Στο Κρεμλίνο έγινε μία σύσκεψη ολιγαρχών στις 24 Φεβρουαρίου, την ημέρα δηλαδή που οι ρωσικές δυνάμεις επιτέθηκαν στην Ουκρανία. Τους είχε καλέσει προσωπικώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν, και εκείνοι, οι πλουσιότεροι επιχειρηματίες της χώρας, ανταποκρίθηκαν ευχαρίστως στην πρόσκλησή του. Τελικώς πήγαν 37 άτομα, εκ των οποίων «τουλάχιστον οι 21, οι ίδιοι ή συγγενείς τους, είχαν εταιρείες offshore». Η Washington Post αποκάλυψε ονόματα και στοιχεία αφού μελέτησε έγγραφα προερχόμενα από τα Pandora Papers και από τα Paradise Papers, σε συνεργασία με το International Consortium of Investigative Journalists.
Ο Πούτιν εξήγησε το πολεμικό σκεπτικό του στους ολιγάρχες, ενώ αναφέρθηκε στις κυρώσεις που περίμενε ότι θα επιβάλουν στη χώρα του οι Δυτικοί. «Καθένας τους είναι στρατιώτης της ρωσικής οικονομίας. Οι 14 από αυτούς είναι Κροίσοι. Οι εταιρείες τους αντιπροσωπεύουν τις βασικές βιομηχανίες της χώρας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τις τράπεζες, τα χημικά. Κάποιοι έχουν γνωρίσει τον Πούτιν πριν από 20 χρόνια». Οικείο, λοιπόν, το περιβάλλον, φιλικό θα μπορούσες να το πεις. Οχι ακριβώς.
«Παρά τους δεσμούς με τον Πούτιν και τη θέση τους στη Ρωσία, οι μισοί και πλέον από αυτούς του ολιγάρχες έχουν μεταφέρει τον πλούτο τους εκτός Ρωσίας» λένε τα έγγραφα. Πού πέταξε το χρήμα; «Σε υπεράκτιες εταιρείες των Βρετανικών Παρθένων Νήσων και της Κύπρου», αλλά και σε άλλους φορολογικούς παραδείσους. Βάσει όσων έγραψε η Post, έχουν γίνει συναλλαγές και επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ έχουν εκδοθεί δάνεια και έχουν ιδρυθεί οικογενειακά καταπιστεύματα. «Η παρακολούθηση της πορείας του χρήματος είναι δύσκολη, καθ’ όσον υπάρχουν μυστικές συμφωνίες».
Το αμερικανικό Μέσο παρουσίασε τα πλεονεκτήματα των όπου Γης offshore και ανησύχησε μήπως και εξαιτίας τους «αποτύχουν οι πρόσφατες οικονομικές κυρώσεις που υιοθέτησε η Δύση για να τιμωρήσει τους συμμάχους του Πούτιν». Διότι «από τους επιχειρηματίες που συμμετείχαν στη συνάντηση του Κρεμλίνου μόνο δύο εξαιρέθηκαν των μέτρων των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκή Ενωσης». Ολοι οι άλλοι καίγονται.
Κρατικό χρήμα σε «παραδείσους»
Η Post έγραψε ότι «ο Πούτιν από πολλών ετών έχει κάνει δημόσια εκστρατεία εναντίον της χρήσης υπεράκτιων εταιρειών, συνδέοντάς τες με τη φοροαποφυγή και με το ξέπλυμα χρήματος», συμπλήρωσε ωστόσο ότι «ενδέχεται αθορύβως να έχει συναινέσει στη συγκεκριμένη πρακτική, μάλιστα μπορεί να έχει επωφεληθεί και από αυτήν, όπως λένε κάποιοι ειδικοί στη ρωσική οικονομία». Προς επίρρωσιν μάλιστα παρέθεσε την εκτίμηση της πρώην αναλύτριας της CIA και νυν συμβούλου του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζούλια Φρίντλαντερ: «Ο Πούτιν επιτρέπει στο στενό περιβάλλον του να αξιοποιήσει τους οικονομικούς πόρους των κρατικών εταιρειών και του ίδιου του κράτους. Ετσι τα χρήματα καταλήγουν συχνά στις offshore».
Σύμφωνα με οικονομικές μελέτες, συνέχισε η Post, έως και 1 τρισ. δολάρια ρωσικού πλούτου βρίσκεται στις υπεράκτιες εταιρείες, αντιπροσωπεύοντας σημαντικό μερίδιο της ρωσικής οικονομίας. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο πλούτος που κατέχουν οι πλούσιοι Ρώσοι στο εξωτερικό ισούται με τον εγχώριο πλούτο. Κατόπιν έδωσε τα ονόματα των Κροίσων που βγάζουν λεφτά στις offshore, όπως τα παραθέτουν τα Pandora Papers και τα Paradise Papers.
Στη συνάντηση του Κρεμλίνου είχε συμμετάσχει ο Βαγκίτ Αλεκπέροφ, πρώην πρόεδρος της Lukoil, μίας ενεργειακής εταιρείας με περισσότερα από 230 πρατήρια καυσίμων στις ΗΠΑ. Ο Αλεκπέροφ, ο οποίος παραιτήθηκε από την εταιρεία τον περασμένο μήνα αφ’ ότου υπέστη τις βρετανικές κυρώσεις, ήταν ιδιοκτήτης υπεράκτιων εταιρειών που έκαναν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις και δάνεια, σύμφωνα με τα έγγραφα. Μία εταιρεία των Βρετανικών Παρθένων Νήσων που του ανήκε, η Topaz Opportunities Ltd., επένδυσε 130 εκατ. δολάρια σε μία εταιρεία του Μπελίζ και αργότερα της δάνεισε 60 εκατ. δολάρια. Υστερα η Topaz εξέδωσε δύο δάνεια συνολικού ύψους 237 εκατ. δολαρίων σε άλλη εταιρεία στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.
Ο Αντρέι Ακίμοφ, ο πρόεδρος της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, Gazprombank, ήταν ιδιοκτήτης τουλάχιστον οκτώ εταιρειών που δημιουργήθηκαν στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους. Ο Χέρμαν Γκρεφ, επικεφαλής της μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας, της Sberbank, ήλεγχε ένα υπεράκτιο καταπίστευμα με εταιρείες που εμπεριέχονταν σε αυτό, με περιουσιακά στοιχεία συνολικά άνω των 54 εκατ. δολαρίων. Περί το 2017 μία εταιρεία του Παναμά που κατείχε το καταπίστευμα δάνεισε 30,5 εκατ. δολάρια σε ένα άλλο καταπίστευμα προς όφελος του πρώην αναπληρωτή προσωπάρχη του Πούτιν, του Κυρίλλου Αντρόσοφ.
Θαλαμηγοί και ιδιωτικά τζετ
Το αμερικανικό Μέσο εκτίμησε ότι «ο αριθμός των Κροίσων του Κρεμλίνου οι οποίοι διαθέτουν offshore ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος από τον απολογισμό που βασίζεται στα Pandora Papers και στα Paradise Papers». Και αυτό διότι, αυτά περιέχουν μεν αμέτρητες σελίδες εγγράφων, όμως «προσφέρουν μερική εικόνα των offshore στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα». Δείχνουν, όμως, ότι τα λεφτά –του ρωσικού κράτους, όπως είπαμε– πήγαν σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, σε αγορές θαλαμηγών και τζετ επί παραδείγματι.
Το γιότ του Αντρέι Μελνιτσένκο, αξίας 600 εκατ. δολαρίων, το κατέχει η εταιρεία Valla Yachts, εγγεγραμμένη στις Βερμούδες, λένε τα Paradise Papers. Και το τζετ του Λεονίντ Μίκλεσον, ένα Gulfstream G650 αξίας 65 εκατ. δολαρίων, το κατέχει εταιρεία με έδρα το Isle of Man, βρετανικό νησί στην Ιρλανδική Θάλασσα, θυγατρική της μητρικής εταιρείας της Golden Star Aviation Ltd που εδρεύει στον Παναμά. Μεταξύ των υπολοίπων Κροίσων με επενδύσεις σε «παραδεισένια μέρη» φιγουράρουν ο τραπεζίτης και οικονομολόγος Πετρ Αβεν, ο πρόεδρος του κορυφαίου κατασκευαστή σιδηροδρομικού υλικού της Ρωσίας και μέλος της Ολυμπιακής της Επιτροπής, Αντρέι Μποκάρεφ και ο μεγιστάνας των μετάλλων Ισκαντάρ Μαχμούντοφ.