Το πτώμα ενός άντρα κείτεται στον δρόμο, καθώς οι περαστικοί περπατούν δίπλα του απαθείς. Καμένα λεωφορεία μπλοκάρουν τις μέχρι πρότινος πολυσύχναστες οδικές αρτηρίες. Στρατιώτες πάνω σε στρατιωτικά οχήματα, με πρόσωπα γεμάτα εξάντληση αλλά και φόβο. Θυμωμένοι Τσεχοσλοβάκοι διαδηλώνουν δίπλα σε σοβιετικές ερπύστριες. Ενας σοβιετικός στρατιώτης στρέφει το όπλο του προς την κάμερα και στοχεύει από απόσταση αναπνοής.
Ολες τους εικόνες που αντικατοπτρίζουν το χάος, τη σύγχυση και την κοινωνική αναταραχή που προκάλεσε η στρατιωτική εισβολή και επέμβαση από τις σοβιετικές δυνάμεις, συνεπικουρούμενες από βουλγαρικές, πολωνικές, ανατολικογερμανικές και ουγγρικές, στην Πράγα στις 20 και 21 Αυγούστου του 1968, προκειμένου να καταπνιγεί η λεγόμενη Ανοιξη της Πράγας και να αποκατασταθεί η… κομμουνιστική ορθοδοξία που είχε διαταραχθεί.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον τσέχο φωτογράφο Μίλαν Λίνχαρτ, τις ώρες που ακολούθησαν την εισβολή των σοβιετικών δυνάμεων, όταν ο τότε 19χρονος ερασιτέχνης φωτογράφος, αφού τελείωσε τη βάρδια του ως τηλεφωνητής, έπιασε τη μικρή, ρωσική κάμερα Zenit 3M που έκρυβε σε ένα συρτάρι και βγήκε στους δρόμους, τραβώντας όσες περισσότερες φωτογραφίες μπορούσε, συχνά βάζοντας μέχρι και το… κεφάλι του στον τορβά, καθώς δεν ήταν λίγοι οι τσεχοσλοβάκοι φωτογράφοι που, κάνοντας ό,τι και αυτός, συνελήφθησαν ή οι κάμερές τους κατασχέθηκαν.
«Ενιωσα σαν να ήμουν αυτόπτης μάρτυρας την πρώτη μέρα ενός πολέμου» θυμάται ο Λίνχαρτ, ο οποίος είναι τώρα επαγγελματίας φωτογράφος.
«Υπήρχαν ξένοι στρατιώτες και άλλοι άνθρωποι που φώναζαν και οι στρατιώτες τους ρώτησαν “γιατί ήρθες εδώ;” Υπήρχε παντού χάος και εγώ τότε απλώς λειτουργούσα υπό καθεστώς αδρεναλίνης και σοκ. Αλλά ταυτόχρονα συνειδητοποίησα ότι βίωνα μια ιστορική στιγμή και γι’ αυτό ήθελα να πάρω όσες περισσότερες φωτογραφίες μπορούσα» λέει ο 69χρονος φωτογράφος.
Το αναπάντεχο σε αυτές τις φωτογραφίες είναι πως δίπλα σε εκείνες που απεικονίζουν το απόλυτο χάος, υπάρχουν και εκείνες που δείχνουν μια… καθημερινή κανονικότητα, σαν να μη συνέβη απολύτως τίποτα: έναν άνθρωπο να περνάει ανέμελος με το ποδήλατό του, μερικούς καλοντυμένους υπαλλήλους γραφείου στον δρόμο προς την εργασία τους, μέχρι και χαμογελαστούς εφήβους με μοντέρνα κουρέματα εποχής μπροστά σε ένα τανκς, με σοβιετικούς στρατιώτες να τους παρατηρούν προσεκτικά.
Οι φωτογραφίες αυτές έμειναν θαμμένες και καταχωνιασμένες επί 43 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 2011, οπότε ο φωτογράφος τις βρήκε ξανά μετά τον θάνατο του πατέρα του Γιόζεφ, ο οποίος και τις είχε καταχωνιάσει φοβούμενος πως το καθεστώς θα τις έβρισκε και θα οδηγούσε τον γιο του στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Πλέον, εκτίθενται στην κεντρική πλατεία Βέντσεσλας της Πράγας καθώς η πόλη προετοιμάζεται για να γιορτάσει με πάσα μεγαλοπρέπεια και απαλλαγμένη από τυχόν ενοχικά σύνδρομα του παρελθόντος την 50ή επέτειο ενός από τα πλέον δραματικά επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου.
«Υπήρξαν πολλοί τσεχοσλοβάκοι πολίτες που έκρυψαν φωτογραφίες που είχαν τραβήξει επειδή θα μπορούσαν να βρεθούν από την Αστυνομία και να καταστραφεί η ζωή τους» τονίζει ο Λίνχαρτ, «γι’ αυτό και εγώ μετά από λίγο καιρό ξέχασα την ύπαρξή τους επειδή είχα άλλα προβλήματα: παντρεύτηκα, έκανα οικογένεια, έφτιαξα το σπίτι μου και την καριέρα μου. Ακόμη και μετά το 1989, όταν το κομμουνιστικό καθεστώς κατέρρευσε μετά την Βελούδινη Επανάσταση της Τσεχοσλοβακίας, δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για τις φωτογραφίες του 1968 επειδή η κοινωνία τότε σκεφτόταν πολύ διαφορετικά» επισημαίνει.
Αυτό όμως άλλαξε τα τελευταία χρόνια, καταλήγει, εξαιτίας του νέου φόβου για την Ρωσία του Πούτιν, η οποία «παίρνει ξανά τη θέση που είχε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου».