοσιογράφος της Corriere αναγνωρίζει, φυσικά, πως η σεξουαλική παρενόχληση και η σεξουαλική βία στον αθλητισμό αποτελούν ένα σοβαρότατο ζήτημα. «Αλλά το να βλέπουμε το σεξ εκεί όπου δεν υπάρχει, δαιμονοποιώντας κάθε μορφή φυσικής επαφής (ή αναφοράς στο σώμα, όπως στην περίπτωση της “Λίνας της Εξερευνήτριας”) είναι απλά αντιπαραγωγικό. Και γιατί όσο πιο έντονο είναι το αίσθημα της ντροπής για το σώμα τους, τόσο πιο δύσκολο καθίσταται για τις γυναίκες να λένε όχι και να καταγγέλλουν τις κακοποιήσεις», υποστηρίζει.