Oπως και οι άνθρωποι, οι άγριοι χιμπατζήδες συμμετέχουν σε γρήγορες συνομιλίες, όπου περιμένουν μόνο ένα κλάσμα του δευτερολέπτου για τη σειρά τους να «μιλήσουν». Τα ζώα επικοινωνούν κυρίως με χειρονομίες, συμπεριλαμβανομένων των κινήσεων των χεριών και των εκφράσεων του προσώπου.
Οι επιστήμονες που μελέτησαν λεπτομερώς τις συνομιλίες τους, διαπίστωσαν ότι «μιλούσαν» πολύ γρήγορα όταν αντάλλασσαν πληροφορίες και ότι, επίσης, συχνά διέκοπταν ο ένας τον άλλον.
Η αποκάλυψη υποδηλώνει «βαθιές εξελικτικές ομοιότητες με τους ανθρώπους στον τρόπο δομής των διαπροσωπικών συνομιλιών», είπε στο BBC News η καθηγήτρια Κατ Χομπάιτερ από το Πανεπιστήμιο του St Andrews. Τα ευρήματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Current Biology.
Αυτές οι γρήγορες «συνομιλίες» είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ομιλίας, εξήγησε η Χομπάιτερ, η οποία μελετά την επικοινωνία των πρωτευόντων θηλαστικών. «Οταν μιλάμε, οι άνθρωποι, συνήθως περνούν περίπου 200 χιλιοστά του δευτερολέπτου μέχρι να πάρει ο άλλος το λόγο, αλλά υπάρχουν ανάμεσά μας και μερικές ενδιαφέρουσες πολιτιστικές διαφοροποιήσεις. Ορισμένοι πολιτισμοί είναι πιο “γρήγοροι ομιλητές”».
Μια γλωσσολογική μελέτη του 2009 κατέγραψε αυτές τις διαφορές, δείχνοντας ότι, κατά μέσο όρο, οι γιαπωνέζοι ομιλητές χρειάζονται επτά χιλιοστά του δευτερολέπτου για να ανταποκριθούν στο συνομιλητή τους, ενώ οι Δανοί αφήνουν να περάσουν περίπου 470 χιλιοστά του δευτερολέπτου προτού παρέμβουν στη συζήτηση.
Εξετάζοντας χιλιάδες περιπτώσεις άγριων χιμπατζήδων που επικοινωνούσαν μεταξύ τους, η Χομπάιτερ και οι συνεργάτες της μπόρεσαν να χρονομετρήσουν τις συνομιλίες των ζώων. «Είναι εκπληκτικό να βλέπεις πόσο κοντά είναι οι συγχρονισμοί των χιμπατζήδων και των ανθρώπων», είπε.
Οι χιμπατζήδες είχαν μεγαλύτερο εύρος στους χρόνους συνομιλίας τους. «Οι διαφορές κυμαίνονταν από τη διακοπή του συνομιλητή 1.600 χιλιοστά του δευτερολέπτου προτού ολοκληρώσει, έως την αναμονή επί 8.600 χιλιοστών του δευτερολέπτου μέχρι να απαντήσουν», εξήγησε.
«Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι οι χιμπατζήδες βρίσκονται σε φυσικό περιβάλλον και έτσι μπορούν να εκφράσουν ένα ευρύτερο φάσμα συμπεριφοράς, μερικές φορές διακόπτοντας ο ένας τον άλλον και άλλες φορές παίρνοντας πολύ χρόνο για να ανταποκριθούν».
Στο πλαίσιο της διερεύνησης της εξελικτικής προέλευσης της επικοινωνίας, οι ερευνητές πέρασαν δεκαετίες παρατηρώντας και καταγράφοντας τη συμπεριφορά πέντε κοινοτήτων άγριων χιμπατζήδων στα δάση της Ουγκάντας και της Τανζανίας.
Εχουν καταγράψει και μεταφράσει περισσότερες από 8.000 χειρονομίες από περισσότερα από 250 μεμονωμένα ζώα.
Η επικεφαλής ερευνήτρια, δρ Γκαλ Μπαντίχι, επίσης του Πανεπιστημίου του St Andrews, εξήγησε στο BBC News ότι οι χειρονομίες επιτρέπουν στους χιμπατζήδες να αποφεύγουν τις συγκρούσεις και να συντονίζονται μεταξύ τους.
«Ενας χιμπατζής θα μπορούσε να κάνει χειρονομία στον άλλον για να δείξει ότι θέλει φαγητό και ο άλλος να του δώσει φαγητό ή να αρνηθεί χειρονομώντας του να φύγει. Μπορεί να καταλήξουν σε συμφωνία ακόμη και για το πώς ή πού θα καλλωπιστούν. Είναι συναρπαστικό και γίνεται με λίγες μόνο σύντομες ανταλλαγές χειρονομιών».
Είπε ότι οι μελλοντικές μελέτες που θα εξετάζουν την επικοινωνία σε άλλα είδη πρωτευόντων, θα μας δώσουν μια πιο ολοκληρωμένη εξελικτική εικόνα του γιατί υιοθετήσαμε αυτή τη γρήγορη συνομιλία.
«Θα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να κατανοήσουμε καλύτερα το πότε και το πώς εξελίχθηκαν οι κανόνες συνομιλίας μας».