Κι όμως! Η ευρωπαϊκή Αριστερά εναγκαλίζεται το Βατικανό και τον Πάπα Φραγκίσκο σε ένα project που προωθεί τον διάλογο ανάμεσα στον Μαρξισμό και τον Χριστιανισμό, με θερινά σχολεία που θα λειτουργήσουν στο νησί της Σύρου τον Σεπτέμβριο του 2018.
Όταν τα Θεοφάνεια του 2013, η «Αυγή» μοίραζε στους αναγνώστες της την «Ομιλία προς τους πλουτούντας» του Μεγάλου Βασιλείου, σε μετάφραση του Γιώργου Κοροπούλη, δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει ότι περίπου ένα χρόνο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2014, στη συνάντηση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Αλέξη Τσίπρα, παρουσία του αυστριακού κομμουνιστή Βάλτερ Μπάγερ, θα στήνονταν γέφυρες ώστε να προωθηθεί διάλογος, με ορίζοντα το 2020, ανάμεσα σε μια θεωρία και ένα φιλοσοφικό σύστημα που εν πολλοίς θεωρούνται ανταγωνιστικά: τον Μαρξισμό και τον Χριστιανισμό.
Το γραφείο Τύπου της Αγίας Έδρας είχε σπεύσει να καταστήσει σαφές ότι η συνάντηση του 2014 δεν είχε πολιτικό χαρακτήρα ∙ το πρόσημο ήταν ουμανιστικό και βασικά ζητήματα της ατζέντας, η φτώχεια, ο πόλεμος, η περιβαλλοντική κρίση, η ανθρωπιστική προσέγγιση στο τεράστιο θέμα του μεταναστευτικού. Θέματα που και ο ίδιος ο Πάπας Φραγκίσκος αναδεικνύει σε δημόσιες παρεμβάσεις του.
Μπορεί ο Μαρξισμός να αισθανθεί οικεία με τα σχήματα των Ευαγγελίων; Υπάρχουν εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα σε «πιστούς» και «προλετάριους»; Είναι η θρησκεία «το όπιο του λαού»; Ερωτήματα διαχρονικά, που καλά κρατούν από τη δεκαετία του ’60 ακόμη και εξακολουθούν να προκαλούν θύελλες, θα διερευνηθούν αρχικώς τον προσεχή Σεπτέμβριο, στη Σύρο, όπου το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αναλαμβάνει να στήσει το πλαίσιο του διαλόγου, με θερινά σχολεία που θα υποδεχθούν δεκάδες φοιτητές. Η επιλογή του νησιού θεωρείται ευνόητη, αφενός μεν γιατί το Πανεπιστήμιο διαθέτει εκεί μονάδα, αφετέρου δε γιατί θεωρείται νησί – σύμβολο ως τόπος διαλόγου και συμβίωσης μεταξύ ορθόδοξων και καθολικών.
Καθοριστική επιρροή στο όλο εγχείρημα λέγεται ότι έχει ασκήσει και το Κίνημα των Φοκολάρι, το οποίο θεωρείται κατά πολλούς «υπεύθυνο» και για την πρόσκληση του έλληνα πρωθυπουργού στο Βατικανό. Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδρύτρια του Κινήματος είναι η εκλιπούσα Κιάρα Λιούμπιχ, η οποία είχε διακριθεί μεταξύ άλλων για τη συμβολή της στην ενίσχυση του διαθρησκειακού διαλόγου.
Τη διεθνή φυσιογνωμία του project κλειδώνουν δυο στοιχεία: βασικός ιθύνων είναι ο προαναφερθείς Βάλτερ Μπάγερ, συντονιστής του δικτύου transform!europe, think tank του κόμματος –στο Ευρωκοινοβούλιο- της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, ενώ στους πρωταγωνιστές του διαλόγου συγκαταλέγεται και το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Σοφίας, μέλος του δικτύου Ποντιφικών Πανεπιστημίων.
Η είδηση είναι πάντως νωπή και το εγχείρημα στα σπάργανα, δεν έχει πρακτικές λεπτομέρειες, παρά μόνο συντεταγμένες. Η πρώτη συνάντηση έγινε μόλις τον Ιούλιο, στο «αρχηγείο» του transform!europe στη Βιέννη και έπεται δεύτερη το φθινόπωρο, αυτή τη φορά σε τόπο μαγικό, το Καστέλ Γκαντόλφο, τη θερινή κατοικία των επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας, περίπου 30 χιλιόμετρα από τη Ρώμη. Στη σύναξη αυτή, αναμένεται να δώσει το στίγμα της προσέγγισης, ο αρχιεπίσκοπος Αντζελο Βιντσέντζο Τζάνι, γραμματέας του καθ’ ύλιν αρμόδιου οργάνου (στα της Καθολικής εκπαίδευσης) στο Βατικανό.
Ο Τζάνι φαίνεται ότι είναι ο άνθρωπος που έχει αναλάβει να ανοίγει κάθε τόσο την πόρτα του Βατικανό στην Αριστερά ∙ ο ίδιος προ λίγων μηνών απηύθυνε πρόσκληση στον αριστερό κοινωνιολόγο – φιλόσοφο Mάικλ Λόουι αλλά και τον Μπάγερ, προκειμένου να συμμετάσχουν σε εκδήλωση υπό την αιγίδα του Καθολικού Πανεπιστημίου του Μιλάνο, για την πεντηκοστή επέτειο της εγκυκλίου Populorum Progressio («Η Πρόοδος των Λαών»), που φέρει την υπογραφή του Πάπα Παύλου του 6ου.
Ο «καλός Πάπας» και ο διάλογος με τους μαρξιστές
Γνώστες της ιστορίας του Βατικανό τονίζουν ότι ο διάλογος μεταξύ διανοουμένων – εκπροσώπων του Μαρξισμού και του Χριστιανισμού ενισχύθηκε όταν άρχισαν πια να λιώνουν οι πάγοι του Ψυχρού Πολέμου, με πρωτοβουλία προσώπων όπως ο Παλμίρο Τολιάτι, τότε γενικός γραμματέας του ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και ο χαμογελαστός, ευρύτερα γνωστός ως «καλός Πάπας», με φιλελεύθερες θεολογικές απόψεις, Πάπας Ιωάννης ΚΓ’ (23ος) , κατά κόσμον Άντζελο Τζουζέπε Ρονκάλι. Ο Ρονκάλι φαίνεται ότι λειτουργεί πολλαπλώς ως πρότυπο για τον Πάπα Φραγκίσκο, με τη σημερινή προσέγγιση του χώρου της Αριστεράς και τη συνάντηση με Τσίπρα, Μπάγερ, να θυμίζει σε πολλούς την υποδοχή επισήμως του γαμπρού και της κόρης του Χρουστσόφ στο Βατικανό, τη δεκαετία του 1960.
Ο νυν Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αγαπά, εξάλλου, τις ανατροπές. Είναι ανοικτός έναντι άλλων θρησκειών -το 2013, στο τέλος του Ραμαζανιού χαιρέτησε τους μουσουλμάνους, διατυπώνοντας την ευχή «οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι να μοιράζονται αμοιβαίο σεβασμό, κυρίως μέσα από την παιδεία των νέων γενεών»-, ενώ προκάλεσε σοκ όταν σε ομιλία του στην Παπική Ακαδημία των Επιστημών αποδέχθηκε ουσιαστικά τη Μεγάλη Έκρηξη. «Το Big Bang δεν έρχεται σε αντίθεση με την ύπαρξη του Θεού, αλλά την προϋποθέτει», είχε τονίσει, κάνοντας πολλούς να τρίβουν τα μάτια τους διαβάζοντας το τηλεγράφημα με την είδηση του Reuters.