Η παρακάτω φωτογραφία (χωρίς τις διακεκομμένες γραμμές εννοείται) έχει διανεμηθεί από το καθεστώς της Βόρειας Κορέας. Οι λόγοι είναι προφανείς: προπαγάνδα. Είναι μια τυπική εικόνα με τον ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν στο κέντρο.
Οι New York Times ρώτησαν τους αμερικανούς αναλυτές τι πληροφορίες τους δίνει. Και κυρίως με ποια μέθοδο τις παίρνουν.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία μοιάζει ηλίθια εκ πρώτης όψεως. Με μια προσεκτική ανάλυση όμως μπορεί να δώσει πλήθος πληροφοριών για την πολιτική και κυρίως για την στρατιωτική κατάσταση της Βόρειας Κορέας. Αναλυτές και υπηρεσίες πληροφοριών, με χρήση τόσο της υψηλής τεχνολογίας όσο και παραδοσιακών μεθόδων «κατασκοπίας» και παρατήρησης, μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα για την εσωτερική πολιτική δομή αλλά και για το εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας. Συμπεράσματα που αποδεικνύονται ιδιαίτερα ακριβή.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία που δείχνει τον Κιμ Γιόνγκ Ουν, τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας να παρουσιάζει κάτι που όπως ισχυρίζεται είναι μια νέα πυρηνική κεφαλή, αναλύθηκε από αρκετούς ειδικούς. Που έδειξαν την μεθοδολογία με την οποία ένα σχετικά αφελές στιγμιότυπο που τραβήχτηκε τον Μάρτιο του 2016, μπορεί να γίνει «ομιλητικό». Και να αποκαλύψει πολλά περισσότερα από όσα ήθελε να δείξει ο Κιμ Γιονγκ Ουν: το πιθανό βεληνεκές του πυραύλου πίσω του, την σχέση του με την ηγεσία του στρατεύματος, ακόμα και την ακριβή τοποθεσία του.
Η Βόμβα
Η Βόρεια Κορέα λέει πως αυτή είναι η πρώτη της μίνι πυρηνική κεφαλή, με μέγεθος τέτοιο ώστε να χωράει σε πύραυλο. Οι αναλυτές την αποκαλούν ντισκομπάλα.
Ο Τζέφρι Λιούις, αναλυτής στο Κέντρο Μελετών για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών του Μίντλμπερι, εκτίμησε βάσει της φωτογραφίας το μέγεθος του μηχανισμού και απ’ αυτό εν συνεχεία το βάρος του –μερικές εκατοντάδες κιλά– και την καταστροφική ισχύ του, γύρω στους 20 χιλιοτόνους, περίπου όσο και οι ατομικές βόμβες που έριξαν οι ΗΠΑ στην Ιαπωνία.
Πιο σημαντικό κι από την ισχύ είναι όμως το μικρό του μέγεθος –κάπου 60 εκατοστά σε διάμετρο– που μοιάζει να συμβαδίζει με τον ισχυρισμό της Βόρειας Κορέας ότι μπορεί να τοποθετηθεί σε πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς, πράγμα που αποτελεί σπουδαίο άλμα στην πυρηνική ικανότητα της χώρας.
Διαφωνίες υπάρχουν και όσον αφορά το ακροφύσιο. Ορισμένοι υποπτεύονται ότι είναι κάποιος μηχανισμός ασφάλειας που χρησιμοποιείται για να εισάγεται στον πυρήνα πριν ακριβώς από την πυροδότηση· άλλοι λένε ότι μπορεί να χρησιμοποιείται για να οπλίζει την πυρηνική κεφαλή. Οι αναλυτές ελπίζουν να προκύψουν και νέες φωτογραφίες που θα τους βοηθήσουν να λύσουν τους γρίφους αυτούς.
Η Ενδυμασία
Οι ειδικοί περί τα κρατικά ΜΜΕ της Βόρειας Κορέας αναγνωρίζουν το πανωφόρι του Κιμ από επίσημες απεικονίσεις του παππού του, Κιμ Ιλ Σουνγκ, ηγέτη και πατέρα του έθνους. Τα κρατικά ΜΜΕ τιμούν συχνότατα τον Κιμ τον πρεσβύτερο, ο οποίος συνδέεται στενά με τον Πόλεμο της Κορέας. Φορώντας τώρα το πανωφόρι αυτό, ο κύριος Κιμ στέλνει το μήνυμα ότι η Βόρεια Κορέα βρίσκεται ξανά επί ποδός πολέμου.
Παρόμοιες λεπτομέρειες βοηθούν τους ειδικούς να κατανοήσουν πώς οικοδομεί τη νομιμοποίησή του ο κύριος Κιμ. Μιμούμενος τον παππού του, υπαινίσσεται ρήξη με τον πατέρα του, Κιμ Γιονγκ Ιλ, που είχε την τάση να ασκεί την εξουσία του μέσω θεσμών όπως ο στρατός και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αντιθέτως, ο Κιμ επιβεβαιώνει τη θέση του στο κέντρο όλων των αρχών, όπως και ο παππούς του. Η θέση αυτή μπορεί να βοηθήσει τους ειδήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τους εσωτερικούς συσχετισμούς δυνάμεων της κυβέρνησης και την πιθανή της συμπεριφορά.
Η Κουστωδία
Προσέξτε τι λείπει: λείπουν οι στρατιωτικές στολές από μια εκδήλωση όπου γίνονται τα αποκαλυπτήρια ενός νέου πολεμικού όπλου. Σε μια χώρα όπου η προπαγάνδα υπαγορεύει την πραγματικότητα και η πολιτική ιεραρχία μπορεί να σημαίνει ζωή ή θάνατο, τέτοιες επιλογές έχουν βαρύτητα.
Γι’ αυτό και ο αναλυτής Μάικλ Μάντεν παρακολουθεί τις εμφανίσεις επισήμων προσώπων της Βόρειας Κορέας. Εδώ, εντοπίζει πολιτικούς αξιωματούχους και δύο σημαντικούς στρατιωτικούς ηγέτες: τον επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος και τον επικεφαλής των πυραυλικών συστημάτων, αμφότερους με πολιτικά.
Το μήνυμα είναι σαφές: ο Κιμ Γιονγκ Ουν διαβεβαιώνει ότι ηγείται προσωπικά του πυρηνικού προγράμματος, σπάζοντας τη συνήθη ιεραρχία. «Δεν είναι πλέον στα χέρια του στρατού αυτό. Είναι στα χέρια ενός ανδρός», λέει ο Τζόσουα Πόλακ, συντάκτης του περιοδικού Nonproliferation Review.
Σημαντική είναι και η γλώσσα του σώματος: ο Κιμ εδώ καθοδηγεί, ενώ ακόμα και κορυφαίοι αξιωματούχοι του στρατού κρατούν σημειώσεις, σε ένα σόου υποταγής στο προσωπικό κύρος του ηγέτη, γύρω από τη συγκεκριμένη πυρηνική κεφαλή.
Ο Πύραυλος
Μια απλή ματιά στον διηπειρωτικό πύραυλο στο φόντο της φωτογραφίας αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες. Ο Ντέιβιντ Σμέρλερ, επίσης από το Κέντρο Μελετών, παρατήρησε τα λευκά γράμματα που στα κορεατικά σημαίνουν «υποστήριξη». Τα κελύφη των πυραύλων είναι εύθραυστα και έτσι πρέπει να ακουμπούν εκεί όπου το πλαίσιο είναι πιο ενισχυμένο – δηλαδή στις ενώσεις των εσωτερικών δεξαμενών.
Μετρώντας τις δεξαμενές αυτές και το μέγεθός τους, ο κύριος Σμέρλερ κατάφερε να ακτινογραφήσει αποτελεσματικά το εσωτερικό αυτών των πυραύλων και να συναγάγει πληροφορίες όπως π.χ. για τον τύπο καυσίμου που χρησιμοποιούν. Γενικά, αποκαλύπτεται ότι ο πύραυλος αυτός είναι σχεδιασμένος για βεληνεκές χιλιάδων μιλίων – αρκετών για να φτάσει έως και τη Ουάσινγκτον, εφόσον η τεχνολογία του έχει τελειοποιηθεί.
Η Μελίσα Χάναμ, επίσης του Κέντρου Μελετών, συνδέει τα ευρήματα αυτά με μια σειρά φωτογραφιών που έδωσε στη δημοσιότητα η Βόρεια Κορέα, με δοκιμές κινητήρων για πυραύλους, μεταξύ αυτών και για ΚΝ-08. Η ανάλυση της φλόγας του κινητήρα, και ιδίως του χρώματός της, επιβεβαιώνει ότι είναι σχεδιασμένος με προοπτική να μπορεί κάποτε να φτάσει έως την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ.
Οι Εγκαταστάσεις
Η Βόρεια Κορέα δεν κατονομάζει την τοποθεσία, οι αναλυτές όμως την ανακάλυψαν μελετώντας χιλιάδες φωτογραφίες προπαγάνδας προκειμένου να εντοπίσουν στοιχεία.Περιόρισαν την έρευνα σε φωτογραφίες όπου ο Κιμ φορά την ίδια ενδυμασία, με το σκεπτικό ότι η τάση του να φορά την ίδια ενδυμασία για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα θα τους βοηθούσε να εντοπίσουν συγκεκριμένα μοτίβα. (Ο κ. Πόλακ είπε επίσης ότι είναι σε θέση να χρονολογήσουν σε πολύ γενικές γραμμές φωτογραφίες αχρονολόγητες βάσει του βάρους του Κιμ, το οποίο παρουσιάζει διακυμάνσεις.)
Ετσι οδηγήθηκαν σε μια παλιότερη φωτογραφία των πυραυλικών εγκαταστάσεων, των οποίων μικρές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες ταιριάζουν με εκείνες στη φωτογραφία της «ντισκομπάλας». Οι υπεύθυνοι της προπαγάνδας δεν μπήκαν καν στον κόπο να αποκρύψουν την τοποθεσία: πρόκειται για το εργοστάσιο πυραύλων Chamjin, λίγο έξω από την Πιονγιάνγκ.
Εκτοτε, ο κ. Λιούις παρακολουθεί στενά τις εγκαταστάσεις. Παρατηρεί πώς και πότε χρησιμοποιούνται, αναζητώντας περιόδους ιδιαίτερης κινητικότητας οχημάτων ή νέες κατασκευές. Εντοπίζοντας ποιες εγκαταστάσεις επεκτείνονται και ποιες παραμελούνται, μπορεί να βγάλει τα ανάλογα συμπεράσματα σχετικά με τα αντίστοιχα προγράμματα που στεγάζονται σε κάθε κτίριο.
Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι τα συγκεκριμένα κτίρια αναβαθμίστηκαν προσφάτως – ο κ. Λιούις κατάφερε να το δει συγκρίνοντας τη φωτογραφία με μια φωτογραφία προπαγάνδας. Τέτοιες εικόνες τού προσφέρουν μια πολύ σαφή αίσθηση για το πού βρίσκονται τα κτίρια-κλειδιά. Θεωρεί μάλιστα πως ίσως να εντόπισε ακόμα και το αυτοκίνητο του Κιμ.
Συσσωρευτικά, παρόμοιες μικρές παρατηρήσεις καταδεικνύουν ότι, όπως το θέτει και ο κ. Πόλακ, το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας είναι «θανατερά σοβαρό».
Η κυρία Χάναμ πιστεύει ότι ορισμένες λεπτομέρειες ίσως και να έχουν αποκαλυφθεί επί τούτου για να επιδείξουν τις ολοένα μεγαλύτερες δυνατότητες της χώρας. Ενώ οι περισσότερες τέτοιες εικόνες έχουν υποστεί παρεμβάσεις, έστω και για να βελτιωθεί η όψη του κ. Κιμ, η κ. Χάναμ παρατήρησε ότι η συγκεκριμένη ήταν σαφώς «απείραχτη» – ίσως να πρόκειται για ένα μήνυμα προς τις ξένες υπηρεσίες πληροφοριών που διεξάγουν παρόμοιες αναλύσεις.
«Η εικόνα αυτή προσφέρεται εν είδει στοιχείου. Ως απόδειξη», λέει. Οι αναλυτές αμφισβητούσαν επί πολλά χρόνια τους μεγαλόστομους ισχυρισμούς της χώρας, ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Χάναμ «το 2016 αναλώθηκε στην επίδειξη όλων εκείνων των δυνατοτήτων που τόσο καιρό περιγελούσαμε».