Η Eli Lilly, ένας από τους τρεις κορυφαίους παραγωγούς ινσουλίνης στον κόσμο, μειώνει την τιμή της στην αμερικανική αγορά.
Η φαρμακοβιομηχανία που εδρεύει στην Ινδιανάπολη θα πουλά από το Μάιο την φθηνότερη ινσουλίνη στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι περίπου 7 εκατομμύρια ινσουλινοεξαρτώμενοι διαβητικοί Αμερικανοί θα μπορούν να την προμηθεύονται με λιγότερα από 35 δολάρια το μήνα.
Προηγήθηκαν πιέσεις από την κυβέρνηση Μπάιντεν για συγκράτηση των τιμών της ινσουλίνης, ενώ θεσμοθετήθηκε πλαφόν τιμολόγησης (στα 35 δολάρια) για τους ασφαλισμένους διαβητικούς ασθενείς.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ομοσπονδία Διαβήτη, οι τιμές των τεσσάρων συχνότερα χρησιμοποιούμενων τύπων ινσουλίνης έχουν τριπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως γράφει η εφημερίδα Washington Post, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τουλάχιστον 16% των ινσουλινοεξαρτώμενων Αμερικανών έχουν μειώσει τη χρήση της τα τελευταία δύο χρόνια λόγω κόστους. Ένας στους 7 δηλώνει ότι η ινσουλίνη είναι το μεγαλύτερο έξοδό του μετά τη στέγαση και τη διατροφή…
Για δεκαετίες, η τιμή του πολύτιμου αυτού φαρμάκου παρέμενε προσιτή σε όποιον τη χρειαζόταν. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι βελτιώσεις στη σύνθεση της ινσουλίνης και οι νέες πατέντες εκτόξευσαν την τιμή.
Όπως αναφέρει η Washington Post, το κόστος ορισμένων τύπων ινσουλίνης αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 200% το διάστημα 2007 – 2018. Πλέον η μέση τιμή ενός φιαλιδίου ινσουλίνης ξεπερνά τα 98 δολάρια, ενώ οι τιμές για τα στυλό – τις νεότερες συσκευές χορήγησης ινσουλίνης – μπορεί να ξεπερνούν και τα 500 δολάρια κατά περίπτωση.
Για τον ανασφάλιστο διαβητικό Αμερικανό (η απουσία κοινωνικής ασφάλισης δεν είναι καθόλου σπάνια στην Αμερική), ο λογαριασμός του φαρμακείου μπορεί να ξεπεράσει τα 1.000 δολάρια το μήνα…
Και όλα αυτά, την ώρα που το κόστος παραγωγής της ινσουλίνης έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια! Στοιχεία της PhRMA (Pharmaceutical Research and Manufacturers of America) που δημοσιεύει το περιοδικό ΤIME δείχνουν ότι το κόστος παραγωγής για τους πιο συχνά χορηγούμενους τύπους ινσουλίνης έχει μειωθεί κατά 20% από το 2007.
Τι θα κάνουν τώρα οι άλλοι
Η μείωση των τιμών, όπως ανακοινώθηκε από την Eli Lilly, αναμένεται να ανακουφίσει πολλά αμερικανικά νοικοκυριά, αλλά η αγορά περιμένει με ανυπομονησία να δει εάν η κίνηση αυτή θα συμπαρασύρει σε εκπτώσεις και τους άλλους μεγάλους παραγωγούς ινσουλίνης.
Μέχρι ώρας, δεν υπάρχει τέτοια αντίδραση, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι ανταγωνιστές της Eli Lilly θα είναι δύσκολο να αγνοήσουν τις γενναιόδωρες εκπτώσεις της.
Μαζί με την Eli Lilly, η γαλλική Sanofi και η δανέζικη Novo Nordisk ελέγχουν περίπου το 90% της αγοράς ινσουλίνης στις ΗΠΑ.
Εκπρόσωποι της Sanofi και της Novo Nordisk δήλωσαν στο TIME ότι και οι δύο εταιρείες υλοποιούν προγράμματα που δίνουν τη δυνατότητα σε ασθενείς χαμηλών εισοδημάτων ή ανασφάλιστους να λαμβάνουν ινσουλίνη σε μειωμένες τιμές ή και δωρεάν.
Καμιά από τις δύο, ωστόσο, δεν έχει προς το παρόν προαναγγείλει επίσημες μειώσεις τιμών.
Άλλο ΗΠΑ, άλλο Ευρώπη (και Ελλάδα)
Στην Ευρώπη – και στη χώρα μας βεβαίως – η τιμή της ινσουλίνης είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες η φαρμακευτική περίθαλψη ακολουθεί τους κανόνες της φιλελεύθερης αγοράς, με όλη τη σημασία του όρου. Οι τιμές διαμορφώνονται από την αγορά – οι φαρμακοβιομηχανίες διαπραγματεύονται με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, διαμορφώνοντας τιμοκαταλόγους για τους ασφαλισμένους, ενώ οι τιμές στο φαρμακείο διαμορφώνονται ελεύθερα.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και φυσικά στην Ελλάδα, ισχύει ένα σύστημα τιμολόγησης που βασίζεται σε εξωτερικές τιμές αναφοράς (με εξαίρεση χώρες όπως η Αγγλία). Με άλλα λόγια, η τιμή για κάθε φάρμακο σε μια χώρα καθορίζεται από τις τιμές του ίδιου φαρμάκου σε άλλες χώρες.
Παράλληλα, οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης έχουν τεράστια διαπραγματευτική ισχύ αφού είναι και οι μεγαλύτεροι «πελάτες» των εταιρειών οι οποίες κάνουν μεγάλες εκπτώσεις. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα οι τιμές των φαρμάκων να είναι πολύ χαμηλότερες στην Ευρώπη, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα, τώρα, τα φάρμακα είναι ακόμη φθηνότερα από πολλές χώρες στην Ε.Ε. αφού η Πολιτεία έχει αποφασίσει η τιμή τους να προκύπτει από το μέσο όρο των δύο χαμηλότερων διαφορετικών τιμών της Ευρωζώνης. Επιπλέον, στην Ελλάδα ισχύουν οι λεγόμενες υποχρεωτικές εκπτώσεις (clawback – rebate) μέσω των οποίων οι φαρμακευτικές εταιρείες υποχρεούνται να επιστρέφουν στο κράτος μεγάλο μέρος (πάνω από το 50%) των πωλήσεων κάθε φαρμάκου…
Αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα, πολλά φάρμακα να θεωρούνται ασύμφορα και μη βιώσιμα για την ελληνική αγορά. Όπως αναφέρουν παράγοντες της φαρμακοβιομηχανίας, την τελευταία 5ετία αποσύρθηκαν από την Ελλάδα περισσότερα από 3.500 φαρμακευτικά σκευάσματα (στο τελευταίο Δελτίο Φαρμάκων, αποσύρθηκαν περί τα 700 φάρμακα…).
Ενδεικτικό παράδειγμα, ένα πολύ γνωστό και ευρέως χρησιμοποιούμενο αντιβιοτικό της «οικογένειας» των κεφαλοσπορινών. Το συγκεκριμένο έχει λιανική περίπου 8 ευρώ, ενώ η καθαρή τιμή που τελικά εισπράττει ο παραγωγός (εταιρεία) είναι κατά πολύ χαμηλότερη του κόστους παραγωγής του.
Τα τελευταία δύο χρόνια, η εταιρεία που το διακινεί στην Ελλάδα έχει αποστείλει ούτε μια ούτε δύο, αλλά 11 επιστολές στο Υπουργείο Υγείας, προειδοποιώντας ότι η τιμή του είναι τόσο χαμηλή που κινδυνεύει να τεθεί εκτός αγοράς. Δεν υπήρξε απάντηση ούτε διόρθωση της τιμής. Ήδη έχουν αποσυρθεί δύο παιδιατρικές μορφές του φαρμάκου (των 125 και 250mg)…
Τα φάρμακα που αποσύρονται είτε αντικαθίστανται από άλλα, κατά τεκμήριο, πιο ακριβά, είτε εισάγονται κατά παραγγελία από το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) σε πολλαπλάσια από την αρχική τιμή τους…
Επιπλέον, οι χαμηλές τιμές ευνοούν τις λεγόμενες παράλληλες εξαγωγές: Η μεγάλη διαφορά τιμής μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών της ΕΕ δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την επανεξαγωγή των φαρμάκων σε άλλες χώρες επιτυγχάνοντας μεγαλύτερο κέρδος. Η διαδικασία αυτή είναι καθ’ όλα νόμιμη αλλά οδηγεί σε ελλείψεις φαρμάκων στην ελληνική αγορά.
Στην περίπτωση της ινσουλίνης, πάντως, οι τιμές είναι πολύ χαμηλές σε όλη την Ευρώπη. Η ινσουλίνη φαίνεται πως είναι ένα από τα φθηνότερα φάρμακα πανευρωπαϊκά, ενώ οι διαβητικοί ασθενείς καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση για τη θεραπεία τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εμπόδια για την πρόσβαση στην ινσουλίνη, η οποία διατίθεται σε όλες τις μορφές, ακόμη και τις πιο προηγμένες (όπως οι προγεμισμένες πένες που κάνουν πιο εύκολη τη χορήγηση της θεραπείας).
Στην Ελλάδα, οι ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ προμηθεύονται την ινσουλίνη με συμμετοχή 10% ενώ οι ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι έχουν μηδενική συμμετοχή, η ινσουλίνη τους χορηγείται δωρεάν με κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ και τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία.
Η ανακάλυψη που σημάδεψε για πάντα την ιστορία της Ιατρικής
Η ορμόνη ινσουλίνη παράγεται στο πάγκρεας και συμβάλλει στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα καθώς και στον μεταβολισμό των τροφών και τη μετατροπή τους σε ενέργεια.
Στις 31 Οκτωβρίου 1920, ο Καναδός Δρ Frederick G. Banting ξυπνά μέσα στη νύχτα με μια – τρελή για την εποχή – ιδέα: να απομονώσει την ορμόνη που παράγει το πάγκρεας και να τη χρησιμοποιήσει ως θεραπεία για το διαβήτη. Επτά ημέρες αργότερα, παίρνει το πράσινο φως για τη σχετική έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, με την υποστήριξη του επικεφαλής στο Τμήμα Φυσιολογίας John J. R. Macleod. Η έρευνα ξεκινά την άνοιξη του 1921. Ο Banting πραγματοποιεί τα πρώτα πειράματα σε σκύλους (από τους οποίους αφαιρείται το πάγκρεας) με… αποτυχία! Μέχρι το καλοκαίρι, όμως, οι προσπάθειες εκχύλισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας δείχνουν να αποδίδουν. Ο σκύλος με τον αριθμό 410 είναι ο πρώτος που θα λάβει την πρώτη ένεση ινσουλίνης. Την επομένη πέφτει σε διαβητικό κώμα και πεθαίνει…
Στον σκύλο 408, η ένεση καταφέρνει να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Ακολούθησαν κι άλλα επιτυχημένα πειράματα και βελτίωση της παραγόμενης ινσουλίνης. Στις 21 Δεκεμβρίου 1921 ο γιατρός Joseph Gilchrist γίνεται ο πρώτος διαβητικός ασθενής που λαμβάνει την πρώτη αυτή μορφή ινσουλίνης. Του χορηγείται μέσω γαστρικού σωλήνα αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Έπειτα από μερικές βελτιώσεις στον τρόπο και το μίγμα εκχύλισης, η ένεση ινσουλίνης φέρνει αποτέλεσμα και μάλιστα χωρίς παρενέργειες για τους ασθενείς.
Το καλοκαίρι του 1922, το Πανεπιστήμιο του Τορόντο υπογράφει συμφωνία με την Eli Lilly για παραγωγή ινσουλίνης σε μεγάλη κλίμακα.
Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, ένα 11χρονο κορίτσι, η Elsie Needham από το Οντάριο γίνεται ο πρώτος ασθενής που αναρρώνει από διαβητικό κώμα με χορήγηση ινσουλίνης.
Το 1923 οι Banting και Macleod κερδίζουν το Νόμπελ Ιατρικής. Η πατέντα της ινσουλίνης έχει ήδη πουληθεί στο πανεπιστήμιο για μόλις 3 δολάρια…
Ο διαβήτης σε αριθμούς
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χρόνιο μεταβολικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από διαταραχή στο μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών. Η κύρια και κοινή διαταραχή σε όλες τις μορφές διαβήτη είναι η υπεργλυκαιμία, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η πάθηση εκδηλώνεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη (κατάσταση που ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη).
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι οφείλεται στην καταστροφή των κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία παράγουν την ινσουλίνη.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ οφείλεται σε συνδυασμό διαταραχής της έκκρισης αλλά και της δράσης της ινσουλίνης.
Οι πρώτες αναφορές σε μια πάθηση που θυμίζει το Διαβήτη εντοπίζονται σε παπύρους του 1550π.Χ. Από τότε υπήρξαν και άλλες σχετικές αναφορές, αλλά ο όρος Διαβήτης εμφανίζεται για πρώτη φορά γύρω στο 2ο αιώνα από τον διάσημο Έλληνα γιατρό Αρεταίο τον Καππαδόκη, ο οποίος χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη για να περιγράψει την πολυουρία (ένα από τα κύρια συμπτώματα του Σακχαρώδη Διαβήτη).
Η πάθηση περιγράφεται λεπτομερώς τον 11ο αιώνα, από τον Πέρση ιατροφιλόσοφο Αβικέννα (Ίμπν Σίνα). Από τότε μέχρι σήμερα ο Σακχαρώδης Διαβήτης και η θεραπεία του έχουν μελετηθεί ευρέως και συνεχίζουν να μελετώνται.
- Πάνω από 530 εκατομμύρια ενήλικες (20-79 ετών) ή αλλιώς 1 στους 10 ζουν με διαβήτη παγκοσμίως. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να αυξηθεί σε 643 εκατομμύρια έως το 2030 και 783 εκατομμύρια έως το 2045.
- 541 εκατομμύρια ενήλικες έχουν Διαταραχή Ανοχής Γλυκόζης (IGT), η οποία τους θέτει σε υψηλό κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
- Πάνω από 3 στους 4 ενήλικες με διαβήτη ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
- Ο διαβήτης σκότωσε 6,7 εκατομμύρια ανθρώπους το 2021. Κάθε 5 δευτερόλεπτα ένας ασθενής χάνει τη ζωή του εξαιτίας του διαβήτη και των επιπλοκών του.
- Τα τελευταία 15 χρόνια, οι δαπάνες υγείας που αφορούν τον διαβήτη έχουν υπερτριπλασιαστεί, πλησιάζοντας τα 970 δισεκατομμύρια δολάρια σε παγκόσμιο επίπεδο.
- 1 στους 11 ενήλικες στην Ευρώπη (61 εκατομμύρια) ζει με διαβήτη.
- Ο αριθμός των ενηλίκων με διαβήτη αναμένεται να φτάσει τα 67 εκατομμύρια έως το 2030 και τα 69 εκατομμύρια έως το 2045.
- Πάνω από 1 στους 3 (36%) ενήλικες που ζουν με διαβήτη παραμένουν αδιάγνωστοι.
- Το 2021 καταγράφηκαν 1,1 εκατομμύρια θάνατοι λόγω διαβήτη στην Ευρώπη.
- Η δαπάνη για το διαβήτη αντιστοιχεί περίπου στο 9% των συνολικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη. Το ετήσιο κόστος για κάθε διαβητικό ασθενή ξεκινά από 312 ευρώ στη βόρεια Μακεδονία και να φτάνει μέχρι τα 6.896 ευρώ στη Νορβηγία.
- Το 2021 στη βάση της ΗΔΙΚΑ ήταν καταγεγραμμένοι 1.130.505 ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ. Ο αριθμός είναι αυξημένος κατά 5% σε σύγκριση με το 2020 και περίπου άλλη τόση υπολογίζεται η αύξηση για το 2022.
- Το σύνολο των ασθενών με διαβήτη τύπου Ι και περίπου 19% των ασθενών με διαβήτη τύπου ΙΙ χρειάζονται θεραπεία με ινσουλίνη.
- Μεγάλη αύξηση, της τάξης του 20% καταγράφηκε στις περιπτώσεις διαβήτη κύησης στην Ελλάδα.